၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလကနေ ၂၀၂၂ ခုနှစ်အထိ ဖမ်းဆီးခံရတဲ့သတင်းသမားဦးရေမှာ ၁၀၀ ကျော် အထိရှိခဲ့ပြီး အဲဒီထဲကသေဆုံးသူတွေလည်းရှိခဲ့သလို ထောင်ဒဏ်ချခံရသူတွေ၊ တရားရင်ဆိုင်နေရသူတွေအပြင် ဖမ်းဝရမ်းထုတ်ခံထားရသူတွေ အများအပြားရှိပါတယ်။ ဒီနေ့(မေလ ၃ ရက်) ကမ္ဘာ့သတင်းလွတ်လပ်ခွင့်နေ့မှာ လက်ရှိသတင်းထောက်တွေရင်ဆိုင်နေရတဲ့ အခြေအနေတွေကို DMG က စုစည်းဖော်ပြပေးလိုက်ပါတယ်။

အားပြိုင်မှုတွေဆိုတာက ဒီဘက်ကအလုပ်လုပ်နေတဲ့ခါမှာ လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ရေး လမ်းကြောင်းကို သွားနေတဲ့ခါမှာ နစက(စစ်ကောင်စီ)နဲ့ ဆန့်ကျင်ဘက်တွေပေါ့။ ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်တာကြောင့် ပွတ်တိုက်မှုရှိမယ်။ ၂၀၀၈ အောက်မှာ သွားနေတဲ့ပါတီတွေဆိုတာက နစက(စစ်ကောင်စီ)နဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ပြီး ဆောင်ရွက်လာရတဲ့ ကိစ္စတွေလည်းရှိလာမယ်။

ရက္ခိုင့်တပ်တော်(AA)ကို ၂၀၀၉ ခုနှစ် ဧပြီလ ၁၀ ရက်နေ့တွင် လူငယ် ၂၆ ဦးခန့်နှင့် KIA ထိန်းချုပ်ရာ ကချင်ပြည်နယ် လိုင်ဇာတွင်စတင်တည်ထောင်ခဲ့ပြီး ယခုအခါ (၁၃) နှစ်ရှိခဲ့ပြီဖြစ်သည်။ ရခိုင်ပြည်သို့ ထိုးဖောက်ဝင်ရောက်လာသော AA သည် မြန်မာစစ်တပ်နှင့် ၂၀၁၈ ခု နှစ်ကုန်ပိုင်းမှစတင်၍ ၂ နှစ်ခန့်ကြာ တိုက်ပွဲအပြင်းအထန်ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။

အာဏာရှင်စနစ် အပြီးတိုင်ဖျက်သိမ်းရေးနှင့် ဖက်ဒရယ်ဒီမိုကရေစီပြည်ထောင်စု ဖော်ဆောင်ရေးလုပ်ငန်းများကို ကြိုးပမ်းဆောင်ရွက်ရန်အတွက် ရက္ခိုင့်အမျိုးသားအဖွဲ့ချုပ်/ရက္ခိုင့်တပ်တော်(ULA/AA)ကို အလွတ်သဘော တွေ့ဆုံလိုကြောင်း အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ(NUG)က ပြီးခဲ့သည့်မတ်လ ၂၄ ရက်နေ့တွင် ဖိတ်ကြားလိုက်သည်။

သဘာဝဓာတ်ငွေ့များထွက်သည့် ရခိုင်ပြည်တွင် လျှပ်စစ်မီးမကြာခဏပြတ်တောက်လျက်ရှိသည့်အတွက် ဒေသခံပြည်သူများ၏ စီးပွားရေး၊ ပညာရေး၊ လူမှုရေးက အစစအရာရာအခက်အခဲများဖြစ်ပေါ်လျက်ရှိသည်။

မြန်မာ့နိုင်ငံရေးတွင် AA နှင့် ရခိုင်ပြည်သူတို့လိုလားသည့် နိုင်ငံရေးအဆင့်အတန်းကို မရရှိလျှင်  အနာဂတ် အမျိုးသားနိုင်ငံတော်ကို ကိုယ်တိုင်ဖန်တီးပြီး နိုင်ငံတကာနှင့် လက်တွဲတည်ဆောက်သွားမည်ဟု AA ပြောခွင့်ရသူ ဦးခိုင်သုခက မတ်လ ၅ ရက်နေ့က Online သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင် ထုတ်ဖော်ပြောကြားလိုက်သည်။

၂၀၂၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၁ ရက်နေ့မှာ ကျရောက်သော နိုင်ငံတကာမိခင်ဘာသာစကားနေ့မှာ “အာရက္ခပြည်နဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဒေသနှစ်ခုကြား စစ်ရေး၊ နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး၊ ယဉ်ကျေးမှုနဲ့ သံတမန်ဆက်ဆံရေးကိစ္စများ ပိုမိုကောင်းမွန်သည့် အနာဂတ်တစ်ခုမြှင့်တင်တည်ဆောက်သွားရန် အာသီသပြင်းပြတယ်”ဟု ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

“ကျနော်တို့ပြောတဲ့ ဖက်ဒရယ်ဆိုတာက အမျိုးသားပြည်နယ်တွေကို အခြေခံပြီးတော့မှ ဖွဲ့စည်းတာဖြစ်တယ်။ အမျိုးသားတန်းတူရေးကို အခြေခံခွင့်မရှိဘူးဆိုရင် ကိုယ့်ကံကြမ္မာကိုယ်ဖန်တီးခွင့်အရ ခွဲထွက်ပိုင်ခွင့်ရှိတယ်”

မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း လေကြောင်းလိုင်းများဖြင့်သွားမည့် ခရီးသည်များ ကိုဗစ်ကာကွယ်ဆေး အကြိမ်ပြည့်ထိုးသားသူဖြစ်စေ၊ မထိုးထားသူဖြစ်စေ မည်သူမဆို ဖေဖော်ဝါရီလ (၁၅) ရက်နေ့မှစ၍ ၄၈ နာရီအတွင်း ကိုဗစ်ပိုးစစ်ဆေးခြင်း ခံယူရမည်ဖြစ်ကြောင်း ကျန်းမာရေးဝန်ကြီးဌာနမှ ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ ထိုသို့လေကြောင်းဖြင့် သွားလာမည့်သူများကိုသာ ကိုဗစ်ပိုးစစ်ဆေးမှုအပေါ် သဘောထားအမြင်များကို DMG မှ စုစည်းတင်ဆက်လိုက်သည်။

နိုင်ငံသားတိုင်းစစ်မှုထမ်းရမည့် ဥပဒေပြဌာန်းမည်ဖြစ်ကြောင်း အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်က ယခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၂ ရက်နေ့တွင် ထုတ်ဖော်ပြောဆိုလာသည်။ အဆိုပါ စစ်မှုထမ်းရမည့်ဥပဒေကို တစ်နှစ်အတွင်းတွင် ပြဌာန်းနိုင်အောင်လုပ်ဆောင် သွားမည်ဖြစ်ကြောင်းလည်း သူက ပြောကြားခဲ့သည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် စစ်တပ်ကနိုင်ငံတော်အာဏာသိမ်းယူခဲ့ချိန်မှစတင်ကာ နိုင်ငံတဝှမ်း ဆန္ဒပြမှုများ၊ တော်လှန်ပုန်ကန်မှုများ၊ တိုက်ပွဲများနှင့် ခရီးဆက်ခဲ့ကြရသည်။ ယနေ့ ၂၀၂၂ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့သည် စစ်အာဏာသိမ်းမှု တစ်နှစ်ပြည့်မြောက်ခဲ့သောနေ့ဖြစ်သည်။ ထိုကုန်ဆုံးခဲ့သည့် တစ်နှစ်တာ ကာလအတွင်း နိုင်ငံတဝှမ်း၌ လူပေါင်းများစွာ အသက်ဆုံးရှုံးခဲ့ကြရပြီး စီးပွားရေးမှာလည်း ကျဆင်းခဲ့ရသည်။

နေပြည်တော်တွင်ကျင်းပခဲ့သော U25 တိုင်းနှင့်ပြည်နယ် အမျိုးသမီးဘောလုံး အားကစားပြိုင်ပွဲတွင် ရခိုင်အမျိုးသမီးဘောလုံးအားကစားအသင်းမှ ရခိုင်ပြည်နယ်ကိုယ်စားပြု သွားရောက်ယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ရာ ဗိုလ်လုပွဲတွင် ရှမ်းပြည်နယ်အသင်းကို ၃ ဂိုး - ၂ ဂိုးဖြင့်အနိုင်ရပြီး ဗိုလ်စွဲသွားကာ ပထမဆုဆွတ်ခူးရရှိခဲ့သည်။

“ကျွန်တော့်အနေနဲ့ လစန္ဒာကိုတောင့်တပြီး ငိုနေမှာမဟုတ်ပါဘူး။ ကျွန်တော့်ခံယူချက်ကတော့ ကျွန်တော်တို့ရဲ့ ရပိုင်ခွင့်ကို အတင်းအဓမ္မပိတ်ပင်ထားတဲ့ ရန်သူဆီကနေ ကိုယ်လိုချင်တာကို လက်ဝါးဖြန့်တောင်းနေမှာမဟုတ်ဘူး ဆိုတာပါပဲ။”

“ကျွန်တော်တို့လိုလားတဲ့ မှန်ကန်တဲ့ နိုင်ငံရေးအဆင့်အတန်းကို ဒီပြည်ထောင်စုမှာ မရနိုင်ဘူးဆိုရင်တော့ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝိုင်းမှာ ဝင်ဆံ့ဖို့အတွက် ကျွန်တော်တို့ ကိုယ့်ဟာကိုယ်ကြိုးစားသင့်တဲ့ အနေအထား ဖြစ်သွားနိုင်ပါတယ်”

ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်းမှာ လျှပ်စစ်မီးသုံးစွဲသူတွေဟာ မီတာခကိုပုံမှန်ဆောင်နေရပေမယ့် နေ့စဉ်ရက်ဆက်ဆိုသလို လျှပ်စစ်မီးပြတ်တောက်မှုဒုက္ခနဲ့ ကြုံတွေ့နေရပါတယ်။ လျှပ်စစ်မီးပြတ်တောက်ရာမှာလည်း အချိန်အနည်းငယ်မဟုတ်ဘဲ နာရီကြာမြင့်စွာ ပြတ်တောက်နေတာဖြစ်တဲ့အတွက် လျှပ်စစ်မီးသုံးစွဲသူတွေဟာ အလုပ်အကိုင်တွေ ထိခိုက်နေကြရပါတယ်။

မြန်မာ့နိုင်ငံရေး လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခများကို တရားဝင်နိုင်ငံရေးဆွေးနွေးပွဲများမှအဖြေရှာရန် အစိုးရနှင့် EAOs ၁၀ ဖွဲ့တို့က တနိုင်ငံလုံးပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေးသဘောတူစာချုပ်(NCA)ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြသည်။ သို့သော်လည်း လက်ရှိတွင် NCA ရေးထိုးခဲ့သည့် EAOs အဖွဲ့တချို့နှင့် စစ်ကောင်စီတို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားနေသည့်အတွက် ၎င်းစာချုပ်ပါလုပ်ငန်းစဉ်တို့မှာ ရပ်တန့်နေတော့သည်။ ယင်းကြောင့် NCA စာချုပ်ရှိသေးလား၊ ပျက်သွားပြီလား။ စာချုပ်ပါစည်းကမ်းတွေကို ဘယ်သူကချိုးဖောက်တာလဲ။ ရှေ့ဆက်ပြီး ဘယ်လိုလုပ်ဆောင်သင့်လဲ စသည့်တို့နှင့်ပတ်သက်ပြီး NCA ထိုးထားသည့် အင်အားကြီးတိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့တစ်ခုဖြစ်သည့် ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး(KNU)၏ နိုင်ငံခြားရေးဌာနတာဝန်ခံ ဖဒိုစောတာနီးကို DMG က ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားသည်။

[ရက္ခိုင့်တပ်တော်စစ်ဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်ထွန်းမြတ်နိုင်နှင့် အင်တာဗျူး - ဒုတိယပိုင်း]

မြန်မာနိုင်ငံထဲက အာရကန် ဒါမှမဟုတ် ရခိုင်ပြည်နယ်ဟာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နဲ့ ထိစပ်နေတဲ့ အိမ်နီးချင်းဖြစ်ပါတယ်။ ရိုဟင်ဂျာတွေ အစုလိုက်အပြုံလိုက် ထွက်ပြေးရမှုနဲ့အတူ ရခိုင်ပြည်နယ်အရေးဟာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အတွက်လည်း ခေါင်းခဲစရာ ပြဿနာတစ်ရပ် ဖြစ်လာပါတယ်။ ရက္ခိုင့်တပ်တော် (အေအေ) ဟာ ရခိုင်မှာ အားကောင်းတဲ့ နိုင်ငံရေးနဲ့စစ်ရေး အင်အားစုတစ်ရပ်အဖြစ် ရှိနေပါတယ်။ အာရကန်နဲ့ မြန်မာနိုင်ငံက အခြေအနေတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး အေအေစစ်ဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်ထွန်းမြတ်နိုင်ဟာ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၁၉ ရက်နေ့မှာ ကချင်ပြည်နယ်ကနေ Zoom ကတစ်ဆင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်က သတင်းထောက်သုံးဦးနဲ့ ပညာရှင်တွေကို တွေ့ဆုံစကားပြောခဲ့ပါတယ်။