အလွန်အမင်း နိမ့်ကျသွားပြီးမှ ပြီးခဲ့သည့်နှစ်တွင် အနည်းငယ် ပြန်လည်နာလန်ထူလာခြင်းက စီးပွားရေး အားနည်းနေဆဲ ဖြစ်ကြောင်း ညွှန်ပြနေသည်ကို အစီရင်ခံစာက ဆိုသည်။

ပြီးခဲ့တဲ့နှစ် နိုဝင်ဘာလအတွင်း မော်စကိုကို သွားရောက်လည်ပတ်တဲ့ အခါမှာတော့ မင်းအောင်လှိုင်က ရုရှားသမ္မတနဲ့ တွေ့ခွင့်ရခဲ့ပြီး တိုက်လေယာဉ်တွေ ထုတ်လုပ်တဲ့ စက်ရုံတစ်ရုံကို သွားရောက်ကြည့်ရှုခဲ့ပါတယ်။

လက်ရှိအချိန်အထိတော့ ရခိုင်အရေးအပေါ် ကမ္ဘာကစိတ်ဝင်စားမှုက လူနည်းစုမွတ်ဆလင်ကိစ္စ ဖြစ်ပြီး အဲဒီအပေါ်ကိုပဲ အဓိကအဖြစ် အာရုံစူးစိုက်ထားပါတယ်။ အဲဒါကို ပြောင်းလဲရပါမယ်။

ဘိန်းစိုက်ပျိုးမှုသည် ၂၀၁၄ မှ ၂၀၂၀ အထိ တောက်လျှောက်ကျဆင်းနေခဲ့ရာမှ ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် ၂ ရာခိုင်နှုန်း မြင့်တက်လာခဲ့ပြီးနောက် ၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင် ၃၃ ရာခိုင်နှုန်းအထိ မြင့်တက်လာခြင်း ဖြစ်သည်။

၂၀၂၁ ခုနှစ် အာဏာသိမ်းမှုနောက်ပိုင်း မြန်မာစစ်တပ်ခေါင်းဆောင်များ ကျူးလွန်ခဲ့သည့် ပြစ်မှုများအပါအဝင် ၂၀၁၇ ခုနှစ်က မွတ်ဆလင်များအပေါ် ကျူးလွန်ခဲ့သည့် ရာဇဝတ်မှုများအတွက် တရားစွဲဆိုလိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ငြိမ်းချမ်းရေး ဖော်ဆောင်ကြရန်နှင့် အပြန်အလှန် ခွင့်လွှတ်ကြရန် ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီး ဖရန်စစ်က တောင်းဆိုလိုက်သည်။

လန်ချန်း - မဲခေါင် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး(LMC) ထိပ်သီးအစည်းအဝေး တက်ရောက်ဖို့ ဖိတ်ကြားချက်အပေါ် တရုတ်နိုင်ငံက ဘာမှမတုံ့ပြန်ခဲ့တဲ့အတွက် နိုင်ငံတကာအလယ်မှာ အထီးကျန်နေတဲ့ မြန်မာ စစ်ကောင်စီကို ပိုပြီး အထီးကျန်ဖြစ်စေခဲ့ပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံမှာ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီအာဏာသိမ်းပြီးချိန်ကစပြီး ဒီမိုကရေစီအရေး လှုပ်ရှားမှုတွေမှာ အမျိုးသမီးတွေရဲ့ ဦးဆောင်နိုင်စွမ်းက မကြုံစဖူး ထူးထူးကဲကဲဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။

မြန်မာကို ကာကွယ်ရေးနည်းပညာများရောင်းချခြင်း  ရပ်တန့်ရန် ၂၀၁၇ ခုနှစ်တည်းက အစ္စရေးတရားရုံးချုပ်က အမိန့်ချမှတ်ခဲ့ပြီးတည်းက ရောင်းချခြင်းမရှိတော့ကြောင်း အစ္စရေးက ပြောကြားထားသော်လည်း...

စင်္ကာပူနိုင်ငံတွင် အိမ်အကူအဖြစ် အလုပ်လုပ်ကိုင်နေသည့် မြန်မာအမျိုးသမီးငယ်အား သေဆုံးသည်အထိ နှိပ်စက်မှုတွင် သမီးဖြစ်သူနှင့်အတူ ပူးပေါင်းကျူးလွန်ခဲ့သူအား ထောင်ဒဏ် ၁၄ နှစ် ချမှတ်လိုက်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ရွှေ့ပြောင်းဒုက္ခသည်ပြဿနာက အသစ်အဆန်းတစ်ခု မဟုတ်တော့သလို မြန်မာနိုင်ငံဟာ ကမ္ဘာပေါ်မှာ ဒုက္ခသည်အများဆုံး ထုတ်လုပ်နေသောနိုင်ငံဆိုတဲ့ ဂုဏ်ပုဒ်ထူးကြီးကို ပိုင်ဆိုင်ထားပါတယ်။

မြန်မာစစ်တပ်က အာဏာသိမ်းပြီး တစ်လအကြာမှာတော့ အေအေက TNLA ၊ MNDAA တို့နဲ့အတူ ပူးတွဲကြေညာချက်တစ်စောင် ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ ထုတ်ပြန်ချက်ထဲမှာတော့ ပြည်သူကို ဆက်ပြီးသတ်ဖြတ်နေရင် စစ်ကောင်စီကို တွန်းလှန်သွားမယ်လို့ ဖော်ပြပါရှိပါတယ်။

အေအေ ကို ၂၀၀၉ ခုနှစ် ဧပြီမှာ ကချင်ပြည်နယ် လိုင်ဇာမြို့မှာ စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့ပါတယ်။ အေအေ ရဲ့ရည်မှန်းချက်က "ဝ"ပြည်သွေးစည်းညီညွတ်ရေး တပ်မတော်နဲ့ဆင်တူတဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်ကို ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရနယ်မြေ ထူထောင် ဖို့ပါပဲ။

စစ်ကောင်စီက နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားလေးယောက်ကို ကြိုးပေးကွပ်မျက်ပြီးတဲ့နောက် အိန္ဒိယနိုင်ငံကလည်း တခြားနိုင်ငံတွေလိုပဲ မြန်မာနိုင်ငံတွင်းက လူ့အခွင့်အရေးအခြေအနေတွေ ဆိုးရွားလာနေတဲ့အပေါ် အလွန်အမင်း စိုးရိမ်ပူပန်နေတယ်လို့ ဖော်ပြခဲ့ပါတယ်။

၂၀၁၈ တွင် မြန်မာသည် ရပ်ဝန်းနှင့်လမ်းစီမံကိန်း (BRI) အတွက် နားလည်မှုသဝဏ်လွာကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကာ တရုတ်-မြန်မာ စီးပွားရေးစင်္ကြ ံ (CMEC) သည်လည်း BRI မူဘောင်အောက်တွင် အရေးပါသော စီမံကိန်းတစ်ခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ၎င်းစီမံကိန်းအောက်မှ လုပ်ငန်းများသည် တရုတ်ပြည် ယူနယ်ပြည်နယ် ကူမင်းမြို့ကို မန္တလေးနှင့် ဆက်သွယ်ပြီး ထိုမှတစ်ဆင့် ရန်ကုန်မှသည် ကျောက်ဖြူအထိ ချိတ်ဆက်ရန် ရည်ရွယ်ထားသည်။ ကျောက်ဖြူတွင် ဆိုင်းငံ့ထားသည့် စီမံကိန်းအများအပြားကို ပြန်လည်စတင်နေပြီဖြစ်သလို စီမံကိန်းအသစ်များ အတွက်လည်း လေ့လာမှုများ ပြုလုပ်နေပြီဖြစ်သည်။

အီးယူရဲ့ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒဆိုင်ရာအကြီးအကဲ Josep Borrell က “ရဲရင့်ခိုင်မာတဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်” တွေလိုအပ်ကြောင်း ဇူလိုင်လမှာ အသိအမှတ်ပြုပြောကြားခဲ့ပြီး “နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းက စစ်တပ်ရဲ့စီးပွားရေးနဲ့ နိုင်ငံရေးကိစ္စတွေအပေါ် ဆက်ပြီး ဖိအားပေးဆောင်ရွက်ရမယ်လို့ တိုက်တွန်းခဲ့ပါတယ်။ သူက “ဖိအား ဆက်ပြီးပေးနေရမယ်။ ဒါက အကျပ်အတည်းကနေ လွတ်မြောက်နိုင်စရာ လမ်းတစ်လမ်းပဲ” လို့ဆိုပါတယ်။

ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း၊ အလယ်ပိုင်းနဲ့ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံနဲ့နယ်စပ် ဒေသတွေအပေါ် ကြီးကြီးမားမားထိန်းချုပ်ထားတဲ့ ရက္ခိုင့်တပ်တော် AA နဲ့ မြန်မာစစ်တပ်အကြား ပြီးခဲ့တဲ့လပိုင်းအတွင်း တိုက်ပွဲတွေပြန်ပြီး ဖြစ်ပွားခဲ့တဲ့အတွက် အခြေအနေတွေက ပိုပြီးမတည်မငြိမ် ဖြစ်ခဲ့ရပါတယ်။ လက်ရှိ အပစ်ရပ်ထားပေမယ့် တိုက်ပွဲတွေက အချိန်မရွေးပြန်ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။ ရက္ခိုင့်တပ်တော်ကို ရင်ဆိုင်နိုင်စွမ်းမရှိတဲ့ မြန်မာစစ်တပ်ဟာ ရခိုင်ပြည်နယ်ထဲကနေ မောင်းထုတ်ခံရနိုင်တဲ့ အနေအထားရှိနေပြီး ဒါက ပိုပြီးကျယ်ပြန့်တဲ့ ဒေသအတွက် ကြီးမားတဲ့ အကျိုးသက်ရောက်မှုတွေ ရှိလာနိုင်ပါတယ်။

စစ်အုပ်ချုပ်ရေး ကာလတွေမှာတော့ ဗုဒ္ဓဘာသာအဖွဲ့အစည်းတွေကို ရက်ရက်စက်စက် ဖိနှိပ်ခဲ့ပါတယ်။ ၂၀၀၇ ခုနှစ်မှာတော့ စစ်အာဏာရှင်အစိုးရဖြစ်တဲ့ နိုင်ငံတော်အေးချမ်းသာယာရေးနဲ့ ဖွံ့ဖြိုးရေးကောင်စီက ကြိုတင်ထုတ်ပြန် ကြေညာတာမျိုးမရှိဘဲ လောင်စာဆီ ထောက်ပံ့ထုတ်ပေးနေတာကို ရပ်ဆိုင်းလိုက်တဲ့အတွက် စစ်အစိုးရရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ကိုဆန့်ကျင်တဲ့ ဗုဒ္ဓဘာသာရဟန်းသံဃာ ၈၀၀၀၀ နီးပါး လမ်းပေါ်ထွက် ဆန္ဒထုတ်ဖော်ခဲ့ပါတယ်။ "ရွှေဝါရောင်အရေးအခင်း" လို့ခေါ်ပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံဟာ စစ်တပ်အုပ်ချုပ်နေတဲ့ နိုင်ငံတစ်ခုဖြစ်သလို နိုင်ငံရဲ့မတည်ငြိမ်မှုကလည်း ဒေသတွင်းငြိမ်းချမ်းရေးကို မတည်မငြိမ် ဖြစ်စေလျက်ရှိပါတယ်။ မြန်မာ့စစ်အာဏာရှင်တွေဟာလည်း နျူကလီးယားလက်နက် ထုတ်လုပ်ဖို့ ရုရှားနိုင်ငံနဲ့လက်တွဲခဲ့တာ အချိန် အတော်ကြာမြင့်ခဲ့ပါပြီ။