မြန်မာ့အရေး ကူညီဖြေရှင်းရန်အတွက် အာဆီယံအဖွဲ့ကြီးသည် ၂၀၂၁ ခုနှစ်တည်းက ဘုံသဘောတူညီချက် ငါးရပ် ချမှတ်ခဲ့သော်လည်း လက်ရှိအချိန်အထိ မယ်မယ်ရရ အကောင်အထည် မပေါ်သေးပေ။

ဒါကာထရီဗျူးန် သတင်းဝဘ်ဆိုက်၌ ၂၀၂၄ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၁၂ ရက်နေ့တွင် ဖော်ပြထားသည့် အယ်ဒီတာ့အာဘော် "Myanmar needs to be taught restraint" ကို တိုက်ရိုက် ဘာသာပြန်ဆိုပါသည်။

အောက်တိုဘာလ ၁၀ ရက် နေ့လယ် ၃ နာရီခန့်၌ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ပိုင် အုန်းကျွန်း၊ တက်ကနာနှင့် မြန်မာရေပိုင်နက်တို့ ဆုံရာအနီး ရေပြင်တွင် ငါးဖမ်းနေသော လှေ ၆ စီးခန့်အထိ ပစ်ခတ်ခံခဲ့ရခြင်း ဖြစ်သည်။

စိန့်မာတင်သည် ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်ရှိ အရေးပါသည့် ရေလမ်းကြောင်းများနှင့်လည်း နီးကပ်နေသဖြင့် တရုတ်နှင့် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုကဲ့သို့ ကမ္ဘာ့အင်အားကြီးများအတွက် မျက်စိကျစရာ ဖြစ်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံဘက်ခြမ်းသို့ ရောက်သွားသည့်အတွက် အာရက္ခတပ်တော်က ဖမ်းဆီးသွားသည့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံသား ငါးဦးအား အောက်တိုဘာလ ၈ ရက်နေ့တွင် AA က ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နယ်ခြားစောင့်တပ်သို့ ပြန်လည်လွှဲပြောင်းပေးခဲ့သည်။

သူပုန်အုပ်ချုပ်မှု (Rebel Governance) ကဏ္ဍနှင့် ပတ်သက်၍ ရေးနေကျ အရေးအသားများသည် EAO အုပ်ချုပ်ရေးများ၏ မတူခြားနားသည့် လည်ပတ်မှုပုံစံများကို လုံလောက်စွာ မဖော်ပြနိုင်ကြပေ။ EAO အုပ်ချုပ်မှုသည် အာဏာအတွက် အဓိကကျသော နည်းလမ်းတစ်ရပ်မျှသာ မဟုတ်ပေ။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံသို့ အလည်အပတ် ရောက်ရှိနေသည့် မလေးရှားဝန်ကြီးချုပ် အန်နဝါအီဗရာဟင်နှင့် သောကြာနေ့က ဒါကာတွင် ပူးတွဲ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲ ပြုလုပ်ချိန်၌ ဒေါက်တာယူနွတ်က ယခုကဲ့သို့ ပြောကြားလိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။

တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစု အများအပြားသည် ဖွဲ့စည်းမှုပုံစံဖြင့် ခွဲခြားဆက်ဆံမှုကို ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာ ဆန့်ကျင်ခဲ့ကြသည်။ ဤအထဲ၌ ဗဟိုပြည်မကို လက်နက်ကိုင်တော်လှန်မှုလည်း ပါဝင်သည်။ စစ်တပ်က တိုင်းရင်းသားများကို နိုင်ငံ၏ ပြည်တွင်းအဖျက်သမားများအဖြစ် ပုံဖော်ကာ စစ်ပွဲဆင်နွှဲသည်။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ရှိ မွတ်ဆလင်ဒုက္ခသည်များအတွက် ဒေါ်လာ ၁၉၉ သန်းဖိုး လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီများ ပေးအပ်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း အမေရိကန်က စက်တင်ဘာလ ၂၅ ရက်နေ့တွင် ကြေညာလိုက်သည်။

မကြာသေးမီက လာရောက်ခဲ့သော အရှေ့တောင်အာရှတဝှမ်း ၁၂ ရက်ကြာ ခရီးစဉ်အတွင်း အာရှရှိ Jesuits များနှင့် သီးသန့်တွေ့ဆုံပွဲတွင် ပုပ်ရဟန်းမင်းကြီးက မိန့်ကြားသွားခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

ကျူးကျော်သူကူကီးများသည် တောတွင်းစစ်သင်တန်း တက်ထားသူများ ဖြစ်သလို ဒရုန်းများလည်း သယ်ဆောင်လာကြမည်ဟု ဒေသခံ သတင်းများတွင် ဖော်ပြသည်။

“ပြည်ပလွှမ်းမိုးမှုများမှ အထိုက်အလျောက် လွတ်ကင်းနေသည့် အာရက္ခတပ်တော်သည် မြန်မာနိုင်ငံ အနောက်ပိုင်းတွင် အချုပ်အခြာအာဏာပိုင် နိုင်ငံငယ်တစ်ခု သီးခြားခွဲထုတ်မည့်ဟန် ရှိနေသည်။

သတင်းရင်းမြစ်များနှင့် မျက်မြင်သက်သေများ၏ ထွက်ဆိုချက်များသည် တစ်ခါတစ်ရံ ဆန့်ကျင်ဘက်များအဖြစ် ရှိနေကြသည်။ အဖြစ်အပျက်များနဲ့ပတ်သက်၍ ဖြစ်တဲ့ အချိန်ရော၊ နေရာပါ အမြဲလိုလို ရှင်းရှင်းလင်းလင်း သတ်မှတ်လို့ မရသလို၊ ထုတ်ပြန်ချက်များစွာကလည်း တိတိကျကျမဟုတ်ဘဲ ခြုံငုံ၍ ကောက်ချက်ချနေကြသည်ကို တွေ့ရသည်။ 

ကူညီပေးနိုင်သည့်အရင်းအမြစ် နည်းပါးနေပြီဖြစ်သဖြင့် ဒုက္ခသည်များ နောက်ထပ် လက်မခံနိုင်တော့ကြောင်း နိုဘယ်ဆုရှင် မိုဟာမက်ယူနွတ် ဦးဆောင်သည့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ကြားဖြတ်အစိုးရက ထပ်တလဲလဲ ပြောကြားထားသည်။

မွတ်ဆလင်ဒုက္ခသည်များ နေရပ်ပြန်ရေး အစီအစဉ် အထမမြောက်ဘဲ ရှိနေသော်လည်း အမေရိကန်အစိုးရသည် ၂၀၂၂ ခုနှစ်မှ စတင်၍ ဒုက္ခသည်များ အခြေချ နေထိုင်နိုင်ရေးအတွက် ပုံမှန် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။

မြန်မာစစ်တပ်သည် အဖိနှိပ်ခံ ရိုဟင်ဂျာမွတ်ဆလင်များအကြား လက်နက်ကိုင် ထကြွမှုကို ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် အများစုနေထိုင်သည့် မြန်မာနိုင်ငံအတွက် ခြိမ်းခြောက်မှုတစ်ရပ်အဖြစ် ကာလရှည်ကြာ ရှုမြင်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း အာရက္ခတပ်တော်က နယ်မြေသိမ်းပိုက်မှုများ ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ရှိလာချိန်တွင်မူ စစ်ကောင်စီနှင့် ရိုဟင်ဂျာ တိုက်ခိုက်ရေးသမား အချို့ကြားတွင် ဘုံရန်သူတစ်ရပ်ကို ရင်ဆိုင်လာရပြီ ဖြစ်လေသည်။ 

မြန်မာနိုင်ငံ အနောက်ဘက်တွင် အဓိကအင်အားကြီး လက်နက်ကိုင်တပ်ဖြစ်သည့် အေအေကို နှစ်ဖွဲ့လုံးက တိုက်ပွဲဝင်လာရချိန်၌ တချိန်ကဆိုလျှင် စိတ်တောင်ကူးမိမည် မဟုတ်သည့် အစီအစဉ်တစ်ရပ်အဖြစ် မိမိတို့ တိုက်ခိုက်ရေးသမားများသည် မြန်မာစစ်တပ်နှင့် အပြန်အလှန် မတိုက်ခိုက်ရေး “နားလည်မှုတစ်ရပ်” ရရှိထားသည်ဟု ရိုဟင်ဂျာ သွေးစည်းညီညွတ်ရေးအဖွဲ့ (RSO) က ပြောသည်။

 “စစ်ကောင်စီက ကျွန်တော်တို့ကို မတိုက်ဘူး။ ကျွန်တော်တို့လည်း သူတို့ကို မတိုက်ဘူး” ဟု RSO ၏ နိုင်ငံရေးမှူး ကိုကိုလင်းက ကြုံတောင့်ကြုံခဲ အင်တာဗျူးတစ်ရပ်၌ ရိုက်တာသတင်းဌာနကို ဖြေကြားသည်။

 “သူတို့ ကိုယ့်ကို မတိုက်တဲ့အချိန်မှာ ကျွန်တော်တို့က ပစ်မှတ်နှစ်ခုကို ဘာလို့ တပြိုင်တည်း ရင်ဆိုင်နေတော့မှာလဲ။ ဒါက အလိုလို နားလည်ပြီးသား ဖြစ်သွားတာပေါ့” ဟု သူကပြောသည်။

RSO နှင့် မြန်မာစစ်တပ်ကြားတွင် တရားဝင် သဘောတူညီချက်...

စက်တင်ဘာလ ၃ ရက်နေ့က ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာနက ပြုလုပ်သည့် သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင် နိုင်ငံခြားရေး အကြံပေး တိုဟစ်ဟူစိန်က သတင်းထောက်များကို ပြောကြားလိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။

လက်ရှိရှုပ်ထွေးနေသည့် အခြေအနေများ တည်ငြိမ်သွားသည့် တချိန်တွင် AA သည် ရခိုင်ဒေသကို အမှန်တကယ် အုပ်ချုပ်မည့် အာဏာပိုင်အဖွဲ့အစည်းအဖြစ် ထွက်ပေါ်လာရန် နီးစပ်နေပြီဖြစ်သဖြင့် နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းအနေဖြင့် AA နှင့် မည်သည့်ပုံစံဖြင့် ဆက်ဆံမည်ကို အဖြေရှာရန် လိုအပ်နေပြီဟု ICG ၏ အစီရင်ခံစာတွင် ဖော်ပြထားသည်။

မြန်မာအိမ်အကူသည် အဆိုပါခွေးကို လည်ကုပ်မှုဆွဲကိုင်ခြင်း၊ ကြမ်းပြင်ပေါ်တွင် ဖိကပ်ထားခြင်း၊ ခွေးဦးခေါင်းကို သူမ၏လက်ဖြင့် သုံးကြိမ်တိုင် ရိုက်ပုတ်ခြင်း၊ တုတ်ချောင်းပုံစံ လိပ်ထားသည့် စက္ကူလိပ်ဖြင့် ရိုက်နှက်ခြင်းများ ပြုလုပ်ခဲ့ကြောင်း တရားရုံးတွင် ကြားနာမှုအရ သိရသည်။