ဇူလိုင်လ ၂၂ ရက်နေ့ ရက်စွဲဖြင့် ရခိုင်ပြည်နယ်စစ်ကောင်စီ၏ အစည်းအဝေးဆုံးဖြတ်ချက်ဟု ဆိုကာ မြောက်ဦးမြို့အောက်ဆီဂျင်စက်မှထွက်ရှိသည့် အောက်ဆီဂျင်များကို ပြည်နယ်မှ ချမှတ်သည့် မူဝါဒအတိုင်း ကိုဗစ်ကုသရေးပြည်သူ့ဆေးရုံများသို့သာ ဖြန့်ဖြူးရန်ဟု ရခိုင်စစ်ကောင်စီသတင်းပြန်ကြားရေးတာဝန်ခံ ဦးလှသိန်းမှ သူ့၏ ပြန်ကြားရေးစာမျက်နှာက ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ အဆိုပါ ထုတ်ပြန်ချက်နှင့် ပတ်သက်ပြီး ဖေ့စ်ဘုတ်လူမှုကွန်ရက်စာမျက်နှာများတွင်လည်း ပြည်သူအချို့က မြောက်ဦးက အောက်ဆီဂျင်များကို စစ်ကောင်စီထိန်းချုပ်နေပြီလားဆိုသည့် ပြစ်တင်ဝေဖန်မှုများကို တွေ့နေရသည်။

ကိုဗစ်နဲ့ပတ်သက်ပြီး အရင်ကတည်းကပြောထားတာတွေရှိပါတယ်။ ရောဂါအခံရှိရင်တော့ ဆိုးနိုင်တယ်လို့ ကိုဗစ်စဖြစ်ကတည်းကပြောထားတယ်။ ရောဂါဖြစ်ပြီဆိုရင်တော့ နဂိုရောဂါအခံရှိတဲ့သူတွေက စောစောစီးစီးကုသဖို့တော့ လိုပါတယ်။ ရောဂါလည်းအခံရှိတယ်။ ကိုယ့်ဟာကိုယ်အိမ်မှာ ဆေးကုသနေမယ်။ ထိရောက်တဲ့ကုသမှုမခံယူဘူးဆိုရင်တော့ အသက်ဆုံးရှုံးမှုတွေများလာနိုင်တယ်ပေါ့။

ပြီးခဲ့တဲ့လက စပြီးစစ်တွေမြို့ပေါ်မှာ လူငယ်တွေက ဦးဆောင်ဖွင့်လှစ်တဲ့ ရွေ့လျားစာကြည့်တိုက်တစ်ခုကို ဖွင့်လှစ်ခဲ့ကြပါတယ်။ အဲဒီနောက်မှာတော့ ရခိုင်ပြည်နယ်ထဲက မြို့နယ်တချို့မှာလည်း ရွေ့လျားစာကြည့်တိုက်တွေကို ဖွင့်လှစ်လာကြတာကို တွေ့ရပါတယ်။ အဲဒီလို ရွေ့လျားစာကြည့်တိုက်တွေ ဖွင့်လှစ်လာကြတာတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီး လက်ရှိ ဆောင်ရွက်နေကြတာတွေ၊ စိန်ခေါ်မှုတွေ၊ အခက်အခဲတွေ ဘယ်လိုရှိနေသလဲဆိုတာကို ရွေ့လျားစာကြည့်တိုက်ကို ဦးဆောင် ပြုလုပ်နေကြတဲ့ လူငယ်တွေထဲက တစ်ဦးဖြစ်တဲ့ ကိုငြိမ်းချမ်းကို DMG က ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။

ချင်းပြည်နယ် ပလက်ဝမြို့နယ်တွင် ကိုဗစ်လူနာများတွေ့ရှိသဖြင့် အခြေခံပညာကျောင်းများကို ဇွန်လ ၉ ရက်နေ့မှစပြီး ယာယီပိတ်ထားလိုက်သည်။ ယင်းအပြင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်မှ ပြန်လာသူများနှင့် ခိုးဝင်သူများထံ ကိုဗစ်ပိုးတွေ့ရှိနေသည်။ ရခိုင်ပြည်သူများလည်း တစ်ပြည်လုံး ကူးစက်ပြန့်နှံ့မှုဖြစ်သွားမည်ကို စိုးရိမ်လျက်ရှိနေကြသည်။ ပလက်ဝမြို့နှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံတို့သည် ရခိုင်ပြည်နှင့် ထိစပ်နေသဖြင့် ရခိုင်ပြည်တွင်လည်း အခြေအခံပညာကျောင်းများ ပိတ်လာနိုင်သလားဆိုသည်ကို ပညာရေးလောကမှ ပုဂ္ဂိုလ်များ၊ ကျောင်းသားမိဘ၊ အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများကို DMG မှ ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားသည်။

ရခိုင်ပြည်မှာ မြန်မာစစ်တပ်ကနေ လူငယ်တွေကို အေအေနဲ့ဆက်စပ်တယ်ဆိုပြီး သက်သေအခိုင်အမာမရှိဘဲ လိုက်လံဖမ်းဆီးနေပါတယ်။ ပြီးခဲ့တဲ့ ရက်ပိုင်းကလည်း တောင်ကုတ်မြို့နယ်က လူငယ်တွေကို ဖမ်းဆီးသွားပါတယ်။ ဒီလိုဖမ်းဆီးနေတာတွေက ရခိုင်ပြည်မှာ ရက္ခိုင့်တပ်တော်နဲ့ တိုက်ပွဲတွေ ပြန်ဖြစ်လာနိုင်သလားဆိုတာ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတွေ၊ ဥပဒေပိုင်းကသူတွေနဲ့ နိုင်ငံရေးပါတီက သူတွေကို DMG က မေးမြန်းထားပါတယ်။

ရခိုင်ပြည်အတွင်း ညမထွက်ရအမိန့်ထုတ်ပြန်ခြင်းခံရတဲ့ ဒေသနဲ့ ညမထွက်ရအမိန့်ရုပ်သိမ်းထားတဲ့ ဒေသနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဒေသခံတွေ၊ အရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းတွေနဲ့ ပြည်နယ်စစ်ကောင်စီရဲ့ သဘောထားတွေကို DMG က ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။

ဒီနှစ်မိုးရာသီမှာ ရခိုင်ပြည်နယ်က တောင်သူတွေအနေနဲ့ မိုးစပါးစိုက်ပျိုးနိုင်ဖို့ ဘာအခက်အခဲတွေ၊ ဘယ်လိုစိန်ခေါ်မှုတွေ ရှိနေသလဲဆိုတာကို တောင်သူလယ်သမားတွေနဲ့ အရပ်ဖက်အဖွဲ့အစည်းတွေကို DMG က ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။

စစ်တပ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း ရက်ပေါင်း (၁၀၀) ကျော်အချိန်အတွင်း ရခိုင်ပြည်နယ်ကို ဘယ်လိုထိခိုက်မှုမျိုးတွေ ရှိနေသလဲဆိုတဲ့ အကြောင်းအရာနဲ့ ပတ်သက်လို့ ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်းမှာရှိတဲ့ လူမှုအဖွဲ့အစည်းတွေ၊ နိုင်ငံရေးပါတီ၊ ကျွမ်းကျင်သူတွေနဲ့ ဒေသခံတွေကို DMG က ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားတာပါ။

လက်ရှိဖြစ်ပေါ်နေသော ရာသီဥတုဖြစ်စဉ်များနှင့် မကြာမီရောက်ရှိလာတော့မည့် မိုးရာသီနှင့်ပတ်သက်၍ မိုးလေဝသနှင့်ဇလဗေဒညွှန်ကြားမှုဦးစီးဌာန၊ ဒုတိယညွှန်ကြားရေးမှူး ဦးလှထွန်းအား DMG မှဆက်သွယ် မေးမြန်းချက်

ရခိုင်ပြည်နယ်နှင့်ဆက်စပ်နေပြီး နယ်စပ်ကနေတဆင့် ကုန်သွယ်ရေးလုပ်ငန်းများဆောင်ရွက်နေသည့် ဘင်္ဂလားဒေရှ့်နိုင်ငံနှင့် အန္ဒိယနိုင်ငံတို့တွင် ကိုဗစ်ပိုးကူးစက်မှုမြင့်မားပြီး လူအသေအပျောက် များစွာရှိနေသည့်အချိန်တွင်  မိမိတို့ဒေသတွင်းသို့ ကုန်သွယ်ရေးလုပ်ငန်းများမှ လူအဝင်အထွက်ကြောင့် ကိုဗစ်ကူးစက်မှု မဖြစ်ပေါ်စေရန် မည်သို့လုပ်ဆောင်သင့်သည်ကို စစ်တွေအခြေစိုက် အရပ်ဘက်လူမှုအဖွဲ့အစည်းများအား DMG မှ ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားသည်။

ရေနက်ဆိပ်ကမ်းစီမံကိန်းတစ်ခုကို ကျောက်ဖြူမြို့နယ် မဒေးကျွန်းဒေသတွင် တည်ဆောက် သွားမည်ဖြစ်သည့်အတွက် အဆိုပါစီမံကိန်းအပေါ်တွင် မဒေးကျွန်းဒေသခံများ၏ သဘောထားများနှင့် ပတ်သက်ပြီး DMG မှ ဒေသခံများကို သွားရောက်တွေ့ဆုံမေးမြန်းထားသည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် တိုက်ပွဲပြန်လည် ဖြစ်ပွားလာနိုင်ခြေနည်းတယ်လို့ သေနင်္ဂမဟာဗျူဟာလေ့လာရေးအဖွဲ့က အမှုဆောင်ဒါရိုက်တာ တစ်ဦးဖြစ်တဲ့ ဒေါက်တာ နိုင်ဆွေဦးက သုံးသပ်ပြောပါတယ်။ အခု တပ်မတော်အနေနဲ့ ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ အင်အားတိုးချဲ့မှုတွေရှိနေတယ်လို့ ပြည်တွင်းသတင်းမီဒီယာတချို့က ဖော်ပြပါတယ်။ ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ တပ်မတော်အင်အားတိုးချဲ့မှုတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ ဒေါက်တာနိုင်ဆွေဦးကို DMG က ဆက်သွယ်မေးမြန်းထားပါတယ်။

၂၀၂၁ ခုနှစ် မတ်လ ၁၁ ရက်နေ့တွင် ရက္ခိုင့်တပ်တော်(AA)ကို အကြမ်းဖက်အုပ်စုအဖြစ်မှ ပြည်လည်ရုပ်သိမ်း ကြောင်း လက်ရှိ နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီက ကြေငြာလိုက်သည်။ AA ကို အကြမ်းဖက်အဖြစ်မှ ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းလိုက်ခြင်းနှင့်ပတ်သက်၍ နယ်ပယ်အသီးသီးမှ ပုဂ္ဂိုလ်များ၏ အမြင်ကို DMG မှ ဆက်သွယ် မေးမြန်းထားသည်။

နိုင်ငံတော်ပုန်ကန်မှု၊ နိုင်ငံတော်အကြည်ညိုပျက်စေမှုပုဒ်မတို့ဖြင့် ထောင်ဒဏ်နှစ်(၂၀) ချမှတ်ခဲ့ရသည့် ဒေါက်တာအေးမောင်သည် ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၂ရက်နေ့တွင်ကျရောက်ခဲ့သည့် (၇၄)နှစ်မြောက် ပြည်ထောင်စုနေ့တွင် လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်ဖြင့် ပြန်လည်လွတ်မြောက်လာခဲ့သည်။

သူတို့က လွှတ်ချိန်တန်လို့ လွှတ်ပေးလိုက်တယ်လို့မြင်တယ်။ ရှေ့မှာ ရခိုင်ပြည်သူတွေက ဆန္ဒပြပြီး တစ်မျိုး၊ ဆုတောင်းပွဲတစ်မျိုး၊ လက်မှတ်ထိုးလို့တစ်မျိုး အမျိုးမျိုးတောင်းဆိုခဲ့ကြတယ်။ နောက်ဆုံးအနေနဲ့ဆိုရင် ANP က ထုတ်ပြန်ချက်တွေထုတ်ပြီးတော့ သူတို့တိုက်တွန်းပြီးတောင်းဆိုခဲ့တာရှိတယ်။ ဒီအကုန်လုံးဝိုင်းပြီး တောင်းဆိုခဲ့ကြတဲ့ လူတွေအပေါ်မှာလည်း ကျေးဇူးတင်ပါတယ်၊ လွှတ်ပေးခဲ့တဲ့ ကာချုပ်ကြီးတို့ကိုလည်း ကျေးဇူးတင်ပါတယ်။

“တပ်မတော်က အရင်တုန်းကဆိုရင် အပစ်အခတ်ရပ်စဲလို့ရှိရင် ရခိုင်မပါဘူး။ ဒါပေမယ့် ဒီတစ်ခါတော့ ရခိုင် ပြည်နယ်အပါအဝင် မြန်မာတစ်နိုင်ငံလုံးအားလုံးကို အပစ်အခတ်ရပ်စဲလိုက်တယ်ဆိုတာက တကယ့်ကို မင်္ဂလာ ရှိတဲ့သတင်းဖြစ်တယ်။ ကျနော်တို့ရခိုင်ပြည်သူတွေကလည်း အခုလိုတပ်မတော်ဖက်က အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး ကြေညာမယ့်အချိန်ကို စောင့်မျှော်နေကြတာ။

ရထားလမ်းဖောက်မယ်ဆိုတာကတော့ ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးအတွက် ကောင်းတယ်လို့ ပြောလို့ရတာပေါ့ ။ ဒါပေမယ့် အရင်တုန်းက ဓာတ်ငွေ့ပိုက်လိုင်းလုပ်ခဲ့တုန်းကတော့ နစ်နာကြေးတွေကို မှန်မှန်ကန်ကန်ရမယ်ဆိုပြီးပြောလို့ ဒေသခံတွေက လက်မှတ်ထိုးခဲ့တာတွေရှိတယ်။ ဒါပေမယ့် လက်တွေ့မှာတော့ နစ်နာကြေးတွေကို မှန်မှန်ကန်ကန်ရရှိခဲ့တာ မရှိဘူး။ ဒါကြောင့် ဒီဒေသကလူတွေကတော့ အရင်တုန်းကလိုဖြစ်မှာကို စိုးရိမ်နေကြတယ်။ ဒါ့ကြောင့် ဒီရထားလမ်းစီမံကိန်း လုပ်ဆောင်ဖို့ စစ်ဆေးမှုတွေလုပ်တဲ့အခါ ဒေသခံတွေကို သေချာတဲ့ကတိကဝတ်တွေနဲ့ နားလည်အောင်ရှင်းပြဖို့ လိုအပ်တယ်။

“ရခိုင်အကြောင်းကို မသိတဲ့လူတွေ လာပြီးတော့ အစိုးရလုပ်လို့မရဘူး။ တကယ့်တကယ် ရခိုင်မှာမွေးပြီးတော့ ရခိုင်နဲ့ ရင်ဘတ်ချင်းနီးစပ်နေတဲ့ လူတွေက စီမံခန့်ခွဲနိုင်တဲ့ အာဏာရမှပဲ ဖြစ်ပါလိမ့်မယ်”

ကျောက်ဖြူအထူးစီးပွားရေးဇုန်မှာဆိုရင် အခုအချိန်အထိ EIA/SIA ဆိုင်ရာတွေကို ဘယ်လိုလုပ်နေတယ်ဆိုတာ အခုအချိန်အထိ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း မတွေ့ရသေးဘူး။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ EIA ဆိုင်ရာ ဥပဒေကို ပြဌာန်းထားပေမယ့်  Process မှာကျတော့ ဒေသခံတွေနဲ့ အရပ်ဘကက်အဖွဲ့အစည်းတွေရဲ့ ပါဝင်မှုကို ကန့်သတ်ခံထားရပြီး စီမံကိန်းတွေရဲ့ EIA ကို ကုမ္ပဏီနဲ့ အစိုးရတို့ကပဲ လုပ်ကြတဲ့အတွက် ဒါဟာ မှန်ကန်တဲ့ EIA လို့ ပြောလို့မရနိုင်သေးပါဘူး။ ဒီက်ပိုပြီး ပွင့်လင်းတဲ့ စနစ်တစ်ခုကို ထူထောင်ဖို့ လိုနေပါသေးတယ်။