၂၀၂၂ ခုနှစ်ကုန်ဆုံး၍ ၂၀၂၃ ကို နှစ်သစ်ကူးခဲ့ပြီ။ ရခိုင်ဒေသတွင်လည်း တနိုင်ငံလုံးရှိ ပြည်နယ်များနည်းတူ ပြီးခဲ့သည့်တစ်နှစ်တာအတွင်း သွေးမြေကျမှုများ၊ အခက်အခဲ၊ အကျပ်အတည်းများစွာကို ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။

ရွေးကောက်ပွဲနှင့်ပတ်သက်၍ ရခိုင်အခြေစိုက် အင်အားကြီးပါတီများဖြစ်သည့် ရခိုင်အမျိုးသားပါတီ(ANP)နှင့် ရခိုင့်ဦးဆောင်ပါတီ(AFP)တို့မှာ ငြိမ်သက်နေဆဲဖြစ်သည်။ သို့သော် ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ (USDP)မှ ရခိုင်ဒေသတွင် စတင်လှုပ်ရှားလာနေသည်။

တောင်သူလယ်သမားများမှာ ဓာတ်မြေဩဇာကို စနစ်တကျ သုံးစွဲနိုင်ခြင်းမရှိဘဲ “အထွက်နှုန်းတိုးတယ်”ဟူသော အချက်ဖြင့် ဓာတ်မြေဩဇာ ၁ အိတ်သုံးရမည့်နေရာတွင် ၂ အိတ် ၃ အိတ်အထိ နင်းကန်ကျွေးမွေးခဲ့ခြင်းက မြေကြီးကို ဓာတုအဆိပ်သင့်စေသလားဟု တွေးပူစရာဖြစ်လာသည်။

ရခိုင်ပြည်အတွင်းက အသေးစားကုမ္ပဏီတစ်ခုဖြစ်သည့် Great Arian Development Company သည် တောင်သူများ သီးနှံစိုက်ပျိုးမှုဖြင့် အကျိုးဖြစ်ထွန်းစေရေး၊ စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများတိုးတက်လာစေရေး၊ ဒေသထွက်ကုန်များကို ကုန်ချောအဖြစ်ထုတ်လုပ်နိုင်ရေးနှင့် ဒေသခံများကို အခွင့်အလမ်းဖန်တီးပေးနိုင်ရေး စသည့်ရည်ရွယ်ချက်များဖြင့် စိုက်ပျိုးရေးနှင့်ပတ်သက်သည့် စီမံချက်တစ်ရပ်ကို ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။

ရခိုင်တွင် တကျော့ပြန်တိုက်ပွဲကာလအတွင်း စစ်ကောင်စီက ရခိုင်ပြည်သူ ၃၂၄ ဦးကို ဖမ်းဆီးခဲ့ပြီး ယင်းအထဲမှ ၈၅ ဦးကို ပြန်လွှတ်ပေးခဲ့ကာ ကျန် ၂၃၉ ဦးကို ဖမ်းဆီးထားဆဲဖြစ်သည်ဟု ရက္ခိုင့်တပ်တော်(AA)က နိုဝင်ဘာလ ၂၈ ရက်နေ့ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင် ပြောဆိုထားသည်။ ယင်းအထဲတွင် ရပ်/ကျေးအုပ်ချုပ်ရေးမှူးများနှင့် ကျေးရွာတာဝန်ခံများလည်းပါဝင်သည်။

စားပြီး၊သောက်ပြီး (အမှန်က သောက်ပြီး၊ စားပြီး)တော့ ဒီရွာကို လာရတဲ့အကြောင်းအရင်းလေးတွေ၊ ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးအတွက် အကူအညီလေးတွေ လမ်းပွင့်သွားစေဖို့ဆိုပြီး စကားစမြည် ပြောဖြစ်ကြတာပေါ့။ “ဒါနဲ့ စကားမစပ် ခင်ဗျားတို့ရွာမှာ လူဦးရေဘယ်လောက်ရှိလဲ”မေးတော့ “ကျနော့်မှာ ပြောခွင့်မရှိဘူး”တဲ့။ ဒါဆို အိမ်ခြေကရော”ဆိုတော့လည်း “ကျနော့်မှာပြောခွင့်မရှိဘူး”တဲ့။

ရခိုင်ပြည်သူထုဆန္ဒမပါရှိဘဲ ရခိုင်ပြည်မှထွက်ရှိသော ရွှေသဘာဝဓာတ်ငွေ့ကို တရုတ်ပြည်သို့ ထုတ်ယူတင်ပို့ ရောင်းချထားပြီး အထူးစီးပွားရေးဇုန်စီမံကိန်းများ၊ သတ္တုတူးဖော်ထုတ်လုပ်ခြင်း အခြားစီမံကိန်းများကိုလည်း အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိနေသည်။

ရက္ခိုင်ရဲ့ဆုံးရှုံးနေတဲ့ အခွင့်အရေးတွေကို ပြန်လည်ရယူနိုင်ဖို့ နိုင်ငံရေးအရ လမ်းကြောင်းဖွင့်လေ့မရှိတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအစိုးရအဆက်ဆက်(ဗမာအင်ပါယာ)အောက်ကနေ ရုန်းထွက်နိုင်ဖို့နဲ့ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်၊ ပြဌာန်းခွင့်နဲ့ ကိုယ်ပိုင်ဆုံးဖြတ်ပိုင်ခွင့် အပြည့်အဝရရှိရေး (ကိုယ့်ကံကြမ္မာကို ကိုယ်တိုင်ဖန်တီးခွင့်)အတွက် လက်နက်ကိုင်လမ်းစဉ်ကိုရွေးချယ်ပြီး (၂၀၀၉)ခုနှစ်က ကချင်ပြည်မှာ စတင်တည်ထောင်ခဲ့တဲ့ ရက္ခိုင်တပ်တော်(AA)ဟာ (၂၀၁၅)မှာ ရက္ခိုင်ပြည်ထဲကို ဝင်ရောက်ခဲ့ပါတယ်။

မသန်းသန်းနုတို့ ဦးတည်သွားသည်ကား ယောကျ်ားတစ်ဦးသွားလျှင် ၂ နာရီမျှသာ သွားရမည့် ကျွဲထိုးကျေးရွာသို့ ဖြစ်သည်။ သို့သော် မွေးဖွားခါနီး ကိုယ်ဝန်လွယ်ထားရသူဖြစ်သည့်အပြင် ကလေးနှစ်ဦးနှင့်ပြေးရသောကြောင့် မသန်းသန်းနုတို့ သားအမိသုံးယောက်မှာ အခြားသူများနောက်တွင်ကျန်ခဲ့ကာ ငှက်ကြီးကျွန်းကျေးရွာမှ ကျွဲထိုးကျေးရွာသို့ တစ်ညအိပ်သွားခဲ့ရသည်။

မြန်မာစစ်တပ်နှင့် AA တို့သည် ပြီးခဲ့သည့် ၂၀၁၈ ခု၊ နှစ်ကုန်ပိုင်းမှ ၂၀၂၀ နိုဝင်ဘာလ ပထမအပတ်အထိ တိုက်ပွဲပြင်းထန်စွာ ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီးနောက် ရွေးကောက်ပွဲကာလတွင် မည်သည့်ကတိကဝတ်မှ မပါဘဲ အလွတ်သဘော အပစ်ရပ်စဲခဲ့ကြသည်။ ရခိုင်‌ဒေသမှာ တိုက်ပွဲရပ်တန့်ပြီးနောက် ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တွင် မြန်မာစစ်တပ်သည် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဦးဆောင်သည့် အရပ်သားအစိုးရကိုဖြုတ်ချပြီး အာဏာသိမ်းလိုက်သည်။

လက်ရှိ အပစ်အခတ်ရပ်စဲထားသည်ဆိုသော်လည်း ကျေးရွာအတွင်းနှင့် အနီးတဝိုက်တွင် မြန်မာစစ်တပ်က တပ်စွဲနေထိုင်ခြင်းကြောင့် အိမ်ပြန်ရန်မဖြစ်နိုင်ဟု စစ်ဘေးရှောင်တို့က ပြောဆိုသည်။ အလားတူ ကျေးရွာအနီးတဝိုက် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့သည့်နေရာတွင် မြေမြှုပ်မိုင်းနှင့် စစ်ကျန်လက်နက် အန္တရာယ်တို့ကလည်း စစ်ဘေးရှောင်များ၏ အိမ်ပြန်လမ်းကို ခြိမ်းခြောက်နေသည်။

လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားမှု များပြားသော မောင်တောဒေသမှ ပြည်သူများမှာ အသက်ရှင် တည်နိုင်ရေးအတွက် ဟင်းရှာ၊ထင်းခုတ်သွားရစဉ်တွင် တောဆင်ရိုင်းအန္တရာယ်ကိုလည်း စိုးရိမ်နေကြရသဖြင့် “အသက်ကို ဖက်နဲ့ထုပ်ထားတဲ့”အခြေအနေဟု ဆိုကြသည်။

မြန်မာ့အိမ်နီးချင်း အင်အားကြီးနိုင်ငံဖြစ်တဲ့ တရုတ်နိုင်ငံကတော့ မြန်မာနိုင်ငံကို စစ်တပ်က အာဏာသိမ်းယူမှုအပေါ် ထင်သာမြင်သာရှိတဲ့ ဝေဖန်မှုမျိုးနဲ့ အရေးယူပိတ်ဆိုတာတွေကို လုံးဝမလုပ်ခဲ့သလို မြန်မာနိုင်ငံမှာ နေ့စဉ်ကြုံတွေ့နေကြတဲ့ စစ်တပ်က ရွာတွေကိုမီးရှို့ဖျက်ဆီးတာ၊ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်တာ၊ မတရားဖမ်းဆီးတာတွေအတွက် ရေငုံနှုတ်ပိတ်နေတာကို တွေ့ရပါတယ်။

ညနေ ၇ နာရီခန့်တွင် မြန်မာစစ်တပ် တပ်ဖွဲ့ဝင်များသည် ရွာမှထွက်ခွာသွားကြသည်။ ဘုန်းကြီးကျောင်းတွင် ခိုလှုံနေသည့် မည်သူတစ်ဦးတစ်ယောက်ကမျှ ရွာထဲသို့မဝင်ရဲကြတော့ပေ။ နီးစပ်ရာ ကျေးရွားများကိုသာ ထွက်ပြေးကြရတော့သည်။ နောက်တစ်နေ့ နံနက်ပိုင်းတွင် ရွာသားတစ်ချို့ သွားရောက်ကြည့်ရှုကြရာတွင် ဒဏ်ရာဗရဗွနှင့် သေဆုံးနေကြသည့် အလောင်းများကိုသာ တွေ့ရတော့သည်။

ကျောက်ဖြူအထူးစီးပွားရေးဇုန် နယ်နိမိတ်တိုင်းတာသတ်မှတ်ခြင်းလုပ်ငန်းကို ၂၀၁၄ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလမှာ ဆောင်ရွက်ပြီးစီးခဲ့ပါတယ်။ မြန်မာ့အထူးစီးပွားရေးဇုန်ဆိုင်ရာဗဟိုအဖွဲ့ရဲ့ ၂၀၁၅ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ (၂၉) ရက်နေ့ ထုတ်ပြန်ချက်အရ ကျောက်ဖြူအထူးစီးပွားရေးဇုန်အတွက် မြေဧရိယာ (၄၂၈၉.၃၂) ဧက (၁၇၃၅.၈၃ ဟတ်တာ) ကို နယ်နမိတ်သတ်မှတ်ထားပြီး အထူးစီးပွားရေးဇုန်လုပ်ငန်းစဉ် (၃) ခုဖြစ်တဲ့ ရေနက်ဆိပ်ကမ်းစီမံကိန်းအတွက် ၆၀၇ ဒသမ ၈၈ ဧက၊ စက်မှုဇုန်စီမံကိန်းအတွက် ၂၄၄၆ ဒသမ ၀၇ ဧက နဲ့ အဆင့်မြင့်အိမ်ရာစီမံကိန်းအတွက် ၁၂၃၅ ဒသမ ၃၇ ဧက အသုံးပြုသွားမှာလည်း ဖြစ်ပါတယ်

မင်းပြားမြို့နယ်အတွင်း ကျောင်းဆရာမတစ်ဦးအပါအဝင် ၃ ဦးသေဆုံးကာ ၆ ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့သည်။ ဆင်ကြီးပြင်ကျေးရွာမှ (၅)ဦး ဒဏ်ရာရ၊ ဖလောင်းပြင်ကျေးရွာမှ (၃)ဦးတွင် (၂)ဦးသေဆုံးကာ (၁)ဦး ဒဏ်ရာရရှိခဲ့ပြီး ထောင့်ချောင်းကြီးကျေးရွာမှ (၁)ဦး သေဆုံးခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ဖလောင်းပြင်ကျေးရွာမှ သေဆုံးခဲ့သူနှစ်ဦးထဲတွင် အသက်(၁၀)နှစ်အရွယ် ကျောင်းသူတစ်ဦးလည်းပါဝင်ခဲ့သည်။

ရခိုင်ပြည်အတွင်းမှ လူငယ်ပိုင်းနှင့် လူလတ်ပိုင်းအရွယ်များသည် အလုပ်အကိုင်အခွင့်လမ်းသစ်များကို ရှာဖွေရန် ပြည်ပနိုင်ငံသို့ ထွက်ခွာမှုမှာ တစ်နှစ်ထက်တစ်နှစ် မြင့်တက်လျက်ရှိနေသည်။ ထိုသို့ ပြည်ပထွက်ခွာနေကြသည့် အကြောင်းအရင်းများထဲတွင် မိမိဒေသ၌ စက်ရုံအလုပ်ရုံနည်းပါးခြင်း၊ အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်း နည်းပါးခြင်းတို့ အပြင် ရာသီဥတုဖောက်ပြန်မှုကြောင့်လည်း တစ်ခုအပါအဝင်ဖြစ်သည်။

ယခုနှစ် စပါးစိုက်ရာသီအတွင်း မိုးမမှန်၍ ရခိုင်ပြည်နယ်ရှိ စပါးပင်များ လဲကျခြင်း၊ ပျက်စီးသွားခြင်းများရှိသကဲ့သို့ စပါးပင်များ မျိုးမပွားနိုင်ခြင်းတို့ကို ကြုံတွေ့ကြရသည်။ ထို့ကြောင့် စပါးစိုက် တောင်သူလယ်သမားများအဖို့ အခြေအနေ ယိုင်နဲ့ခဲ့ရပေတော့သည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်အလယ်ပိုင်းမှာရှိတဲ့ ပေါက်တောမြို့နယ်ဟာ စစ်တွေမြို့ရဲ့ အရှေ့ဖက် ရေမိုင် (၁၂)မိုင်အကွာမှာ တည်ရှိတာပါ။ မြို့ပေါ်ရပ်ကွက် (၅)ခုမှာ လူဦးရေ (၁၉၁၅၇)ဦးနဲ့ ကျေးရွာအုပ်စု(၅၃)အုပ်စုနဲ့ ကျေးရွာပေါင်း (၁၇၉)ရွာမှာ လူဦးရေစုစုပေါင်း (၁၇၁၆၉၂)ဦး ရှိတယ်လို့ ၂၀၁၉ ခုနှစ် အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေးဦးစီးဌာနရဲ့ စာရင်းက ဖော်ပြပါတယ်။