ယူနီဖောင်းအပြည့်အစုံဖြင့် လက်နက်များကိုင်ဆောင်ထားသော ရဲနှင့်စစ်သား အပါအဝင် ဌာနဆိုင်ရာဝန်ထမ်းများက အလုပ်သမား ၂၀၀ ကျော်ခန့်ကို ခေါ်ဆောင်လာပြီး လူနေအိမ်များကို ဝင်ရောက်ဖျက်ဆီးလိုက်ကြသည်။ 

ရွာတည်ထားတဲ့ မြေတွေကို ဖြိုချယူဆောင်နေတာ မြင်တွေ့နေရပေမယ့် သဲခုံကျေးရွာသားတွေဟာ ရင်နာနာနဲ့ ကြည့်နေရုံကလွဲလို့ ကာကွယ်မပေးနိုင်ကြသေးပါဘူး။ တစ်ခါတစ်ရံ သဲခုံကျေးရွာက လူနေအိမ်တွေကိုလည်း လှိုင်းလုံးကြီးတွေက ဖျက်ဆီးသွားတတ်ပါသေးတယ်။

မသန်စွမ်းသူများအရေးနှင့်ပတ်သက်၍ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံအများစုတွင် အစိုးရ၏ ဦးဆောင်မှုအပြင် အခြားသော အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများ၏ ပံ့ပိုးကူညီမှုများကိုကြည့်ရာတွင် မြန်မာထက် များစွာထိရောက်မှုရှိကြောင်းကို တွေ့မြင်ရမည်ဖြစ်သည်။

နိုင်ငံဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးနှင့် စီးပွားရေး၏ အဓိက အသက်သွေးကြောဖြစ်သော MSME စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများကို ရခိုင်ပြည်တွင်လည်း ခေတ်နှင့်လျော်ညီစွာ လုပ်ကိုင်မှုများ ရှိလာကြသည်။

နိုင်ငံ့ဘဏ္ဍာငွေများစွာဖြင့် တည်ဆောက်ခဲ့သည့်ဆည်များ ဒေသခံများအတွက် အကျိုးမပြုနိုင်ခြင်းမှာ နိုင်ငံ၊ ပြည်နယ်၊ မြို့နယ်များရှိ ပြည်သူများ၏ လူမှုစီးပွားဘဝ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးနှင့် ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးလုပ်ငန်းများ၏ ဘတ်ဂျတ်ငွေများ ဆုံးရှုံးနစ်နာခြင်းဖြစ်သည်။

စစ်ပွဲအနိဌာရုံကို ကိုယ်တိုင်ကြုံခဲ့ရသည့် ကလေးသူငယ်များသည် အဆိုပါမြင်ကွင်းများထဲမှ လွယ်လင့်တကူ ရုန်းမထွက်နိုင်ဘဲ ကြောက်စိတ်များ ကိန်းအောင်းကာ အိပ်မက်ဆိုးများလည်း မကြာခဏ မက်နေတတ်ကြသည်။

ဝပြန်ကျေးရွာမှ ကျောက်ဘုတ်ပိုင်ရှင် အမျိုးသမီးတစ်ဦးက ပုဏ္ဏားကျွန်းမြို့ရှိ ကျောက်တင်စက်လှေတွင် အလုပ်လုပ်ရန် လာခေါ်သဖြင့် ကိုမောင်ထွန်းလှိုင်သည် ကျေးရွာမှ ကိုသန်းဌေးဆိုသူနှင့်အတူ အလုပ်လုပ်ရန် ရွာမှထွက်ခွာလာခဲ့သည်။ ထို့နေ့ကား ၂၀၂၂ ခုနှစ်၊ နိုဝင်ဘာလ ၁၈ ရက်နေ့။ ကိုမောင်ထွန်းလှိုင် တို့အတွက် ပြဿဒါးနေ့….

၂၀၂၂ ခုနှစ်ကုန်ဆုံး၍ ၂၀၂၃ ကို နှစ်သစ်ကူးခဲ့ပြီ။ ရခိုင်ဒေသတွင်လည်း တနိုင်ငံလုံးရှိ ပြည်နယ်များနည်းတူ ပြီးခဲ့သည့်တစ်နှစ်တာအတွင်း သွေးမြေကျမှုများ၊ အခက်အခဲ၊ အကျပ်အတည်းများစွာကို ကြုံတွေ့ခဲ့ရသည်။

ရွေးကောက်ပွဲနှင့်ပတ်သက်၍ ရခိုင်အခြေစိုက် အင်အားကြီးပါတီများဖြစ်သည့် ရခိုင်အမျိုးသားပါတီ(ANP)နှင့် ရခိုင့်ဦးဆောင်ပါတီ(AFP)တို့မှာ ငြိမ်သက်နေဆဲဖြစ်သည်။ သို့သော် ပြည်ထောင်စုကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ (USDP)မှ ရခိုင်ဒေသတွင် စတင်လှုပ်ရှားလာနေသည်။

တောင်သူလယ်သမားများမှာ ဓာတ်မြေဩဇာကို စနစ်တကျ သုံးစွဲနိုင်ခြင်းမရှိဘဲ “အထွက်နှုန်းတိုးတယ်”ဟူသော အချက်ဖြင့် ဓာတ်မြေဩဇာ ၁ အိတ်သုံးရမည့်နေရာတွင် ၂ အိတ် ၃ အိတ်အထိ နင်းကန်ကျွေးမွေးခဲ့ခြင်းက မြေကြီးကို ဓာတုအဆိပ်သင့်စေသလားဟု တွေးပူစရာဖြစ်လာသည်။

ရခိုင်ပြည်အတွင်းက အသေးစားကုမ္ပဏီတစ်ခုဖြစ်သည့် Great Arian Development Company သည် တောင်သူများ သီးနှံစိုက်ပျိုးမှုဖြင့် အကျိုးဖြစ်ထွန်းစေရေး၊ စိုက်ပျိုးရေးလုပ်ငန်းများတိုးတက်လာစေရေး၊ ဒေသထွက်ကုန်များကို ကုန်ချောအဖြစ်ထုတ်လုပ်နိုင်ရေးနှင့် ဒေသခံများကို အခွင့်အလမ်းဖန်တီးပေးနိုင်ရေး စသည့်ရည်ရွယ်ချက်များဖြင့် စိုက်ပျိုးရေးနှင့်ပတ်သက်သည့် စီမံချက်တစ်ရပ်ကို ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။

ရခိုင်တွင် တကျော့ပြန်တိုက်ပွဲကာလအတွင်း စစ်ကောင်စီက ရခိုင်ပြည်သူ ၃၂၄ ဦးကို ဖမ်းဆီးခဲ့ပြီး ယင်းအထဲမှ ၈၅ ဦးကို ပြန်လွှတ်ပေးခဲ့ကာ ကျန် ၂၃၉ ဦးကို ဖမ်းဆီးထားဆဲဖြစ်သည်ဟု ရက္ခိုင့်တပ်တော်(AA)က နိုဝင်ဘာလ ၂၈ ရက်နေ့ သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင် ပြောဆိုထားသည်။ ယင်းအထဲတွင် ရပ်/ကျေးအုပ်ချုပ်ရေးမှူးများနှင့် ကျေးရွာတာဝန်ခံများလည်းပါဝင်သည်။

စားပြီး၊သောက်ပြီး (အမှန်က သောက်ပြီး၊ စားပြီး)တော့ ဒီရွာကို လာရတဲ့အကြောင်းအရင်းလေးတွေ၊ ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးအတွက် အကူအညီလေးတွေ လမ်းပွင့်သွားစေဖို့ဆိုပြီး စကားစမြည် ပြောဖြစ်ကြတာပေါ့။ “ဒါနဲ့ စကားမစပ် ခင်ဗျားတို့ရွာမှာ လူဦးရေဘယ်လောက်ရှိလဲ”မေးတော့ “ကျနော့်မှာ ပြောခွင့်မရှိဘူး”တဲ့။ ဒါဆို အိမ်ခြေကရော”ဆိုတော့လည်း “ကျနော့်မှာပြောခွင့်မရှိဘူး”တဲ့။

ရခိုင်ပြည်သူထုဆန္ဒမပါရှိဘဲ ရခိုင်ပြည်မှထွက်ရှိသော ရွှေသဘာဝဓာတ်ငွေ့ကို တရုတ်ပြည်သို့ ထုတ်ယူတင်ပို့ ရောင်းချထားပြီး အထူးစီးပွားရေးဇုန်စီမံကိန်းများ၊ သတ္တုတူးဖော်ထုတ်လုပ်ခြင်း အခြားစီမံကိန်းများကိုလည်း အကောင်အထည်ဖော် ဆောင်ရွက်လျက်ရှိနေသည်။

ရက္ခိုင်ရဲ့ဆုံးရှုံးနေတဲ့ အခွင့်အရေးတွေကို ပြန်လည်ရယူနိုင်ဖို့ နိုင်ငံရေးအရ လမ်းကြောင်းဖွင့်လေ့မရှိတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံအစိုးရအဆက်ဆက်(ဗမာအင်ပါယာ)အောက်ကနေ ရုန်းထွက်နိုင်ဖို့နဲ့ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်၊ ပြဌာန်းခွင့်နဲ့ ကိုယ်ပိုင်ဆုံးဖြတ်ပိုင်ခွင့် အပြည့်အဝရရှိရေး (ကိုယ့်ကံကြမ္မာကို ကိုယ်တိုင်ဖန်တီးခွင့်)အတွက် လက်နက်ကိုင်လမ်းစဉ်ကိုရွေးချယ်ပြီး (၂၀၀၉)ခုနှစ်က ကချင်ပြည်မှာ စတင်တည်ထောင်ခဲ့တဲ့ ရက္ခိုင်တပ်တော်(AA)ဟာ (၂၀၁၅)မှာ ရက္ခိုင်ပြည်ထဲကို ဝင်ရောက်ခဲ့ပါတယ်။

မသန်းသန်းနုတို့ ဦးတည်သွားသည်ကား ယောကျ်ားတစ်ဦးသွားလျှင် ၂ နာရီမျှသာ သွားရမည့် ကျွဲထိုးကျေးရွာသို့ ဖြစ်သည်။ သို့သော် မွေးဖွားခါနီး ကိုယ်ဝန်လွယ်ထားရသူဖြစ်သည့်အပြင် ကလေးနှစ်ဦးနှင့်ပြေးရသောကြောင့် မသန်းသန်းနုတို့ သားအမိသုံးယောက်မှာ အခြားသူများနောက်တွင်ကျန်ခဲ့ကာ ငှက်ကြီးကျွန်းကျေးရွာမှ ကျွဲထိုးကျေးရွာသို့ တစ်ညအိပ်သွားခဲ့ရသည်။

မြန်မာစစ်တပ်နှင့် AA တို့သည် ပြီးခဲ့သည့် ၂၀၁၈ ခု၊ နှစ်ကုန်ပိုင်းမှ ၂၀၂၀ နိုဝင်ဘာလ ပထမအပတ်အထိ တိုက်ပွဲပြင်းထန်စွာ ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီးနောက် ရွေးကောက်ပွဲကာလတွင် မည်သည့်ကတိကဝတ်မှ မပါဘဲ အလွတ်သဘော အပစ်ရပ်စဲခဲ့ကြသည်။ ရခိုင်‌ဒေသမှာ တိုက်ပွဲရပ်တန့်ပြီးနောက် ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဖေဖော်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တွင် မြန်မာစစ်တပ်သည် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ဦးဆောင်သည့် အရပ်သားအစိုးရကိုဖြုတ်ချပြီး အာဏာသိမ်းလိုက်သည်။

လက်ရှိ အပစ်အခတ်ရပ်စဲထားသည်ဆိုသော်လည်း ကျေးရွာအတွင်းနှင့် အနီးတဝိုက်တွင် မြန်မာစစ်တပ်က တပ်စွဲနေထိုင်ခြင်းကြောင့် အိမ်ပြန်ရန်မဖြစ်နိုင်ဟု စစ်ဘေးရှောင်တို့က ပြောဆိုသည်။ အလားတူ ကျေးရွာအနီးတဝိုက် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့သည့်နေရာတွင် မြေမြှုပ်မိုင်းနှင့် စစ်ကျန်လက်နက် အန္တရာယ်တို့ကလည်း စစ်ဘေးရှောင်များ၏ အိမ်ပြန်လမ်းကို ခြိမ်းခြောက်နေသည်။

လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားမှု များပြားသော မောင်တောဒေသမှ ပြည်သူများမှာ အသက်ရှင် တည်နိုင်ရေးအတွက် ဟင်းရှာ၊ထင်းခုတ်သွားရစဉ်တွင် တောဆင်ရိုင်းအန္တရာယ်ကိုလည်း စိုးရိမ်နေကြရသဖြင့် “အသက်ကို ဖက်နဲ့ထုပ်ထားတဲ့”အခြေအနေဟု ဆိုကြသည်။