ဒီနေရာကတော့ အမေ့အိမ်လိုတော့ ဘယ်နွေးထွေးပါ့မလဲ.. အမေ။ စားချိန်တန်စား… အိပ်ချိန်တန်အိပ်ရပြီး ဘာအပူအပင်မှ မရှိတဲ့ အမေ့အိမ်လောက်တော့ ကမ္ဘာပေါ်မှာ ဘယ်အိမ်မှမကောင်းဘူးဆိုတာ သား သိပါတယ်။ ဒါပေမယ့်… အမေ့ဆုံးမစကားလိုပဲ အနာမခံရင် အသာမစံရဘူးဆိုတဲ့အတိုင်း ခက်ခဲကြမ်းတမ်းမှုကို မဖြတ်ကျော်ဘဲ ဘယ်အရာများ အောင်မြင်ပါ့မလဲ..။ သားကိုယ်သား နှစ်သိမ့်ဖေးမတယ်..။ အားတင်းထားတယ်..။ ဆန်ကြမ်းကို မစားတတ်တဲ့သား ခုတော့ ငါဘာလို့ မစားနိုင်ရမလဲဆိုတဲ့ စိတ်မွေးပြီး ထမင်းတစ်ပန်ကန်ကို ကုန်အောင်စားဖို့ကြိုးစားတယ်..။

နောက်ဆုံ  ချုပ်ဆိုနိုင်ခဲ့သော ပြည်ထောင်စုသဘောတူစာချုပ် အစိတ်အပိုင်း(၃)၊ အပိုင်း(၁)တွင် တစ်နိုင်ငံလုံး ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုရပ်စဲရေး သဘောတူစာချုပ်(NCA) အကောင်ထည်ဖော်မှုဆိုင်ရာ မူဘောင်သဘောတူညီချက် (၁၅)ချက်၊ အပိုင်း(၂)တွင်၂၀၂၀ အလွန် အဆင့်လိုက်လုပ်ငန်းစဉ်များနှင့် အဆင့်လိုက်အကောင်အထည်ဖော်မှု ဇယားနှင့် အပိုင်း(၃)တွင် ဒီမိုကရေစီနှင့် ဖက်ဒရယ်စနစ်တို့ကို အခြေခံသည့် ပြည်ထောင်စု တည်ဆောက်ရေးဆိုင်ရာလမ်းညွှန် အခြေခံမူ သဘောတူညီချက် (၅)ချက်တို့ ရရှိခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

စစ်ကောင်စီဘက်က မြောက်ဦးပတ်ဝန်းကျင်မှာ တိုက်ပွဲဖေါ်ဖို့ စစ်ရေးဗျူဟာတွေ လုပ်နေစဉ်အတွင်းမှာဘဲ ရက္ခိုင့်တပ်တော်ဘက်က စစ်ကောင်စီ လုံးဝထင်မှတ်မထားတဲ့ ရက္ခိုင်ပြည်တောင်ပိုင်း တောင်ကုတ်မြို့နယ်နဲ့ သံတွဲမြို့နယ်အကြားမှာ စစ်ကောင်စီတပ်သားတွေလာတဲ့စစ်ကြောင်းကို တိုက်ခိုက်ခဲ့ပါတယ်။

မြန်မာပြည်မှာ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖေါ်ဝါရီ ၁ ရက်နေ့ကစပြီး စစ်တပ်က နိုင်ငံတော်အာဏာကို သိမ်းယူပြီးတဲ့နောက်ပိုင်းမှာ လူသားလုံခြုံမှုဆိုတဲ့ စကားလုံးဟာလည်း ပျောက်ဆုံးသွားခဲ့ရပါတော့တယ်။ အဖိနှိပ်ခံဘဝနဲ့ နေသားကျလာခဲ့ကြတဲ့ သက်ကြီးပိုင်းတွေအတွက်က ထူးခြားမှုတစ်ခုမဟုတ်တော့ပေမဲ့လည်း ဒီမိုကရေစီရဲ့တစိတ်တစ်ပိုင်းလွတ်လပ်ခွင့်ကို ဆယ်စုနှစ်တစ်ခု ခံစားဖူးခဲ့ကြတဲ့ လူငယ်တွေဟာ စစ်အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်အောက်မှာ ရှင်သန်ရမှာကို စိုးထိတ်လာခဲ့ကြပါတော့တယ်။

“ဝ”ခေါင်းဆောင်များကိုယ်တိုင် ဘယ်သူပေးပေးမပေးပေး ကိုယ့်ဘာသာကို ပြည်နယ်အစိုးရအသွင်မျိုး လုပ်ပိုင်ခွင့်တွေ တည်ဆောက်ထားပြီးဖြစ်နေသဖြင့် “ဝ”နှင့် နောင်လာမည့် မြန်မာအစိုးရတို့ကြား သဘောထားတင်းမာမှု၊ စစ်ရေးတင်းမာမှု အခြေအနေထိ ရှိလာမလားဆိုသည်မှာ စိတ်ဝင်စားစရာ ရှိနေသည်။

အချုပ်အခြာအာဏာဟာ သေနတ်ပြောင်းဝမှာသာရှိတယ်ဆိုတဲ့ အရပ်စကားဟာ ဒီနိုင်ငံမှာ မှန်ကန်ခဲ့သလို စစ်သားဆိုရင် ပြည်သူတစ်ရပ်လုံးက ကြောက်နေခဲ့ကြတာလည်း အားလုံးအသိဖြစ်ပါတယ်။ ကျေးရွာမီးရှို့၊ အရပ်သားတွေကိုသတ်၊ အမျိုးသမီးတွေကို မုဒိန်းကျင့် စတဲ့နာမည်ဆိုးတွေနဲ့ နှစ်ရှည်နာမည်ကြီးလာခဲ့တဲ့ မြန်မာစစ်တပ်ရဲ့ သာမန်ရဲဘော်တွေဟာ...

FPNCC အဖွဲ့များ၏ နိုင်ငံရေးမူဝါဒထဲတွင် မိမိကံကြမ္မာကို အခြားလူမျိုးအုပ်စုတခုက ဆုံးဖြတ်ပေးခြင်းကို လုံးဝလက်မခံကြောင်း ဦးစွာမြင်ရသည်။ ထို့တူ ဗမာမဟာလူမျိုးကြီးဝါဒ အတွေးအခေါ်များ မရှိစေရေး၊ တိုင်းရင်းသားပေါင်းစုံ ကြီးငယ်မခွဲဘဲ တန်းတူညီမျှမှုရှိပြီး အားလုံးမှာ ကိုယ်ပိုင်ဆုံးဖြတ်ပိုင်ခွင့်အပြည်အဝဖြင့် ပြည်ထောင်စုတည်ငြိမ်အေးချမ်းရေး၊ စီးပွားရေး၊ ယဉ်ကျေးမှု စသည်တို့ကို ခေတ်နှင့်လျော်ညီစွာ ပူးပေါင်းတည်ဆောက်သွားရန် သဘောထားရှိသည်။

“တဖြည်းဖြည်းနဲ့ ကုန်ဈေးနှုန်းတွေက သိပ်ကိုမြင့်လာတယ်။ အလုပ်သမားတွေက ဒီနေ့လုပ်မှ ဒီနေ့စားရတဲ့ လူတန်းစားတွေဆိုတော့ တစ်ယောက်မှလိုက်မမီနိုင်ဘူး။ အလုပ်မလုပ်ရတဲ့နေ့ဆိုရင် ပြောစရာမလိုဘူး”

ဖန်သားပြင်၌ပေါ်နေသော ဗီစီတီသီချင်းပါမြင်ကွင်းများကို သူ စိုက်ကြည့်နေမိသည်။ လှပသော တောတောင်များ၊ ခမ်းနားထည်ဝါသော ဘုရားပုထိုးများ၊ မြောက်ဦးနန်းတော်ရာကုန်း၊ သာယာသော ကမ်းခြေများ၊ လတ်ဆတ်သောပင်လယ်စာများကို စိတ်ထဲက မြင်ယောင်မိသည်။ သူ မွေးဖွားရာဇာတိမြေ၏ အလှနှင့်ရသကို တို့ကနဲ့ဆိတ်ကနဲ့ ခံစားလိုက်ရသလိုရှိသည်။ မည်သည့်နေရာပဲ ရောက်နေပါစေ၊ မိမိတို့ ဇာတိမြေ၏ပုံရိပ်များ၊ အလှနှင့်ရသကို ထိတွေ့မိသူတိုင်း စိတ်ကြည်နူးရပေသည်။

ALP သည် ဝါရင့်ရခိုင်တော်လှန်ရေးအဖွဲ့တစ်ခု ဖြစ်သော်လည်း လက်ရှိတွင် မသေချာမရေရာသေးသည့် ဖက်ဒရယ်စကားလုံးကို စစ်ကောင်စီနှင် အလွမ်းသင့်ကာ ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးနေသည်။

မြန်မာနိုင်ငံရှိ ကချင်၊ ကယား၊ ကရင်၊ ချင်း၊ ရှမ်း စသည့် EAOs တပ်ဖွဲ့များမှာ တရုတ်-အိန္ဒိယ၊ ထိုင်း စသည့်နယ်စပ်ဒေသကို အခြေတည်ကာ လှုပ်ရှားလေ့ရှိကြသည်။ ယင်းကြောင့် Boder Line နယ်မြေများသည် EAOs တို့အတွက် စစ်မျက်နှာကို တဘက်တည်းဖွင့်ထားပြီး အင်အားအထိုင်ချထားခြင်း နယ်စပ်ထွက်ပေါက်များကို ကိုယ်တိုင်စီမံပြီး စီးပွားရေးအင်အားများ တည်ဆောက်နိုင်သည်။

လက်နက်ကြီးကျည်ကျရောက်ပေါက်ကွဲမှုကြောင့် မောင်မြတ်သူလင်း (၄)နှစ်၊ ဒေါ်အေးယဉ်နု (၆၀)နှစ်တို့မှာ နေရာတွင်သေဆုံးခဲ့သည်။ ချောင်းသစ်ကျေးရွာမှ ကင်းဆိပ်ကျေးရွာတွင် အလုပ်လုပ်ကိုင်နေသည့် ဦးလှအောင်သိန်း (၃၅)နှစ်မှာလည်း လည်ပင်းတွင်ကျည်စထိမှန်ကာ မြောက်ဦးဆေးရုံ၌ သေဆုံးသွားခဲ့သည်။

ကူညီထောက်ပံ့မှုမရရှိခြင်းကြောင့် အလုပ်လက်မဲ့ဘဝဖြင့် ကြုံရာကျပန်းအလုပ်များကိုလုပ်ကိုင်ကာ မိသားစုစားဝတ်နေရေးကို ဖြေရှင်းနေရသည့် စစ်ဘေးဒုက္ခသည်များအတွက် ပို၍အခက်ကြုံစေသည်။ လက်ဆုပ်လက်ကိုင် ပြနိုင်သည့်အလုပ်မျိုးကို လုပ်ကိုင်နေကြသူများမဟုတ်သည့်အတွက် အလုပ်အကိုင်မှာလည်း ပုံမှန်ဟူ၍မရှိပေ။

တစ်ဖက်မှာလည်း ဝရမ်းမပါဘဲဖမ်းဆီးလို့ရတဲ့ ရဲအရေးပိုင်တဲ့ဥပဒေဖြစ်တာကြောင့် လောင်းကစားဒိုင်တွေဟာ တာဝန်ကျရဲအရာရှိတွေကို လာဘ်ထိုးရတာမျိုးတွေလည်း ရှိလို့နေပါသေးတယ်။ နှစ်လုံးထီ လောင်းကစားဟာဆိုရင် ဆယ်စုနှစ်တစ်ခုနီးပါးလောက် ဆိတ်ငြိမ်နေခဲ့ပြီးမှ အခုတဖန် ပြန်လည်အသက်ဝင်လာခဲ့တာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဦးသိန်းစိန်အစိုးရတက်လာပြီးနောက် ၂၀၁၂-၂၀၁၃ ဝန်းကျင်တွင် CDMA နှင့် GSM မိုဘိုင်းဖုန်းများကို အများပြည်သူသုံးစနစ်ဖြင့် စတင်ထိတွေ့ခွင့်ရရှိခဲ့ကြသည်။ ယင်းမှတစ်ဆင့် အင်တာနက်လိုင်း သုံးစွဲမှုများ တွင်ကျယ်လာခဲ့သည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ် NLD အစိုးရတက်လာပြီးနောက် တနိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာကို လွှမ်းခြုံ၍ မိုဘိုင်းဖုန်းနှင့် အင်တာနက်လိုင်းသုံးစွဲမှု ပိုမိုတွင်ကျယ်လာခဲ့သည်။

မနွယ်သန္တာဝင်း အလုပ်လုပ်ကိုင်နေသည့်ဆိုင်သည် စစ်တွေမြို့ရှိ ပြည်နယ်အစိုးရရုံးအနီးတွင်ဖြစ်သည်။ ယင်းဆိုင်တွင် ဆိုင်ခွဲတစ်ခုလည်းရှိပြီး ဝေသာလီကွင်းအနီးတွင်တည်ရှိကာ သူ့မ၏ အဒေါ်မှာလည်း ယင်းဆိုင်တွင်ပင် အလုပ်လုပ်ကိုင်သည်။ သို့ရာတွင် မနွယ်သန္တာဝင်းသည် အစိုးရရုံးအနီးရှိဆိုင်တွင် တစ်ယောက်တည်းလုပ်ကိုင်ရပြီး ဆိုင်ဖွင့်ချိန်နှင့် ဆိုင်ပိတ်ချိန်တို့တွင် သူ့အဒေါ်အပါအဝင် အခြားဝန်ထမ်းတစ်ချို့က လာတတ်ကြသည်။

အရင်တည်ဆောက်ထားတဲ့ စီမံကိန်းတွေကြောင့် ဒေသခံရေလုပ်သားတွေဟာ သားငါးများ ရှားပါးလာခြင်းနဲ့အတူ စီမံကိန်းကြောင့် မြစ်ကြောင်းအတွင်း ငါမဖမ်းရတဲ့နေရာတွေ များလာခြင်းကြောင့် ရေလုပ်သားတွေရဲ့ စားဝတ်နေရေးကို စိန်ခေါ်လျှက်ရှိနေပါတယ်။

နိုင်ငံတော်သမ္မတ၊ နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်၊ မြန်မာနိုင်ငံ အမျိုးသားလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်နှင့် တပ်မတော် ကာကွယ်ရေးဦးစီးဌာနရုံး စသည့် နိုင်ငံတော်အကြီးအကဲများထံသို့ မိသားစုဝင်များက ၂၀၂၀ ခုနှစ် မတ်လအတွင်းတွင် စာရေးသားတိုင်ကြားခဲ့ကြသော်လည်း “စစ်တပ်က ဖမ်းဆီးထားတာမရှိ”ကြောင်းဆိုပြီး မြန်မာနိုင်ငံလူ့အခွင့်အရေးကော်မရှင်ဘက်က ထိုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် အကြောင်းပြန်ခဲ့သည်။

ရွှေရောင်မေတ္တာဖောင်ဒေးရှင်းအသင်းကို ၂၀၁၉ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၃၀ ရက်နေ့တွင် ပရဟိတအလုပ်ကို စိတ်ဝင်စားသည့် လူ(၁၀)ဦးဖြင့် စတင်ဖွဲ့စည်းခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ယင်းအချိန်က ရွှေရောင်မေတ္တာ လူမှုကူညီရေးအသင်းတွင် မြောက်ဦးဆရာတော်ထံမှ အကူအညီတောင်းခံ၍ ရရှိထားသည့် ယာဉ်တစ်စီးတည်းဖြင့် လူမှုကူညီရေးလုပ်ငန်းကို စတင်လုပ်ဆောင်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။