“အထူးသဖြင့် ဗမာခေါင်းဆောင် ပေါ့။ ရခိုင်တိုင်းရင်းသားတစ်ယောက်ကို အရေးယူတာလို့ တရားစွဲတာလို့ ထောင်ချတယ်ဆိုတာက စဉ်းစဉ်းစားစားလုပ်ရမယ့် အလုပ်လည်း ဖြစ်တယ်။ နိုင်ငံရေးမှာ အာဏာရှိတဲ့သူက ပိုပြီး ခွင့်လွှတ်မှု သည်းခံမှုတွေကို ပြရမယ်။ အဲဒီလို အားရှိတဲ့ သူက သည်းခံမှုတွေ ခွင့်လွှတ်မှုတွေကို မပြဘူးဆိုရင် ဒီနိုင်ငံက ဘယ်တော့မှ ငြိမ်းချမ်းတဲ့ နိုင်ငံဖြစ်လာမှာမဟုတ်ဘူး”

“ရခိုင်တိုင်းရင်းသားတွေအနေနဲ့ ဗမာပြည်မမှာ ရှိတဲ့ ဗမာတိုင်းရင်းတွေနဲ့ တစ်စိတ်တစ်ဝမ်းတည်း အတူ သူတို့လိုချင်တဲ့ ပုံစံအတိုင်း တရားမျှတမှုကို လိုလားတဲ့ အင်အားစုတွေ ရှိတယ်။ စစ်တပ်ရဲ့ လုပ်ရပ်ဟာ ဗမာတိုင်းရင်းသားအားလုံးကို ကိုယ်စားမပြုဘူး။ ကျွန်တော်တို့ကလည်း စစ်တပ်က ကျွန်တော် တို့ကို ကိုယ်စားပြုတယ်လို့ လက်ခံမထားဘူး”

“ကျွန်တော့်အမြင်အရ ပြောရမယ်ဆိုရင်တော့ ၁၂၂ ပေါ့ဗျာ။ နိုင်ငံတော်ပုန်ကန်မှုနဲ့ တင်တဲ့ မှုပုဒ်မ ကတော့ ပြင်းထန်လွန်းတယ် ထင်ပါတယ်။ ၅၀၅ နိုင်ငံတော် အကြည်ညိုပျက်စေမှုလောက်ဆိုရင်တော့ မများလောက်ဘူးထင်ပါတယ်။ ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ် အရပ်သားအစိုးရလက်ထက်မှာ နိုင်ငံရေးအကျဉ်း သားပေါ်ထွက်လာတာ ကောင်းတဲ့ လက္ခဏာတော့ မဟုတ်ဘူး”

         အခုတော့ ကျွန်တော်တို့က ရဲလုပ်ငန်းထက် လုံခြုံရေးပိုင်းကို အဓိကထားလုပ်ရတဲ့ နေရာဖြစ်တဲ့အတွက် ရဲလုပ်ငန်းတွေ အားနည်းသွားတယ်။ တချို့နေရာတွေမှာ အခုဆိုရင် ညဘက်အမှုလာတိုင်ရင်တောင် ကျွန်တော်တို့ သွားဖို့ဆိုတာ တော်တော်စဉ်းစားရမယ်။

"တပ်မတော်လုပ်နေတာတွေက သူ့ဘက်က ထွက်ပေါက်တစ်ခုအနေနဲ့ အဖြေရှာတဲ့ သဘောဖြစ်နေတယ်။ တကယ်စစ်မှန်တဲ့ ပြည်တွင်းငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ လူထုရဲ့ စားဝတ်နေရေး အခက်အခဲတွေကို ဖြေရှင်းဖို့မဟုတ်ဘူးလို့ မြင်တယ်"

ကျွန်မရဲ့ခံယူချက်က ကျွန်မတို့ဟာ ပရိသတ်တွေ လက်ခံမှသာလျှင် အနုပညာအလုပ်ကို လုပ်ရမယ်။ ကျွန်မကို ပရိသတ်တွေ လက်မခံဘူးဆိုရင် ဒီနေ့ပဲ အနုပညာလောကထဲကနေ ထွက်သွားမှာပါ။

ရခိုင်မှာ သာမဏေကျော်စာမေးပွဲဖြေဆိုပြီးတော့ နေရပ်ပြန်ကြတဲ့ သံဃာတော်တွေ စစ်ဆေးခံနေရတာနဲ့ပတ်သက်လို့ နောက်ဆုံးအခြေအနေတွေကို ရက္ခပူရသာသနာ့လင်္ကာရအသင်းရဲ့ အတွင်းရေးမှူးဖြစ်တဲ့ ဦးတင်ငြိမ်းဦးကို DMG သတင်းထောက် မင်းထွန်းက သွားရောက်တွေ့ဆုံ မေးမြန်းထားပါတယ်။

နောက်ပြီးတော့ သူ(မြန်မာ့တပ်မတော်)တို့ပြောတယ်။ တစ်ဖက်နဲ့တစ်ဖက် အင်အားသုံးပြီးတော့ မဖြေရှင်းရဆိုပြီးတော့ ပြောတယ်။ အခု အင်အားသုံးပြီး ဖြေရှင်းနေတာက မြန်မာနိုင်ငံတစ်ခုလုံးမှာဆိုရင် ဗမာ့တပ်မတော်(မြန်မာ့တပ်မတော်) ကပဲ အင်အားသုံးပြီး ဖြေရှင်းနေတာ။ သူတို့က ထပ်ပြီးတော့ ဆရာကြီးလေသံနဲ့ပေါ့၊ ပြောမယ်ဆိုရင်။ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အချင်းချင်း တစ်ဖွဲ့နဲ့တစ်ဖွဲ့ အင်အားသုံးပြီး မဖြေရှင်းရဆိုတော့ လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းဆိုတာမှာ ဗမာ့စစ်တပ်(မြန်မာ့တပ်မတော်)လည်း လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းပဲ။

ရခိုင်ပြည်နယ် ကျောက်ဖြူမြို့နယ် မြဒေးကျွန်းမြစ်ရေပြင်မှာ ညစ်ညမ်းနေတဲ့ရေတွေ တွေ့ရှိခဲ့ ရတဲ့အတွက် ဒေသခံရေလုပ်သားတွေဟာ စိုးရိမ်ပူပန်မှုတွေဖြစ်ပေါ်ခဲ့ရပါတယ်။

လူမှုရေးသိပ္ပံဘာသာရပ် (Akyab Institute of Social Studies) AISS ဒီပလိုမာသင်တန်းကျောင်းကို ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ ဖွင့်လှစ်သင်ကြားပေးလျက်ရှိပါတယ်။ အဲဒီသင်တန်းကို ၂၀၁၇ ခုနှစ်က စစ်တွေမြို့ မိဇံရပ်ကွက်မှာစတင်ဖွင့်လှစ်ခဲ့တာဖြစ်ပြီး အခု ၂၀၁၈ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂၄ ရက်နေ့က သင်တန်းအပါတ်စဉ် (၂)ကို ဖွင့်လှစ်ခဲ့ပါတယ်။ သင်တန်းကာလကတော့ တစ်နှစ်ကြာမြင့်မှာဖြစ်ပြီး လူငယ်တွေအများဆုံးကြုံတွေ့နေရတဲ့ အလုပ်အကိုင် ရှားပါးမှုပြဿနာကနေရုန်းထွက်နိုင်ဖို့အတွက် တစ်ဖက်တစ်လှမ်းကဖဲမကူညီတဲ့အနေနဲ့ လူမှုရေးသိပ္ပံ ဘာသာရပ်ကို သင်ကြားပို့ချပေးနေတာဖြစ်တယ်လို့ သိရပါတယ်။ အဆိုပါ လူမှုရေးသိပ္ပံဒီပလိုမာသင်တန်းအခြေအနေအပါအဝင် လက်ရှိရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်းကလူငယ်တွေရဲ့ ရင်ဆိုင်ကြုံတွေ့နေရတဲ့ကိစ္စရပ်တွေနဲ့ပတ်သက်လို့ လူမှုရေးသိပ္ပံဒီပလိုမာသင်တန်းကျောင်းရဲ့ အမှုဆောင် ဒါရိုက်တာ ကိုကျော်ဆန်းလှိုင်ကို Development Media Group က တွေ့ဆုံမေးမြန်းထားပါတယ်။

မိုးရာသီအပန်းဖြေရန် မြောက်ဦးမြို့ရှိ တောင်ဖြူဆည်သို့ ရေကစားရန် လာရောက်သူများပြားနေပြီး စားဖတ်သောက်ဖတ်များကို စည်းကမ်းမဲ့ စွန့်ပစ်မှုများရှိနေသည်။ သောက်စားမူးယစ်မှုများကြောင့် ရန်ပွဲများ မကြာခဏဖြစ်ကြကြောင်းသိရသည်။ အဆိုပါဆည်ကို လာရောက်သူများအနေဖြင့် အမှိုက်များကို စနစ်တကျ စွန့်ပစ်ကြရန်နှင့် သက်ဆိုင်ရာတာဝန်ရှိသူများမှလည်း ရန်ပွဲဖြစ်ခြင်းနှင့် ဆည်၏ ကြံ့ခိုင်မှုကို ထိန်းသိမ်းပေးရန် လူငယ်တစ်ဦးက တိုက်တွန်းထားသည်။

သတင်း - ချမ်းအေး၊ DMG

ကျောက်တော်မြို့နယ် ချောင်းတူကျေးရွာမှာ မြေယာအငြင်းပွားမှုဖြစ်ရာကနေ တစ်ရွာတည်းနေသူတွေ အချင်းချင်း တုတ်၊ ဓါးဆွဲကိုင်သည်အထိ ဖြစ်လာနေပါတယ်။ မနေ့က ဇူလိုင်လ ၂၂ ရက်နေ့မှာဆိုရင် အဲဒီမြေယာကိစ္စနဲ့ ရွာသားအချင်းချင်း ရိုက်ပုတ်သတ်ဖြတ်သည် အထိ ရှိလာတဲ့အတွက် ရဲတပ်ဖွဲ့က သေနတ်ပစ်ခတ် လူစုခွဲခဲ့ရပါတယ်။ ချောင်းတူကျေးရွာမှာဖြစ်ပွားနေတဲ့ မြေယာအငြင်းပွားမှုမှာ အောက်ခြေအဆင့် သက်ဆိုင်ရာဌာနတွေရဲ့ အကတိလိုက်စားမှုတွေရှိတဲ့အတွက် ထိရောက်တဲ့ဖြေရှင်းပေးမှုတွေမရှိဘူးလို့လည်း ကျေးရွာသားတွေက သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲမှာ ပြောဆိုခဲ့ကြပါတယ်။ ဒီအငြင်းပွားမှုကို အစိုးရအနေနဲ့ ထိရောက်တဲ့ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းမှုတွေလုပ်ဆောင်ဖို့ အချိန်ကြန့်ကြာနေမယ် ဆိုရင် အခုထက်ဆိုးဝါးတဲ့ပြဿနာတွေ ကြုံတွေ့လာနိုင်တဲ့အတွက် ကျေးရွာသားတွေက စိုးရိမ်မှုတွေရှိကြ ပါတယ်။ ချောင်းတူကျေးရွာရဲ့ လယ်ယာမြေအငြင်းပွားမှုနဲ့ လက်ရှိပြဿနာဖြစ်ပွားမှုအခြေအနေတွေကို အဲဒီကျေးရွာမှာ ရောက်ရှိနေတဲ့ တောင်သူလယ်သမားဥပဒေအထောက်အကူပြုကွန်ယက်ရဲ့ စီမံကိန်းမန်နေဂျာ ဦးကျော်ထွီးကို Development Media Group သတင်းထောက် နေဝင်းစံက မေးမြန်းထားမှုကို တင်ဆက်ပေးလိုက်ရပါတယ်။

ပြည်တွင်း၊ ပြည်ပသို့ သွားရောက် အလုပ်လုပ်နေရတဲ့ ရခိုင်တိုင်းရင်းသားတွေ ပြန်လာနိုင်ဖို့၊ မိမိဒေသမှာ မိသားစုနဲ့ အတူတူ နေထိုင်ပြီး အလုပ်လုပ်နိုင်ဖို့၊ ဒေသဖွံ့ဖြိုးရေးအတွက် များစွာ အကျိုးရှိတဲ့ ကျောက်ဖြူအထူးစီးပွားရေးဇုန် ပြုလုပ်နိုင်ဖို့ ကိစ္စနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ထောက်ခံကြိုဆိုပွဲ ပြုလုပ်နေတဲ့ ကျောက်ဖြူခရိုင်ဒေသခံတိုင်းရင်းသားများ ဖွံ့ဖြိုးရေးအသင်း ဥက္ကဌ ဦးငြိမ်းချမ်းမောင်နဲ့ DMG တို့ တွေ့ဆုံမေးမြန်းထားပါတယ်။

မေးမြန်းသူ - နေရောင်မင်း (စစ်တွေ)

ပြည်ထောင်စုငြိမ်းချမ်းရေးညီလာခံ ၂၁ ရာစုပင်လုံ တတိယအကြိမ် အစည်းအဝေး ဖွင့်ပွဲအခမ်းအနားတွင် ရခိုင်အမျိုးသားပါတီ ဒုတိယဥက္ကဋ္ဌ ဒေါ်အေးနုစိန် ပြောခဲ့သည့် မိန့်ခွန်းသည် နိုင်ငံရေးပါတီများအစုအဖွဲ့ သဘောထား မဟုတ်ကြောင်း ပြည်ထောင်စုငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးမှုပူးတွဲကော်မတီ(UPDJC) က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။ အဆိုပါ ထုတ်ပြန်ချက်နှင့် ပတ်သက်ပြီး ရခိုင်အမျိုးသားပါတီ (ANP) ၏ ပြန်လည်ရှင်းလင်းချက်အား DMG သတင်းထောက် ရွှေထက်မှ မေးမြန်းထားသည်။

သင်္ဘောကွေ့ကျေးရွာသားတွေ နေရာပြောင်းရွှေ့ပေးဖို့ ရခိုင်ပြည်နယ်အစိုးရ ဝန်ကြီးချုပ် ဦးညီပုက ညွှန်ကြားထားပြီး တခြားကြိုက်တဲ့နေရာမှာ နေထိုင်ဖို့ စီစဉ်ပေးမယ်လို့ မောင်တောခရိုင်အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေးမှူး ဦးရဲထွဋ်က ဇူလိုင်လ ၉ ရက်နေ့ကပြောဆိုခဲ့ပါတယ်။

ရုပ်သံ - ဝံသ (မောင်တော)

ကိုယ်ထူကိုယ်ထထူထောင်ထားတဲ့ မောင်တောမြို့နယ်က သင်္ဘောကွေ့ကျေးရွာသစ်ကို ယနေ့ ဇူလိုင်လ ၉ ရက်နေ့မှာ မောင်တောခရိုင်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး၊ မြို့နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူးနဲ့ ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင်တွေက ရောက်ရှိလာပြီး ဒေသခံတွေကို ပြောင်းရွှေ့ဖို့ ပြောပြီး နေအိမ်တချို့ကို စတင်ဖြိုဖျက်နေပြီလို့ ကျေးရွာသားတွေက ပြောဆိုပါတယ်။ ကျေးရွာသားတွေကတော့ ဒီသင်္ဘောကွေ့ကျေးရွာကနေ ဘယ်ကိုမှ မပြောင်းရွှေ့သလို ဖမ်းရင်လည်း အဖမ်းခံမယ့်အပြင် သတ်မယ်ဆိုရင်လည်း ဒီရွာမှာပဲ မြေမြုပ်ခဲ့ပါလို့ အဲဒီကျေးရွာမှာနေတဲ့ ဒေါ်ဥမ္မာကျော်က DMG ကို ပြောဆိုထားပါတယ်။

“ မြေနေရာတစ်နေရာမှာ ကိုယ်ဆောက်ချင်သလို ၊ ကိုယ်လုပ်ချင်သလို ကိုယ့်သဘောနဲ့ကိုယ် လုပ်လို့မရဘူး။ အစိုးရရှိတယ်၊ အစိုးရရဲ့ ခွင့်ပြုချက်ယူရမယ်။ အဲဒါကြောင့် အစိုးရဖြစ်တဲ့ ကျွန်တော်တို့က ဒီနေရာနေလို့မရဘူး၊ ဒီနေရာရွေ့ပါဆိုပြီး သေချာပြောပြနေတာ။ ” မောင်တောမြို့နယ်အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ဦးမြင့်ခိုင်က ကိုယ်ထူကိုယ်ထ သဘောၤကွေ့ကျေးရွာသားများအား ဒီကနေ့ ဇူလိုင်လ ၉ ရက်နေ့မှာ ရှင်းပြပြောကြားနေခြင်းဖြစ်ပါတယ်။

ကုလသမဂ္ဂဒုက္ခသည်များဆိုင်ရာ မဟာမင်းကြီးရုံး (UNHCR) မှ အာရှပစိဖိတ်ဒေသဆိုင်ရာ ညွှန်ကြားရေးမှူးနှင့် ကုလသမဂ္ဂဖွံ့ဖြိုးမှုအစီအစဉ် (UNDP) မှ ဌာနေညွှန်ကြားရေးမှူးအဖွဲ့တို့သည် ဇူလိုင်လ ၃ ရက်နေ့က မောင်တောမြို့သို့ ရောက်ရှိလာပြီး မောင်တောခရိုင် အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေးမှူးနှင့် နေ့လည် ၁၂ နာရီက တွေ့ဆုံခဲ့ပြီးနောက် ရွှေရင်အေးကျေးရွာမှ ဒေသခံတိုင်းရင်းသားများဖြင့် တွေ့ဆုံခဲ့သည်။

မေးမြန်း/ ရိုက်ကူး - ဝံသ(မောင်တော)

ရခိုင်ပြည်နယ်က ဘင်္ဂါလီအရေးကိစ္စကို ဖြေရှင်းနိုင်ဖို့ အစိုးရက ဖွဲ့စည်းပေးမယ့် လွတ်လပ်သော   စုံစမ်းရေးကော်မရှင်အပေါ် အမြင်သဘောထားနဲ့ ဘင်္ဂါလီကိစ္စကို အမြန်ဆုံးဖြေရှင်းနိုင်ဖို့အတွက် ဘယ်လိုမျိုး လုပ်ဆောင်သင့်သလဲဆိုတာကို မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းက ပဋိပက္ခပြဿနာတွေကို လေ့လာစောင့်ကြည့်ပြီး အစီရင်ခံစာတွေထုတ်ပြန်နေတဲ့ သေနင်္ဂမဟာဗျူဟာလေ့လာရေးအဖွဲ့ရဲ့ တည်ထောင်သူနှင့် အမှုဆောင်ဒါရိုက်တာ ဒေါက်တာနိုင်ဆွေဦးကို တွေ့ဆုံမေးမြန်းထားတာ ဖြစ်ပါတယ်။