ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်တို့ မြတ်နိုးတန်ဖိုးထားသော ဘုရားစေတီပုထိုးများ၌ စည်းကမ်းမဲ့ အမှိုက်ပစ်ထားခြင်းများကို စိတ်မကောင်းဖွယ်ရာ တွေ့ရပေသည်။ ဟိုတလောက ရခိုင်လူမျိုးတို့၏ အထင်ကရ ဘုရားစေတီများဖြစ်သော ဘားဘူတောင် နှင့် မဟာမုနိဘုရားသိမ် အနီးတွင် မူးယစ်ဆေးဝါး သုံးစွဲသူတို့၏ စွန့်ပစ်ပစ္စည်း အမှိုက်များကို တွေ့ရကြောင်း သတင်းများ၌ မြင်ရသည်။

ယခု ရခိုင်အမျိုးသားပါတီ၊ ရခိုင်ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်၊ ရခိုင့်ဦးဆောင်ပါတီ ဟူ၍ ရခိုင်နိုင်ငံရေးပါတီ (၃) ခု ဖြစ်ပေါ်နေခြင်းသည်ပင် ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲအတွက် ကောင်းသောအလားအလာ မဟုတ်ပေ။ ထိုသို့ ပါတီများနေလျှင် ရခိုင်မဲဆန္ဒရှင်များ မဲကွဲသွားမည် ဖြစ်သည်။ ရခိုင်ပြည်နယ်လွှတ်တော်တွင် ရခိုင်အမျိုးသားနိုင်ငံရေး အကျပ်အတည်း ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်၏။

ယနေ့ ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်းမှာ သက်ဝင်လှုပ်ရှားနေကြသော နိုင်ငံရေးပါတီများ၊ လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်းများနှင့် အရပ်ဘက်လူမှုအဖွဲ့အစည်း အားလုံးသည် ရခိုင်ပြည်နယ်နှင့် ရခိုင်လူမျိုးတို့၏အကျိုးကို လိုလားသော အစုအဖွဲ့များပင် ဖြစ်ကြပေသည်။ သို့သော် ကျွန်တော်တို့ ရင်ဆိုင်နေကြရသော အကျပ်အတည်းများသည် အဖွဲ့အစည်းတစ်ခုတည်းက ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းပေး၍ ရနိုင်သော ပြဿနာတစ်ရပ် မဟုတ်သည်ကိုတော့ ရှုမြင်ကြဖို့ လိုအပ်ပေလိမ့်မည်။

လက်ရှိ ကမ္ဘာကြီးသည် နိုင်ငံများအချင်းချင်း အင်အားပြိုင်ဆိုင်မှု ပိုမိုပြင်းထန်နေသည်။ စစ်ရေးပြပွဲကြီးများ ဖန်တီးလာကြသည်။ ပိုင်ဆိုင်ထားသော စစ်လက်နက်များကို အပြိုင်အဆိုင် ထုတ်ပြနေကြသည်။ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများကြားထဲတွင် အငြင်းပွားစရာများ၊ အမုန်းပွားစရာများနှင့် ရှုပ်ထွေးပွေလီသော ပဋိပက္ခများဖြင့် ပူလောင်နေကြရသည်။

ရေးရာကော်မတီဝင်တွေကိုလည်း နီးစပ်ရာပုဂ္ဂိုလ်တွေကို ဆွဲခန့်တာမျိုးမဟုတ်ဘဲ၊ ကိုယ်ကျိုးစီးပွား ပါဝင်ပတ်သက်နေသူတွေကို ခန့်တာမျိုး မဟုတ်ဘဲ ထင်သာမြင်သာရှိတဲ့၊ လူထုအသံကို ကိုယ်စားပြုတဲ့ ဖြစ်စဉ် တွေကတဆင့် ရွေးချယ်ခန့်ထားဖို့လိုပါမယ်။

မြန်မာနိုင်ငံဟာ မတူညီသော ယဉ်ကျေးမှု၊ ဘာသာစကား၊ နေထိုင်မှု ပုံစံတို့ဖြင့် တိုင်းနှင့်ပြည်နယ်အားလုံးတိုင်းတွင် မိမိဘာသာစကား၊ ယဉ်ကျေးမှုအားဖြင့် ရှိနေကြပါတယ်။ ဒါကြောင့် အနှစ်သာရပြည့်ဝတဲ့ ဖယ်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုကြီးကို တည် ထောင်ပြီး၊ ပြည်နယ်များအနေဖြင့် ကိုယ်ပိုင်စီမံခန့်ခွဲပိုင်ခွင့်၊ ဆုံးဖြတ်ပိုင်ခွင့်နှင့် ၊ ပြည်နယ်အတွင်း သယံဇာတများကို သက်ဆိုင် ရာပြည်နယ်များမှ အကျိုးခံစားပိုင်ခွင့်တို့ပေးအပ်ပြီး ခောတ်မှီဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်သောနိုင်ငံ ဖြစ်လာစေရေးအတွက် ပြည်နယ်များကို ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ရေးအာဏာများ လုပ်ပိုင်ခွင့်များကို ပေးအပ်သင့်ပြီလို့ ထင်မြင်ယူဆမိပါတယ်။

 အကြောင်းပြချက်ကတော့ မလိုအပ်တဲ့ နေရာတွေမှာ ငွေကြေးသုံးစွဲမှု အများအပြာပြထားတာတွေ၊ တောင် ကုတ်၊ ရမ်းဗြဲ၊ ကျောက်တော်၊ စစ်တွေ၊ ဂွ စတဲ့မြို့တွေမှာတည်ဆောက်မဲ့ အဆင့်မြှင့်ဈေးတည်ဆောက်မှုနှင့် ဆောင်ရွက်ပြီး စီမံကိန်းတွေကို ထပ်မံထည့်သွင်းတောင်းခံထားတဲ့ ကိစ္စတွေကြောင့် လွှတ်တော်ကနေ ငွေကျပ်သန်းပေါင်း ၆၀၀၀ ကျော်ကိုဖြတ်ချခဲ့တာပါ။

ပြည်ထောင်စုငြိမ်းချမ်းရေးညီလာခံ - ၂၁ ရာစု ပင်လုံတတိယအကြိမ်မြောက် အစည်းအဝေးကို NCA လက်မှတ်ထိုးထားသည့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များနှင့် လက်မှတ်ထိုးထားခြင်းမရှိသည့် အဖွဲ့အစည်းများပါ စုံလင်စွာတက်ရောက်ခဲ့ကြသည်ဖြစ်သော်လည်း အရေးပါသည့်ခေါင်းစဉ်၊ အကြောင်းအရာ တစ်ခုဖြစ်သည့် တိုင်းရင်းသားအခွင့်အရေးကိစ္စအား ထည့်သွင်းဆွေးနွေးခွင့်မရခဲ့ကြ။ ယခုတစ်ကြိမ် အစည်းအဝေးအနေဖြင့် နိုင်ငံ၏ရှည်လျားသည့် လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခ၏ အဓိကအရင်းအမြစ်တစ်ခုဖြစ်သည့် တိုင်းရင်းသားအခွင့်အရေးကိစ္စရပ်ကို ထည့်သွင်းဆွေးနွေးညှိနှိုင်းကြရန် အခွင့်အရေးတစ်ခု နစ်နာသွားခဲ့ရပါသည်။

၂၀၁၅ ခုနှစ် နှောင်းပိုင်းကာလက ဖြစ်၏။ ရခိုင်ပြည်နယ်ထဲတွင် နိုင်ငံရေးပါတီများနှင့် ပါတီကိုယ်စားပြု ကိုယ်စားလှယ်လောင်းများသည် ပြည်သူများကြားထဲ၌ အင်တိုက်အားတိုက်မဲဆွယ်လျှက်ရှိနေကြသည်။ ရခိုင် ပြည်သူလူထုတို့ထံတွင်လည်း ၎င်းတို့ထောက်ခံသော ပါတီတံဆိပ်များ၊ ပါတီအလံများနှင့် ပါတီဆောင်ပုဒ်များ ကို နဖူးစည်းနှင့် အင်္ကျီများအဖြစ်ဝတ်ဆင်လျှက် တွေ့မြင်နေရ၏။ ဆိုက်ကားသမားတို့က ၎င်းတို့၏ဆိုက်က္ကား လက်ကိုင်များပေါ်တွင် ပါတီအလံများကိုစိုက်ထူထားကြသည်။

၂၀၁၀ ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲအလွန်ကာလတွေမှာတော့ ဒီမိုကရေစီလမ်းပေါ်မှာ စတုတ္ထမဏ္ဍိုင်လို့ အမည်တပ်ခံရတဲ့ မီဒီယာတွေဖြစ်တဲ့၊ သတင်းစာတွေ၊ ဂျာနယ်တွေ၊ အွင်းလိုင်းမီဒီယာတွေဟာ မြန်မာနိုင်ငံထဲမှာ အစီအရီ ပေါ်ပေါက်လာခဲ့ပါတယ်။ ဒီအထဲ တိုင်းနဲ့ပြည်နယ်တွေကလဲ မိမိတို့ရဲ့ ဒေသအလိုက် ထုတ်ဝေတဲ့ ဂျာနယ်တွေကိုထုတ်ဝေလာခဲ့ကြပါတယ်။  အဲဒီအထဲ ရခိုင်သတင်း မီဒီယာတွေဖြစ်တဲ့ နရဉ္ဖရာ၊ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးဂျာနယ် စတာတွေကိုလည်း ပြည်နယ်တွင်းမှာ တရားဝင်ထုတ်ဝေခဲ့ကြပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်ပကြွေးမြေပမာဏသည် ယခုအခါ ကြွေးမြီစုစုပေါင်း အမေရိကန်ဒေါ် ၁၀ ဘီလီယံ ကျော်ရှိနေပြီဖြစ်သည်။  ၂၀၁၆ နှစ်ကုန်ပိုင်းအထိ  ကန်ဒေါ်လာသန်း ၉၀၀၀ ခန့် (၈၉၈၉ ဒဿမ ၉ သန်း) ရှိခဲ့ပြီး ၂၀၁၈ မတ်လကုန်အထိ တစ်နှစ်ကျော်အတွင်း သန်း ၁၀၀၀ ကျော် တိုးလာခဲ့ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ဇူလိုင်လ ၂၃ ရက်နေ့ပြုလုပ်ခဲ့သည့် ပြည်ထောင်စုလွှတ်တော် အစည်းအဝေးသို့ စီမံကိန်းနှင့် ဘဏ္ဍာရေးဝန်ကြီးဌာန ဝန်ကြီးဦးစိုးဝင်းမှ တင်ပြသွားခဲ့သည်။  ထိုအထဲမှ ၄၀ ရာခိုင်နှုန်းမှာ တရုတ်နိုင်ငံမှ ချေးယူထားသည့်ပမာဏဖြစ်သည်။

ပြီးခဲ့တဲ့ ၂၀၁၇ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ (၃၁) ရက်နေ့ကစလို့ နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်းကျင်းပနေကျ ရခိုင်ဘုရင့် နိုင်ငံတော်ကျဆုံးခြင်း ဝမ်းနည်းအောက်မေ့ဖွယ် အခမ်းအနားမှစပြီး ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်း အခမ်းအနားတွေ ပြုလုပ်နေတာ၊ ဆွေးနွေးပွဲတွေပြုလုပ်တဲ့အခါ ငြိမ်းချမ်းစွာစုဝေးခွင့်နဲ့ ငြိမ်းချမ်းစွာ စီတန်းလည့်လည်ခြင်း ဆိုင်ရာဥပဒေအရ ခွင့်ပြုမိန့်တင်ပြီး လုပ်ဆောင်နေကြရတာကို တွေ့မြင်လာရပါတယ်။ အချုပ်အခြာအာဏာ ကျဆုံးခြင်း ဝမ်းနည်းအောက်မေ့ဖွယ် အခမ်းအနားမှာ ငြိမ်း/စု/စီနဲ့ တင်ခိုင်လို့ မြောက်ဦးမြို့မှာ ဒေသခံပြည်သူနဲ့ ဒေသခံအာဏာပိုင်တွေ နားလည်မှုလွဲမှားရာကနေ မကျေနပ်လို့ နောက်ဆက်တွဲ ဆန္ဒဖော်ထုတ်တဲ့ လူငယ် (၇) ဦး အသက်ပေးခဲ့ရသလို (၁၂) ဦး ဒါဏ်ရာရရှိခဲ့တယ်ဆိုတာ အားလုံးအသိပါ။

ယနေ့ အစိုးရအဖွဲ့ကို ဦးစီးမောင်းနှင်နေသည့် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် မကြာခဏသုံးစွဲနေသော စကားတစ်ခွန်းရှိပါသည်။ “ ပြည်သူမှာလည်း တာဝန်ရှိတယ်၊ ပြည်သူတွေ ပူးပေါင်းပါဝင်ဖို့လိုတယ် ” ဟူ၍ဖြစ်၏။ ထိုစကားကိုပင် သံယောင်လိုက်ကာ အခြားဝန်ကြီး၊ ဝန်ကြီးချုပ်များကပါ လိုက်လံသုံးစွဲလာကြသည်။ အစိုးရအဖွဲ့အတွင်းမှာလည်း တွင်တွင်ကျယ်ကျယ် သုံးစွဲလျှက်ရှိသည်ဖြစ်ပေရာ ပြဿနာတိုင်းလိုလိုတွင် အသုံးတည့်လှသော ဝေါဟာရတစ်ခု ဖြစ်လျှက်ရှိနေပေသည်။

အမှန်က ဘူးသီးတောင်နဲ့ မောင်တောမြို့နယ်အတွင်းမှာ တရားမဝင်နေထိုင်တဲ့ ဘင်္ဂလီကျေးရွာတွေ အများကြီးရှိပါတယ်။ ဘင်္ဂလီတွေ ရခိုင်ကျေးရွာတွေကို ကျူးကျော်သတ်ဖြတ်မှုတွေကြောင့် ရခိုင်တွေ ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်သွားတဲ့ရွာတွေမှာ အစားထိုးဝင်ရောက်ပြီး နေထိုင်တာဟာလည်း ဥပဒေနဲ့မညီပါဘူး။ အရေးယူမယ်ဆို အများကြီးအရေးယူလို့ရပါတယ်။ အခုတော့ ပြည်နယ်အစိုးရ ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းတဲ့ပုံက ပြောင်းပြန်ဖြစ်တယ်။ အပ်နဲ့ထွင်းရမယ့်ကိစ္စကို ပုဆိန်နဲ့ ထွင်းလိုက်ရတယ်။

" ငါ့သားက ထောင်ကျတယ်ဆိုပေမယ့် သူများပစ္စည်းခိုးလို့၊ သူများသားသမီးကို မတော်မတရားကျင့်လို့လည်းမဟုတ်၊ သူယုံကြည်ရာ နိုင်ငံရေး၊ တော်လှန်ရေးလုပ်လို့ ထောင်ထဲရောက်တာ။ သေသွားရင်တောင် ဝမ်းမနည်းဘဲ ဂုဏ်ယူနေဦးမယ် ... "

ကျွန်တော်ထောင်ထဲရောက်နေချိန်မှာ ပတ်ဝန်းကျင်၏ ဝေဖန်သံများအား ကျွန်တော့်အမေ၏ တုံ့ပြန်ဖြေရှင်းချက်များပင် ဖြစ်သည်။

လူသည် အာဟာရဖြင့်တည်ဆောက်ထားသည့် ခန္ဓာကိုယ်ဖြစ်သည့်အတွက် အစာအာဟာရကို နေ့စဉ်ပုံမှန်စားသောက်ရန် အထူးလိုအပ်လှသည်။ အစာအာဟာရသည် ခန္ဓာကိုယ်အတွက် ဆေးလည်းဖြစ် သည့်အတွက် မျှတစွာစားသုံးရန်လိုအပ်သည်။ အစာအာဟာရသည် အရေးကြီးသည့်အတွက် “ ထမင်းအသက် ခုနစ်ရက်၊ ရေအသက် တစ်မနက် ” ဟု ကျွနု်ပ်တို့တွင် ဆိုရိုးစကားလည်းရှိသည်။ သို့သော်လည်း လူတို့သည် ထမင်းတနပ် မစားရသည်နှင့် ခန္ဓာကိုယ်သည် ဆာလောင်ခြင်းဒဏ်ကို မခံမရပ်နိုင်ကြပေ။

  သက်ဆိုင်ရာ နယ်ပယ်အလိုက် မိမိပါဝင်နီးစပ်၊ ထိစပ်တဲ့၊ ပါဝင်လုပ်ကိုင်တဲ့နယ်ပယ်မှာ ချွပ်ယွင်းတိမ်းပါးမှု၊ ပရမ်းပတာဖြစ်မှု၊ ယုံစားမိမှုတွေ၊ ဖေါက်ဖျက်မှု၊ မလျှော်ကန်မသင့်မြတ်မှုတွေ ကြုံတွေ့ကြားသိ၊ ရင်ဆိုင်မိရတဲ့အခါ ကောင်းကောင်း ကန်းကန်းလုပ်လို့ ယုံမိ၊ ကြုံမိ၊ ပါဝင်မိတယ်တယ်လို့ ပြောကြပါလိမ့်မယ်။ ပြစ်တင်မိပါလိမ့်မယ်။ ဖေါက်သည်ချမိပါလိမ့်မယ်။

           အစိုးရသစ်တက်လာပြီးနောက်ပိုင်း ၂၀၁၆ ခု ဧပြီလ ၂၀၁၇ သြဂုတ်လအထိ ၁၇ လ အတွင်း ပညာရေးဝန်ထမ်း ၈၄၄ ကျော်ကို ဝန်ထမ်းစည်းကမ်းဆိုင်ရာ ပြစ်ဒဏ်ချမှတ်အရေးယူခဲ့တယ်လို့ ပညာရေးဝန်ကြီးဌာနက ထုတ်ပြန်ခဲ့ပါတယ်။ ဝန်ထမ်းကျင့်ဝတ် ပျက်ယွင်းမှု၊ စည်းကမ်းဖောက် ဖျက်မှုနဲ့ တာဝန်ပျက်ကွက်မှုတို့ကြောင့် အရေးယူခံခဲ့ရခြင်းဖြစ်ပြီး သတိပေးခံရသူ၊ ရာထူးအဆင့် လျှော့ချခံရသူ၊ ရာထူးမှ ထုတ်ပယ်ခံရသူတွေရှိခဲ့ပါတယ်။

  ရခိုင်ပြည်နယ်အား အဓိကစိုးမိုးထားသည်မှာ ရခိုင်ရိုးမတောင်တန်းဖြစ်သည်။ ရခိုင်ရိုးမ တောင်တန်း သည် မြောက်ဘက်၌ ထူထပ်မြင့်မား၍ တောင်ဘက်၌ သွယ်လျနိမ့်ဆင်းသွားသည်။ ရခိုင်ရိုးမတောင် တန်းအပြင် မယူတောင်တန်း၊ စိုင်းတင်တောင်တန်း၊ မင်းကြီးတောင်တန်း၊ သြရမတောင်တန်း၊ ဘဲငါးရာတောင်တန်း၊ ဝက်သထိုးတောင်တန်းများမှာလည်း ရခိုင်ပြည်နယ်တွင်ထင်ရှားသည်။ သစ်တောများတွင် ကျွန်း၊ ပျဉ်း ကတိုး၊ ကညင်၊ သင်္ကန်း၊ ခမောင်း၊ ပိန္နဲ၊ စံကား၊ တောင်မန်းကျဉ်းစသည့် သစ်ပင်များပေါက်ရောက်သည်။