စစ်ရှောင်မိသားစုအချို့မှာ သား၊ သမီးများကို ကျောင်းထားကြသော်ငြား၊ ကျောင်းမထားနိုင်သော မိသားစုများလည်း အများအပြား။ မိဘနှစ်ပါး စားဝတ်နေရေးအတွက် ရုန်းကန်ရင်း ကျောင်းတက်အရွယ် စစ်ရှောင်ကလေးငယ်များ ကျောင်းမတက်ဖြစ်ကြ။

ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ကတဆင့် ရခိုင်ဒေသဆီ ပို့ပေးမယ့် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာလမ်းကြောင်း (Humanitarian Corridor) ဟာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံရဲ့ နိုင်ငံရေးရပ်ဝှမ်းမှာ ခုတလော ကြီးကြီးမားမား ဂယက်ရိုက်ခတ်နေခဲ့တဲ့ ကိစ္စရပ်တစ်ခုဖြစ်နေပါတယ်။

လက်ရှိ အာရက္ခပြည်သူ့တော်လှန်ရေး အစိုးရနှင့် အာရက္ခတပ်တော်အနေဖြင့် မည်သို့ရှေ့ဆက် ဆောင်ရွက်လာမည်ကိုပါ စူးစမ်းလိုစိတ်ဖြင့် ရခိုင်ပြည်မြောက်ဖက် အစွန်အဖျားကို ခဏတာ လှမ်းမျှော်ကြည့်မိဖြစ်သည်။

နိုင်ငံအတွင်း လျှပ်စစ်မီးမလုံလောက်ခြင်းဟာ လူထုရဲ့ အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းမလုံလောက်ခြင်းနဲ့ တိုက်ရိုက်ဆက်စပ်မှုရှိလာတာကို တွေ့ရမှာဖြစ်ပါတယ်။ လျှပ်စစ်မီးတွေစဖြတ်ချိန်မှာ ဗမာပြည် တော်လှန်ရေးတပ်ဖွဲ့တွေဖြစ်တဲ့ ပီဒီအက်(ဖ်)တွေရဲ့ဖျက်ဆီးမှုနဲ့ ဆည်အတွင်းရေနည်းလာတာကြောင့်လို့ လျှပ်စစ်စွမ်းအားဝန်ကြီးဌာနက ဝါဒဖြန်ခဲ့တာကိုတွေ့ရပြီး လက်ရှိအချိန်မှာတော့ ဒီဝါဒဖြန်မှုမဟုတ်တော့ဘဲ “ပြည်သူတွေကို မစိုးရိမ်ဖို့နဲ့ လျှပ်စစ်ကို ပိုမိုဖြတ်တောက်မည်ဖြစ်ကြောင်း”ထုတ်ပြန်လာတာကို တွေ့လာရပါတယ်။

၂၁ ရာစုနိုင်ငံရေးမှာ နိုင်ငံတစ်နိုင်ငံဟာ အထီးကျန်စွာ တစ်ဦးတည်းရပ်တည်လို့မရနိုင်တော့ပါဘူး။ ငြိမ်းချမ်းရေးနဲ့ လူသားဖြစ်တည်မှုဟာ ကမ္ဘာကြီးအတွက်ပိုမိုအရေးပါလာသလို မတူညီတဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးတည်ဆောက်နေကြခြင်းကလည်း ကမ္ဘာကြီးမှာရှိနေဆဲဖြစ်ပါတယ်။ ကမ္ဘာကြီးအေးချမ်းဖို့အတွက် ငြိမ်းချမ်းရေးတရားဟောနေကြသူတွေကိုယ်တိုင်က ထူးဆန်းတဲ့နည်းပညာတွေနဲ့ ကမ္ဘာအတွင်းက သက်ရှိအားလုံးကို ဆွဲထုတ်ပစ်နိုင်တဲ့ လူသတ်လက်နက်တွေကို မနားတမ်းတည်ဆောက်ကြခြင်းဟာ ကမ္ဘာကြီးငြိမ်းချမ်းရေးကို တည်ဆောက်နေကြတယ်လို့ဆိုရပါမယ်။

၁၉၆၇ ခုနှစ်မှာ စတင်ခဲ့ပြီး တော်လှန်ရေးဂုဏ်သိက္ခာ ကြီးမားတဲ့ ရခိုင်ပြည်လွတ်မြောက်ပါတီက ဇန်နဝါရီလ ၆ ရက်နေ့ ၂၀၂၂ ခုနှစ် နေ့စွဲနဲ့ ထုတ်ပြန်တဲ့ ထုတ်ပြန်ချက်ဟာ သာမန်ထုတ်ပြန်ချက်တစ်ခုဆိုပေမယ့် မြန်မာနိုင်ငံအနှံ့ ဖြစ်ပေါ်ပြောင်းလဲတိုးတက်နေတဲ့ ခုခံတော်လှန်ရေးဖြစ်စဉ်တွေနဲ့ တိုက်ဆိုင်စဉ်းစားလိုက်ရင် ထူးခြားမှုတွေရှိနေတာကို သတိထားမိတယ်။

ဒီမိုကရေစီဆိုသည်မှာ အခြေအနေအမျိုးမျိုးတို့တွင် အဓိပ္ပာယ်အမျိုးမျိုးရှိကာ ငြင်းခုန်ရသည့် ဝေါဟာရ တခုဖြစ်သည်။ သို့သော် ယေဘုယျအားဖြင့် ဒီမိုကရေစီဆိုသည်မှာ လွတ်လပ်မျှတရွေးကောက်ပွဲများရှိသည့် နိုင်ငံရေးစနစ်ဟု ဆိုနိုင်ပေသည်။

ရခိုင်အရေးဟာနိုင်ငံရေး လူမျိုးရေးအရ ထိလွယ်ရှလွယ် တဲ့နေရာဖြစ်ပြီး ပဋိပက္ခဖန်တီးလို့ကောင်းတဲ့နေရာ ဖြစ် ကြောင်း အုပ်ချုပ်သူတို့တွက်ချက်ထားပုံလည်းရပါတယ်

မဟုတ်သော်ငြား သီးသန့်တစ်ဖွဲ့ချင်းစီလမ်းကြောင်းမှနေ၍ စစ်ကောင်စီနှင့် ခိုင်မာသည့်အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး (သို့မဟုတ်) AA လိုလားသည့် NCA မဟုတ်သော ငြိမ်းချမ်းလမ်းကြောင်းသစ်ဖြင့် စာချုပ်ချုပ်ဆိုနိုင်မည်လောဆိုသည်ကို စောင့်ကြည့်ရအုံးမည်ဖြစ်သည်။

စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း ရက်ပိုင်းမှာပင် ရခိုင်မှာ လူထုတခဲနက်ထောက်ခံမှုရှိခဲ့တဲ့ ရခိုင်အမျိုးသားပါတီ ANP ဟာ ပါတီထဲမှာရော၊ လူထုထဲမှာရော ပြောဆိုစရာဖြစ်လာခဲ့ပါတယ်။ ပါတီက နှုတ်ထွက်သူတွေလည်း ရှိလာခဲ့ပါတယ်။

“အမေ ကျွန်တော့်ကို ရေမတိုက်ပါနဲ့တော့ ………. ကျွန်တော် သိပ်မကြာတော့ဘူးထင်တယ် ……… မကြာခင်သေ ရတော့မှာပါ။ အထဲက ကလီစာတွေကြေမွနေပါပြီ……အမေ …. ရေမတိုက်ပါနဲ့တော့၊ သားအရမ်းမွန်းကြပ် တယ်အမေ” ဒီစကားက သံသယနဲ့ဖမ်းဆီးခံရပြီး စစ်ကြောရေးအတွင်း ရက်ရက်စက်စက်နှိပ် စက်ခံရကာ သေဆုံးသွားရတဲ့ မြောက်ဦးမြို့နယ်၊ ဝေသာလီကျေးရွာက လက်သမားကလေး ဇော်ဝင်းလှိုင်က ဆုံးခါနီး စစ်တွေဆေးရုံကြီးမှာ သူ့အမေကိုပြောခဲ့တဲ့စကားဖြစ်တယ်။  

တိုင်းပြည်ကြီး၏ အနောက်ဘက်နယ်မြေတစ်ခုဖြစ်သည့် မက္ခရာနယ်မြေသည်ကား ဘဝရှင်မင်းတရားကြီး၏ မိဖုရားခေါင်ကြီးဆွေတော်မျိုးတော်များ နေထိုင်ရာနယ်မြေ ဖြစ်သကဲ့သို့ သားငါးနှင့် သစ်တောသယံဇာတ ပေါများရာအရပ်ဖြစ်ပေသည်။ သို့သော်လည်း ပုန်ကန်ထကြွမှုများ မကြာခဏ ဖြစ်ပေါ်လေ့ရှိရာ အုပ်ချုပ်ရေးကိစ္စရပ်များကို အထူးသတိထားက စီမံနေရလေ၏။

၂၁ ရာစုထဲမှာ နိုင်ငံတည်ထောင်နိုင်ခဲ့ကြသူတွေက ဘယ်လိုနည်းလမ်းနဲ့ အောင်မြင်မှုရခဲ့ကြတယ်၊ ဘယ်လိုအခက်အခဲတွေ ရင်ဆိုင်ခဲ့ကြရတယ်၊ မအောင်မြင်ကြသေးတဲ့နိုင်ငံတွေကကော ဘာကြောင့် မအောင်မြင်ရသေးတယ် ဆိုတာမျိုးကို နိုင်ငံတချို့ကို ဉပမာထားပြီး ရခိုင်ပြည်တော်လှန် ရေးနှင့် နှိုင်းယှဉ်သုံးသပ်ပေးသွားပါ့မယ်။

တကယ်တော့ ကျားတစ်ကောင်ရဲ့ အစာအိမ်မှာ နွားတစ်ကောင်လုံးကို စားသောက်နိုင်လောက်အောင် မကြီးကျယ်လှပါဘူး။ ဆိုတော့ သူစားသောက်ပြီးလို့ မကုန်တဲ့ အသားတွေ အရိုးတွေကို ခွေးအတွေ၊ ကျီးကန်းတွေက စားသုံးကြတာပေါ့။

အုပ်စိုးသူ လူတိုင်းစားတို့၏ ပြည်သူအပေါ်ထားသည့် အကြင်နာတရားသည်ကား စံထားလောက်ပေသည်။ ၎င်းတို့ကို ဝေဖန်သည့် လူမှုကွန်ယက်စာမျက်နှာများအား ပိတ်ပင်သည်ဟူ၍မရှိ။ ၎င်းတို့၏ လုပ်ရပ်များကို ဝေဖန်အကြံပြုသူများအားလည်း အရေးယူမှု မရှိ။ ၎င်းတို့အား တော်လှန် ပုန်ကန်မည့်သူများဟု သံသယရှိသူများကိုလည်း ဖမ်းဆီးနှိပ်စက် သတ်ဖြတ်မှုမျိုးမရှိသကဲ့သို့ ငြိမ်းချမ်းစွာ ဆန္ဒပြသူများအပေါ်၌လည်း လက်နက်ကြီးများဖြင့် ဖြိုခွင်းခြင်း မရှိပေ။ အကြင်နာတရား ကြီးမားလှသည့် ဘဝရှင် မင်းတရားကြီး၏ အမိန့်တော်ကြောင့် ဘုရင့်တပ်တော်အောက်ရှိ လက်အောက်ငယ်သား လက်နက်ကိုင်များမှာလည်း အမိန့်အာ ဏာကို ဖီဆန်မှု စိုးစဉ်းမျှ မရှိကြပေ။

စစ်ကောင်စီက ကိုဗစ်ကာလ လွတ်ငြိမ်းငြိမ်းသာခွင့်အဖြစ် အကျဉ်းသားများစွာကို လွတ်ပေးခဲ့ပေမယ့် အာဏာ သိမ်းစဉ် ဖမ်းဆီးထားတဲ့ နိုင်ငံရေးယုံကြည်ချက်ကြောင့် ဖမ်းဆီးခံထားရတဲ့အမှုတွေ လုံးဝမပါဝင်ဘဲ မူးယစ် ဆေးဝါးမှု။ သစ်မှောင်ခိုမှု ၊ လက်နက်မှု စတဲ့ ပြစ်မှုကျူးလွန်ထားသူတွေသာ ပါဝင်နေတာကို တွေ့ရပါတယ်။ ဒါဟာ စစ်ကောင်စီအနေနဲ့ နိုင်ငံရေးအကျပ်အတည်းကို ဖြေရှင်းဖို့ ဆန္ဒမရှိသေးဘူး ဆိုတာကို ပြသနေတာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီအကျဉ်သားလွှတ်မှုမှာ အင်းစိန်ထောင်အတွင်း ဆူပူမှုဖြစ်ခဲ့တာကြောင့် အမျိုးသမီး အကျဉ်းသား ခုနစ်ဦး သေဆုံးခဲ့ရတယ်လို့ (VOA) က အတည်ပြုတာကိုတွေ့ရပြီး ထောင်တွင်းက ပဋိပက္ခ အပြည်အစုံကိုတော့ ရှင်းရှင်းလင်းလင်း အတည်မပြုနိုင်သေးတာကို တွေ့ရပါတယ်။

စစ်တွေမြို့၊ကုတင်(၅၀၀)ပြည်သူ့ဆေးရုံကြီးမှာ Oxygen plant တစ်လုံးရှိပြီး တစ်ရက် Cylinder အိုးကြီး အလုံး ၅၀လောက် ထုတ်ပေးနိုင်သလို ကျောက်ဖြူမြို့ပြည်သူ့ဆေးရုံကြီးမှာ  တစ်ရက် အလုံး ၄၀ လောက် ထုတ်ပေးနိုင်တဲ့ Oxygen plant ရှိနေကြောင်း ကြားသိနေရတယ်။ ကျန်တဲ့နေရာတွေမှာ ရှိမရှိဆိုတာကို မ ကြားသိရဘူး။ လက်ရှိအချိန် ရခိုင်ဒေသမှာ အောက်ဆီဂျင်ထုတ်လုပ်နိုင်မှုက အားရစရာမရှိ။

ရခိုင်ပြည်နယ် ဘိုးဘွားရိပ်သာမှာ အဘိုး ၈ ဦးနဲ့ အဖွား ၃၄ ဦး စုစုပေါင်း ၄၂ ဦးကို ကျန်းမာရေး ပြုစုစောင့်ရှောက်ပေးနေတာလည်းဖြစ်ပါတယ်။ အဲဒီအထဲက အဘိုးတစ်ယောက်နဲ့ အဖွားငါးယောက်ဟာ လေဖြတ်ဝေဒနာကို ခံစားနေရတယ်လို့ ရိပ်သာရဲ့တာဝန်ရှိသူတွေဆီက သိရပါတယ်။

မူဝါဒမတည်ငြိမ်မှုပြဿနာတွေ၊ စည်းကမ်းလိုက်နာမှု၊ ကျင့်ဝတ်လိုက်နာမှုတွေကအစ အလွန်အားနည်းခဲ့တာကိုတွေ့ရပြီး အမျိုးသားပါတီဟာ အမျိုးသားနိုင်ငံရေးအရ တည်ဆောက်ရမယ့် ကဏ္ဍတွေ ပျောက်ဆုံးနေခဲ့ပြီး အချင်းချင်းကြားက ပြဿနာများနဲ့သာ လုံးပမ်းရင်း ရခိုင်လူထုလိုလားတဲ့ တစ်ပါတီတည်းမူကို လုပ်ဆောင်ရာကနေ ငါးနှစ်တာကာလအတွင်း ပါတီသုံးခုထိ ပြိုကွဲသွားခဲ့ပါတယ်။