နောက်တစ်ခုက ဒီနေ့နွေဦးတော်လှန်ရေးဟာ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ အဓိက ပင်မပြဿနာဖြစ်တဲ့ ဖက်ဒရာယ် ပြည်ထောင်စုတည်ဆောက်ရေးကို ဦးတည်ပြီး နိုင်ငံအတွင်းအရှည်ကြာဆုံးဖြစ်တဲ့ လက်နက်ကိုင် တော်လှန်ရေး ပဋိပက္ခကို အဆုံးသတ်နိုင်ဖို့ ကြိုးစားရမယ့်ကာလလို့ မြင်ပါတယ်။ NUG အစိုးရအဖွဲ့အနေနဲ့ နိုင်ငံအတွင်း တရားဝင်မှုကိုရရှိဖို့ လိုအပ်နေသေးသလို အဲဒီတရားဝင်ဖို့ကလည်း တိုင်းရင်းသား ပြည်နယ်တွေက လက်ခံဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။ ထိုနည်းတူ ဒီတရားဝင်မှုကို ရရှိနိုင်ဖို့ ပြည်နယ် တိုင်းရင်းသားတွေရဲ့ နိုင်ငံရေးဖြစ်တည်မှုသန္ဓေကို NUG အနေနဲ့ အပြည့်အဝလက်ခံဖို့ လိုအပ်ပါတယ်။

အဲဒီနေရာက အခု နိုင်ငံရေးသမားတွေ လူတွေသိကြတဲ့ ကျောက်ဖြူအထူးစီးပွားရေးဇုံ (SEZ) နေရာပါပဲ။ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေးဇတ်ခုံပေါ်မှာ မဟာဗျူဟာကျတဲ့နေရာလို့ တင်စားခံရ ဒေါ်လာဘီလီယံချီတန်တဲ့နေရာပါ။ စစ်တပ်ဖောက်ခဲ့တဲ့လမ်း လယ်ကွင်းပြင် ဖြတ်သွားတယ်။ တပြားမှ လျော်ကြေးမရပါ။ သိမ်းလိုက်တဲ့တောင်တွေဟာ ဒေသခံတွေရဲ့နေရာတွေဖြစ်တယ်။ ခြူးပြား တပြားမှ မရပါ။ အဆိုးဆုံးကတော့ စစ်တောနဲ့ သစ်ပုတ်တောင်ဆိုတဲ့ရွာတွေပါ။ အဲဒီနှစ်ရွာဟာ ဓညဝတီ ဌာနချုပ်ရဲ့ ခြံစည်းရိုးထဲမှာ အခုထိနေရပါတယ်။ တချိန်က ကိုယ်ပိုင်ခဲ့တဲ့မြေကို ကိုယ်က ဌာနချုပ်မှူးဆီမှာ သီးစားငှားပြီး ပြန်စိုက်ရပါတယ်။ ၂၄ နာရီ ကိုယ်စိတ်ကြိုက် ဝင်ထွက်ခဲ့လို့ရတဲ့နေရာဟာ စစ်တပ်က ရပ်ဆိုရပ်၊ ဘယ်အချိန်မထွက်ရဆိုတဲ့ ချုပ်နှောင်မှုအောက်ကို ရောက်သွားပါတယ်။

ကိုလိုနီစနစ်ကို စတင်ခဲ့တဲ့ နိုင်ငံတွေဆုတ်ခွာ သွားခဲ့ကြပေမယ့် ကိုလိုနီစနစ်ဟာ ကိုလိုနီပြုကျင့်ခံခဲ့ကြတဲ့ နိုင်ငံတွေမှာ အမြစ်တွယ်ကျန်ရစ် ကျင့်သုံးနေကြဆဲ ဖြစ်တယ်လို့ဆိုရပါမယ်။ နိုင်ငံအတွင်း နိုင်ငံသား အချင်းချင်း မျိုးနွယ်စုတွေကြား ခွဲခြားထားတာ၊ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေးတွေ ကန့်သတ်ထားတာ စီးပွားရေးကို ချိုးနှိမ်ထားတာ၊ အစိုးရ အဆက်ဆက် ကိုလိုနီဥပဒေတွေကို ဆက်လက် ဆုတ်ကိုင် ကျင့်သုံးထားကြတာ အပါအဝင် လူမျိုးစုတွေကို နိုင်ငံရေးတန်းတူ အခွင့်အရေးမပေးတာ၊ လူနည်းစုတွေရဲ့ယဉ်ကျေးမှု၊ ဓလေ့တွေကို နိုင်ငံရေးအရ အသိအမှတ်ပြုဖို့ ငြင်းဆန်ထားကြတာတွေ အားလုံးဟာ ကိုလိုနီအမွေတွေကို နိုင်ငံတွေမှာ လက်ခံကျန်ရစ် ကျင့်သုံးနေကြဆဲ ဖြစ်တာကိုတွေ့ရပါတယ်။

လက်ရှိကာလမှာ ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်း နိုင်ငံရေးဘောင်ထက် စစ်ဘောင်က ပိုကျယ်နေတယ်ဆိုတာ ငြင်းလို့မရနိုင်တဲ့ အချက်ဖြစ်သလို၊ ပိုပြီးအံ့အားသင့်ဖို့ကောင်းတာက အမျိုးသားရင်ကြားစေ့ရေးကို ကြွေးကြော်လာတဲ့ အရပ်သားစစ်စစ်အစိုးရဟာ ဒီနေ့ထိ မဖြေရှင်းနိုင်သေးတဲ့ ပြည်တွင်းစစ်ကို ဖြေရှင်းနိုင်ဖို့ နိုင်ငံရေးနည်းလမ်းကို နိုင်ငံရေးအရ ဖြေရှင်းဖို့မကြိုးစားဘဲ...

ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်း ပိတ်မိနေသူတွေရဲ့ အိမ်ပြန်ခရီးအတွက်လည်း အစီအစဉ်တွေ လိုအပ်ပါတယ်။ WHO ရဲ့ ခန့်မှန်းချက်အရ COVID-19 ဟာ အချိန်နောက်ထပ်နှစ်နှစ်ထိ ကြာမြင့်နိုင်တယ်လို့ ဆိုထားပါတယ်။ ဒါကြောင့် ရောဂါဖြစ်ပွားရာဒေသအတွင်း ခရီးလွန်နေသူတွေဟာ နှစ်နှစ်အထိ တစ်ခြားမြို့တွေမှာ ပိတ်မိနေလိုမရပါဘူး။ 

ရခိုင်ဘုရင်များ အထွဋ်အထိပ်ရောက် အုပ်စိုးခဲ့စဉ်ကာလ အေဒီ ၁၅ ရာစုမှ ၁၇ ရာစုအတွင်း ရခိုင်ပြည်၏ အကျယ်အဝန်းမှာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ စစ်တကောင်းဒေသနှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ တြိပူရဒေသများကိုပါ လက်အောက်ခံအဖြစ် သိမ်းသွင်းထားခဲ့သည်။

ဆင်းရဲမွဲတေမှုနဲ့ နိုင်ငံရေးအရ ဘာမျှော်လင့်စရာမှမရှိတောတဲ့ ရခိုင်လူထုအတွက် တစ်ချိန်က ကမ္ဘာ့ကုန် သွယ်ရေးနိုင်ငံ၊ နိုင်ငံတစ်ကာနဲ့ ရင်ပေါင်တန်းနိုင်ခဲ့တဲ့ ကိုယ်ပိုင်ယဉ်ကျေးမှုနဲ့ ရခိုင့်ဘုရင့်နိုင်ငံတော်ဟာ လက်ရှိကာလမှာ ဆင်းရဲမွဲတေမှုကြားထဲက ရခိုင်လူမျိုးတွေအတွက် ပြန်လည်တမ်းတစရာတစ်ခုဖြစ်သလို အနာဂတ်မျှော်လင့်ချက်မဲ့နေသူတွေအတွက် ဒီမိုကရေစီအနံ့အသက်ကြားထဲက မက်လောက်စရာ အနာဂတ်ဆိုတာ မြင်ကြည့်လို့မရနိုင်တော့တဲ့ အခြေအနေဖြစ်တယ်လို့ပြောရင် မှားစရာအကြောင်း မရှိလောက်ပါဘူး။

ရခိုင်စစ်ဆင်ရေးကာလမှာ အစိုးရနှင့် တပ်မတော်ရဲ့ပေါ်လစီနဲ့ လုပ်ရပ်တချို့ဟာ ဒေသခံပြည်သူတွေကို အကာအကွယ်ပေးရာ မရောက်ဘဲ စိတ်ဒဏ်ရာတွေပေးနေသလို ဖြစ်နေတာကို အချိန်မီ ပြင်ဆင်နိုင်ဖို့ လိုပါတယ်။ ခွေးကိုတောင် ချောင်ပိတ်ရိုက်ရင် ပြန်ကိုက်တတ်တယ်ဆိုတဲ့ စကားပုံ ရှိပါတယ်။ လူတွေဆိုတာကတော့ အထွေအထူးပြောစရာမလို၊ ခံစားချက်ကို...

ကန်စွန်းရွက်၊ ချဉ်ပေါင်ရွက် ရောင်းတဲ့သူတွေက ဈေးမတက်ဘဲ ဝန်ထမ်းဆယ်ဂဏန်းနဲ့ အလုပ်လုပ်နေသူတွေက ဈေးနှုန်းတွေ တင်ရောင်းနေကြတာဟာ အင်မတန်ရှက်စရာကောင်းတဲ့ လုပ်ရပ်သာဖြစ်တယ်။ ပိုက်ဆံရှိတဲ့သူတွေက ဆန်အိတ် ၅အိတ်၊ ဆယ်အိတ် ဝယ်လှောင်ထားနိုင်ပေမဲ့ တစ်နေ့လုပ်မှ တစ်နေ့စားရတဲ့ လက်လုပ်လက်စား အလုပ်သမားတွေမှာတော့ ငတ်ဖို့သာကျန်ပါတော့တယ်။ စီးပွားရေးလုပ်တာ ဆိုပေမဲ့လည်း ကိုယ်ချင်းစာစိတ်ကလေးတော့ ထားကြစေချင်ပါတယ်။

ခေတ်သစ်ကမ္ဘာရဲ့ဆယ်စုနှစ် ကနဦးဖြစ်တဲ့ လက်ရှိရာစုမှာ ၂၀၁၀ ကနေ ၂၀၁၉ အထိ သတင်းသမားပေါင်း၊ သတင်းအလုပ်လုပ်ကိုင်းရင်း ၉၄၁ ဦးတောင် သေဆုံးခဲ့ကြရပါပြီဖြစ်ပါတယ်။ ကမ္ဘာတစ်ဝှမ်းမှာလည်း သတင်းသမားတွေဟာ နေ့စဉ်နဲ့အမျှ ဖမ်းဆီးသတ်ဖြတ်ခံနေကြရဆဲပါ။

ယခင်အစိုးရအဆက်ဆက် ဝါဒဖြန့်နိုင်ငံရေး မှိုင်းတိုက်မှုကြောင့် ဖက်ဒရယ်စနစ်ဆိုသည်မှာ ပြည်ထောင်စု ပြိုကွဲမည်၊ ခွဲထွက်မည့်စနစ်ဟု အထင်မှားခဲ့ကြ၍လည်း မြန်မာနိုင်ငံ၌ ပြည်တွင်းစစ် ကြာရှည်နေရခြင်းဖြစ်သည်။

ဒီလို မိုးသည်းကြီးမည်းကြီး ရွာနေတဲ့ ရာသီဥတုလိုမျိုးမှာ အိမ်ထဲမှာ ကော်ဖီတစ်ခွက်နဲ့ လက်ထဲကလက်ကိုင်ဖုန်းကိုချပြီး ကော်ဖီပူပူလေးသာက်ရင်း ကဗျာစာအုပ်လေးဖတ်မယ်ဆိုရင် ရခိုင်ဒေသအခြေစိုက် ကမ်းရိုးတန်းက ထွက်ရှိလာတဲ့ ကဗျာစာအုပ်နှစ်အုပ်ကို ရွေးစေချင်ပါတယ်။ ရခိုင်ဘာသာစကားနဲ့ဖော်ပြထားတဲ့  ဆရာငြိမ်လှိုင်းရဲ့ကဗျာစာအုပ်တစ်အုပ်ဖြစ်တဲ့ “ဝတ်စုံ” ဆိုတဲ့ ကဗျာစာအုပ်နဲ့ မြန်မာဘာသာစကားကို ရွေးချယ်ပြီး ရေးသားထားတဲ့ ဆရာဇင်ရရဲ့ “ကုလားအုပ်များ” ဆိုတဲ့ ကဗျာစာအုပ်ပါ။

“လူငယ်နဲ့ပတ်သက်လို့ ဆွေးနွေးမယ်ဆိုရင် လူငယ်ဆိုတာကို အရင်အနက်ဖွင့် အဓိပ္ပာယ်သတ်မှတ်ပေးရပါလိမ့်မယ်။ လူငယ်ဆိုတာ ရုပ်ခန္ဓာနဲ့ ဘယ်လိုမှ မပတ်သက်ဘဲ စိတ်စွမ်းအားနဲ့သာ ပတ်သက်ပါတယ်။ အသက် ကြီးရင့်တဲ့လူက လူငယ်ဖြစ်နိုင်သလို အသက်ငယ်တဲ့လူလည်း အဖိုးကြီးဖြစ်နိုင်ပါတယ်။ ဒီနေ့ လူငယ်တွေအများစုဟာ အဖိုးကြီးတွေဖြစ်နေကြတယ်”

လက်နက်ငယ်တွေနဲ့ ချောင်းမြောင်းပစ်ခတ်တဲ့ ဗီဒီယိုဖိုင်မှာ မျက်နှာဖုံးစွပ်ထားတဲ့ အာဆာအဖွဲ့ (ARSA) ဟာ အီကွန်မန့်အစုံအလင်အပြင် လက်အိတ်တွေပါ ဝတ်ဆင်ထားပြီးတော့ ခေတ်မီလက်နက်ငယ်တွေ ကိုင်ထားတာ တွေ့လိုက်ရသလို  အာဆာ (ARSA)  အဖွဲ့ဝင်တွေရဲ့ခါးမှာ စကားပြောစက် တွေ့လိုက်ရပါတယ်။  ပါးစပ်ကလည်း အလ္လာ ဆိုတဲ့ စကားလုံးကို အော်ပြောနေကြတာ ကြားလိုက်ရပါသေးတယ်။

ရခိုင်ပြည်နယ်သည် သဘာဝသယံဇာတ ပေါကြွယ်ဝသည့် ပြည်နယ်တစ်ခုဖြစ်သော်လည်း မြန်မာနိုင်ငံတွင်းတွင် ဒုတိယအဆင်းရဲဆုံး ပြည်နယ်အဖြစ် ကာလကြာမြင့်စွာ ရပ်တည်နေသည်။ ယင်းကြောင့်ပင် ရခိုင်ပြည်နယ်အစိုးရသည် ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်သော ပြည်နယ်တစ်ခုဖြစ်အောင် အားသွန်ခွန်စိုက် ကြိုးစားရမည်ဖြစ်ပြီး စီးပွားရေးကို မောင်းနှင်ရန် လိုအပ်ပေသည်။ စိုက်ပျိုးရေးကဏ္ဍဘက် ကြည့်ရှုလျှင်လည်း အစိုးရက စပါးဝယ်ရန် မြောက်ဦးဒေသခံများ အကြိမ်များစွာ ဆန္ဒပြမှုဖြစ်စဉ်များ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။

“ဆတ်ရိုးကျမြို့သစ်”ကို အများခေါ်ဝေါ်နေကြသည်မှာ ကယ်ဆယ်ရေးရပ်ကွက်ဟူ၍ ဖြစ်၏။ ၂၀၁၂ ခုနှစ်က စစ်တွေမြို့တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော ပဋိပက္ခအတွင်း နာဇီရွာ၊ ကသဲရွာ၊ ကုန်တန်းရပ်ကွက်၊ ဓညဝတီရပ်ကွက်၊ မကျည်းမြိုင်ရပ်ကွက် စသည့်ရပ်ကွက်များက ရခိုင်အိမ်များသည် မီးရှို့ဖျက်ဆီးခံခဲ့ရသည်။ ထို့ကြောင့် ယင်းရပ်ကွက်များတွင် ရခိုင်ဒုက္ခသည်များကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။ ထိုဒုက္ခသည်များအား ဆတ်ရိုးကျမြို့သစ်တွင် နေရာချထားခဲ့သဖြင့် ကယ်ဆယ်ရေးရပ်ကွက်ဟု အမည်တွင်ခဲ့သည်။

လတ်တလော ဖြစ်စဉ်တွေအပေါ်မှာ တစ်ဖက်နဲ့တစ်ဖက် ပြစ်တင်ဝေဖန်နေမည့်အစား ခေါင်းချင်းဆိုင် ဖြေရှင်းတဲ့ နည်းလမ်းက ချဉ်းကပ်ရင် အဆင်မပြေနိုင်စရာ အကြောင်းမရှိပါဘူး။ နှစ်ဖက်စလုံးက ငြိမ်းချမ်းရေးကို အမှန်တကယ် လိုချင်ဆိုရင် မဖြစ်နိုင်စရာလည်း မရှိပါဘူး။ ဥပမာ အရောင်းအဝယ်တစ်ခုမှာ ရောင်းသူကလည်း အမှန်တကယ် ရောင်းချချင်ရင် ဝယ်မည့်သူကလည်း အမှန်တကယ် လိုအပ်နေတယ်ဆိုရင် ညှိနှိုင်းမှုနဲ့ ဈေးတည့်သွားနိုင်ပါတယ်။ အဲဒီလို မဟုတ်ဘဲ ရောင်းမည့်လူ အကျပ်အတည်း ရောက်နေချိန်မှ ဈေးနှိမ်ပြီး ဝယ်မယ်လို့ ဆုံးဖြတ်ထားရင်တော့ ကြန့်ကြာသွားနိုင်ပါတယ်။

မကြာမီတစ်ချိန်တွင် စစ်တွေ ပင်လယ်ကူးဆိပ်ကမ်းသို့ နိုင်ငံခြားကုန်တင်သင်္ဘောများ ဝင်ရောက်လာတော့မည် ဖြစ်သည်။ အဆိုပါ သင်္ဘောများအတွက် စားနပ်ရိက္ခာ ဖြည့်တင်းရာတွင် အသား၊ ငါး၊ ဟင်းသီးဟင်းရွက်များ လုံလောက်စွာ ဖြည့်တင်းနိုင်ရေး ထုတ်လုပ်သွားရန် လိုအပ်မည်ဖြစ်သည်။၂၀၀၀ ပြည့်လွန်နှစ်များက  ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းတွင် ရေနံနှင့်သဘာဝဓာတ်ငွေ့များ ရှာဖွေသည့်လုပ်ငန်းများ လုပ်ကိုင်ခဲ့ရာ အဆိုပါလုပ်ငန်းခွင်များတွင် လုပ်ကိုင်နေသည့် ဝန်ထမ်းများအတွက်