ရခိုင်ဒေသသည် ကွန်ဖက်ဒရိတ်ပြည်ပင်ရှိစေ၊ လွတ်လပ်သော နိုင်ငံပင်ဖြစ်လာပါစေအုံး မြန်မာ၊ ဘင်္ဂလား၊ အိန္ဒိယ၊ တရုတ်တို့နှင့် အကျိုးစီးပွားပေါင်းများစွာ ချိတ်ဆက်နေသည်ကကား ပြောင်းလဲသွားမည်မဟုတ်ပေ။ သို့သော်လည်း ဤအချက်တွင် ရခိုင်ဒေသသည် ကမ်းရိုးတမ်းဒေသဖြစ်သည့်အတွက် အားသာချက်များစွာ ရှိနေသည်ဟု ဆိုရမည်ဖြစ်ပေသည်။ ဘင်္ဂလားသည် တရုတ်၏ စီးပွားဖက်နိုင်ငံရေးဖြစ်သည့်အတွက် တရုတ်၏အကျိုးစီးပွားများစွာ တည်ရှိနေသော ရခိုင်ဒေသအတွက် မိတ်ကောင်းဆွေကောင်းဖြစ်လာနိုင်သော အနေအထားတွင် ရှိနေပေသည်။

ဦးလှကြီး၏ နေအိမ်ခြံဝင်းထဲသို့ဝင်လိုက်သည်နှင့် ကျောက်ဆစ်လက်ရာ၏ အငွေ့အသက်များကို ခံစားမိစေသည်။ ၎င်း၏နေအိမ်ခြံဝင်းအတွင်းတွင် ကျောက်သားများပေါ်၌ထုဆစ်ထားသည့် ဗုဒ္ဓရုပ်ပွားတော်ပုံများ၊ နတ်ရုပ်၊ နတ်ဘီလူးရုပ်၊ ဗျာလ္လရုပ်၊ ရှေးခတ်ဝတ်စားဆင်ယင်မှုပုံစံများ စသည့်ကျောက်ဆစ်လက်ရာကြီးငယ်တို့ အစီအရီရှိနေကြသည်။

ဒီရေတံခွန်ကြီးဝန်းကျင်မှာ အတိတ်တချိန်က သမိုင်းဝင်စိုင်းတင်မြို့ကြီးရှိခဲ့တယ်လို့ သိရှိရပါတယ်။ အဲဒီမြို့ဟာ ရခိုင်သမိုင်းမှာထင်ရှားခဲ့တဲ့ ကစ္ဆပဒနီ၏ လက်ဝဲ(၉၉)မြို့စာရင်းမှာပါဝင်ခဲ့ပါတယ်။ သမိုင်းဝင်စိုင်းတင်မြို့ကြီးကို အပိုင်စားခဲ့ရတဲ့မြို့စားတွေထဲက ထင်ရှားတဲ့မြို့စားတွေမှာဆိုရင် မြောက်ဦးဘုရင် မင်းဘာကြီးရဲ့သား အိမ်ရှေ့စံ မင်းဖလောင်း၊ ရခိုင့်စာဆိုတော်ကြီး ဥက္ကာပျံ၊ ရခိုင့်စာဆိုအမတ်ကြီး ရွှေသဲ၊ အမတ်ကြီး ရွှေသဲရဲ့ဇနီး သီရိမလ္လာမိပန်းရံနဲ့ ဗိုလ်ချင်းပြန်တို့ဖြစ်ကြပါတယ်။

ငွေကြေးအရင်းအနှီးနည်းမည့် နောက်ထပ်အလုပ်တစ်ခုကို စဉ်းစားကြံဖန်ရာမှ စစ်တွေမြို့၊ ကျောင်းတက်လမ်းရပ်ကွက်ရှိ ပြည်လုံးချမ်းသာဘုရားကြီးလမ်းတစ်လျှောက်တွင် ကောက်ညှင်းထုပ်၊ မြေပဲလှော်များကို ရောင်းချရန်အစပြုလာခြင်းဖြစ်ပေသည်။ မြေပဲလှော်ရောင်းသည့်အလုပ်မှာ အဆင်ပြေသဖြင့် ဆက်လက်ရောင်းချရန် ဆုံးဖြတ်ဖြစ်ခဲ့လေသည်။

အမှန်တကယ်တွင် ညောင်ရေသွန်းရန်လာကြသည့် အမျိုးသမီးများလည်း မမှားသကဲ့သို့ ညောင်ပင်အောက်တွင် ဆွေးနွေးနေကြသည့် ပုဂ္ဂိုလ်များလည်းမမှားပေ။ ထိုနေ့ထိုရက်သည် မြန်မာပြက္ခဒိန်အရဆိုလျှင် ကဆုန်လပြည့်နေ့ဖြစ်ပြီး ရခိုင်ပြက္ခဒိန်အရဆိုလျှင် ကဆုန်လပြည့်နေ့မဟုတ်သေးပေ။ ထို့ကြောင့် တစ်ချို့က မြန်မာပြက္ခဒိန်ကိုသာ လက်ဝယ်ပိုင်ဆိုင်သိမ်းဆည်းထားပြီး ကဆုန်လပြည့်နေ့ဟုဆိုကာ ညောင်ရေသွန်းရန်လာကြခြင်းဖြစ်သည်။

ယခု(၂၀၂၁)မှာ မြန်မာနိုင်ငံအာဏာကို စစ်တပ်ကသိမ်းယူလိုက်မှုဟာ လွတ်လပ်ရေးရပြီးနောက်ပိုင်း စစ်တပ်ကနိုင်ငံအာဏာကို တတိယအကြိမ်သိမ်းယူလိုက်ခြင်းလည်းဖြစ်ပါတယ်။ ၁၉၄၈ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီမှာ ဗြိတိသျှဆီက လွတ်လပ်ရေးရယူခဲ့တဲ့မြန်မာနိုင်ငံဟာ (၁၉၆၂)မတ်လ ၂ ရက်နေ့မှာ ဗိုလ်ချုပ်နေဝင်းက ဝန်ကြီးချုပ်ဦးနုအစိုးရကိုဖြုတ်ချကာ နိုင်ငံအာဏာကို ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ်သိမ်းယူခဲ့ပြီး ဆယ့်နှစ်နှစ်ကြာ အာဏာရှင်စနစ်နဲ့အုပ်ချုပ်ကာ (၁၉၇၄)မှာ (၁၉၄၇)ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေကိုဖျက်သိမ်းပြီး မြန်မာ့ဆိုရှယ်လစ်လမ်းစဉ်ပါတီကိုတည်ထောင်ကာ တစ်ပါတီအာဏာရှင်စနစ်နဲ့ ဆက်လက်အုပ်ချုပ်ခဲ့ပါတယ်။

“ငါ သေသွားရင်လည်း ညည်းတို့တွေ ဒီအလုပ်ကိုဆက်လုပ်စေချင်တယ်”ဟု အဘွားက သားသမီးများကို ရေဆက်လက်လှူဒါန်းရန် မကြာခဏမှာကြားလေ့ရှိသည်ဟု သားငယ်ဖြစ်သူ ကိုထွန်းထွန်းနိုင်ကပြောသည်။

အချင်းအဝိုင်း ၁၄ လက်မနဲ့ အရှည် ၂၈ လက်မရှိတဲ့စည်ကို စည်တော်အကြီးဆုံးလို့သတ်မှတ်ပြီး အချင်းအဝိုင်း ၁၁ လက်မနဲ့ အရှည် ၂၆ လက်မအရွယ်ရှိတဲ့စည်ကို စည်တော်အငယ်ဆုံးလို့သတ်မှတ်ထားပါတယ်။ အကြီးဆုံးစည်တစ်လုံးကို ဈေးနှုန်း(၂)သိန်းရှိပြီး အငယ်ဆုံးစည်တစ်လုံးကို ဈေးနှုန်း(၁)သိန်းခွဲရှိပါတယ်။

ဖွံ့ဖြိုးနယ်ပယ် ၅ ခုမှာ (၁) ရုပ်ပိုင်းဆိုင်ရာဖွံ့ဖြိုးမှု(Physical Development) ၊ (၂) ဉာဏဖွံ့ဖြိုးမှု (Cognitve Development)၊ (၃) စာရိတ္တဖွံ့ဖြိုးမှု (Ethic Development) ၊ (၄) လူမှုဖွံ့ဖြိုးမှု (Social Development)နှင့် (၅) စိတ်ခံစားမှုဆိုင်ရာဖွံ့ဖြိုးမှု (Emotional Development)တို့ ဖြစ်သည်။ မူလတန်းပညာရေးအတွက် ကြိုတင်ပြင်ဆင်ပေးခြင်းလည်း ဖြစ်ပေသည်။ မူကြိုကျောင်းများကို ပညာရေး ဝန်ကြီးဌာနအောက်တွင်မထားရှိဘဲ လူမူကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေးဝန်ကြီးဌာနအောက်တွင်သာ ထားရှိသည်။

ကျန်းမာရေးမကောင်းသောလူနာများအား ဆေးရုံတက်နိုင်ရန်အတွက် ငွေကြေးထောက်ပံ့မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။ စခန်းရှိ ပျက်စီးယိုယွင်းနေသော အိမ်သာများအား ပြုပြင်မှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။ ကိုဗစ်ပြင်းထန်သည့်ကာလက စားဝတ်နေရေးအဆင်မပြေသည့် မိသားစုအချို့နှင့် သက်ကြီးရွယ်အိုအချို့အား ထောက်ပံ့ငွေများ ပေးအပ်နိုင်ခဲ့ကြသည်။ အရေးပေါ်သွေးလိုအပ်နေသော လူနာများအတွက်လည်း သွေးလှူဒါန်းမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့ကြသည်။

ကျောက်ဖြူအထူးစီးပွားရေးဇုန် ရေနက်ဆိပ်ကမ်းကို ဆောက်လုပ်ဖို့ ၂၀၁၅ က အတည်ပြုရေးဆွဲတဲ့ (EIA-Environmental Impact Assessment) သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ ထိခိုက်မှုစစ်တမ်း ပြုလုပ်ရဦးမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ EIA ပြုလုပ်ဖို့ ကနေဒါနိုင်ငံအခြေစိုက် ကုမ္ပဏီတစ်ခုဖြစ်တဲ့ (HATCH)ကုမ္ပဏီကို NLD အစိုးရ လက်ထက်က အကြံပေးငှားရမ်းခဲ့ပေမယ့် ကိုဗစ်ရောဂါကာလအတွင်းဖြစ်ခဲ့တာကြောင့် စီမံကိန်းရှိရာ ကျောက်ဖြူမြို့နယ်ကို တစ်ခေါက်သာရောက်ရှိခဲ့ပါတယ်။ ဒေသတွင်းလုပ်ရမယ့် လုပ်ငန်းစဉ်တွေကိုတော့ လုပ်ဖြစ်ခဲ့တာ မတွေ့ရပါဘူး။

မြန်မာနိုင်ငံ၏ အထူးစီးပွားရေးဇုံဥပဒေအရ “နိုင်ငံတော်အစိုးရသည် တိုင်းပြည်၏ မည်သည့်အစိတ်အပိုင်းကိုမဆို အထူးစီးပွားရေးဇုံအဖြစ် သတ်မှတ်နိုင်သည်” ဟူ၍ ဖော်ပြပါရှိရာ ရခိုင်ပြည်သားများက သဘောမတူသော်လည်း နိုင်ငံတော်အစိုးရနှင့် အကောင်အထည်ဖော်မည့် ကုမ္ပဏီတို့ နှစ်ဉီးနှစ်ဖက်သဘောမျှကြလျင် စာချုပ်ချုပ်ဆိုအကောင်အထည်ဖော်နိုင်သည့် အနေအထားတွင်ရှိနေသည်။

မင်းထီးစာပေဆိုလျှင် ရခိုင်စာပေ၊ ရခိုင်သမိုင်းဆိုင်ရာ ရှားပါးစာအုပ်များနှင့် တခြားစာအုပ်ကောင်းများစွာ ရှိပေသည်။  စာကြည့်တိုက်ယဉ်ကျေးမှုထက် စာအုပ်အငှါးဆိုင် ယဉ်ကျေးမှုက ပို၍ ရှေ့တန်းရောက်ခဲ့သည်။ ယခုအချိန်တွင်ကား ထို စာအုပ်အငှါးဆိုင် တို့သည် တခြားအသုံးအဆောင်ပစ္စည်းအရောင်းဆိုင်တို့အဖြစ် အသွင်ကူးပြောင်းသွားကြပေပြီ။ 

ဆရာလေးရဲ့ ငယ်အမည်မှာ မခိုင်စံနုဖြစ်ပြီး မွေးချင်း ၇ ဦးထဲမှာ အကြီးဆုံးသမီးပါ။ လောကီပညာ (အတန်းကျောင်း)ကို ပထမတန်းအထိသာသင်ကြားခဲ့ရပြီး ကျောင်းနေရမယ့်အချိန်မှာ ကျောင်းမနေခဲ့ရဘဲ သမီးကြီးပီပီ အိမ်မှုကိစ္စတွေကို မိဘနဲ့အတူ ဝိုင်းဝန်းဖြေရှင်းခဲ့ပါတယ်။

လူမှုကွန်ရက်ပေါ်တွင်တွေ့ရသော ဓါတ်ပုံများသည် ကားကြီးကားငယ်တို့ ဥဒဟိုသွားလာခဲ့ကြသောကြောင့် ပျက်စီးနေသောလမ်းအား ရွာသူရွာသားများမှ စုပေါင်းညီညာစွာဖြင့် လမ်းဆည်ခြင်းကုသိုလ်ကိုယူနေကြခြင်းဖြစ်သည်။

“ဝယ်တဲ့လူတွေက လမ်းမထက်မှာလိုချင်တဲ့အခါကျတော့ ကာလပေါက်ဈေးထက် အပိုပေးပြီးဝယ်ကြတယ်။ နောက်ပိုင်းကျ ဘေးအိမ်ကလူတွေက ငါတို့အိမ်က နည်းနည်းပိုကောင်းတော့ ခြောက်ထောင်ရမှဖြစ်မယ်။ ခြောက်ထောင်နဲ့ဝယ်တဲ့လူက ရောင်းတဲ့အခါ ခုနှစ်ထောင်ရမှဖြစ်မယ်။ အဲဒီလိုနဲ့ဖြစ်သွားတာပါ” ဟု ဒေါ်ခိုင်သီတာစောက ဆိုသည်။

ထိုလူသားရန်ပွဲများကို ပြည်တွင်းစစ်ပွဲများဟုခေါ်ကြောင်း နောင်တွင်သိရှိခဲ့ပါသည်။ ထိုရန်ပွဲများကြောင့် ကျွန်တော်တို့၏ ဘုရားတောင်သို့ ဘုရားဖူးများ အလာစဲခဲ့သည်။ နောက်ကြာလာသောအခါ လုံးဝမရောက်ရှိ ကြတော့ချေ။ ထိုအခါ ကျွန်တော်တို့အတွက် ဟာရစုံကိုရောင်းချပေးကြပါသော လူများ၊ ဆိုင်များလည်း ပျောက်ကွယ် သွားကြသည်။ နောက်ဆုံးတွင် ဘုရားတောင်တစ်ခုလုံး တိတ်ဆိတ်သွားလေတော့သည်။

ဒီရေတောများသည် ကုန်းမြေနှင့် ရေပြင်တို့ ထိစပ်သည့်နေရာတွင် တည်ရှိသည့်အတွက် ကုန်းမြေကို ရေတိုက်စားသည့်ဒဏ်မှ ကာကွယ်ပေးသည်။ မုန်တိုင်းများတိုက်ခတ်လာပါကလည်း လေပြင်းများဒဏ်ကို ကြံ့ကြံ့ခံ ရင်ဆိုင်ပေးကြရှာသည်။ ထို့အပြင် ဒီရေတောများသည် ငါးပုဇွန်များ၏ သားပေါက်ရာနေရာတစ်ခုလည်း ဖြစ်ပေသည်။ လူသားများအတွက် လိုအပ်လှသည့် ပရိုတင်းဓာတ်များစွာရနိုင်သည့် ငါးပုဇွန်များသည်လည်း ဒီရေတောထဲတွင် ဥချသားပေါက်ကြပေသည်။

နယ်မြို့ဇာတိသားများဖြစ်လို့ အထင်သေးခြင်းလည်းမဟုတ်။ နယ်မြို့ဇာတိသားအချို့တောင် သန့်ပြန့်နေခြင်းကို မိမိတို့ မြို့ပေါ်လူတန်းစားမမီနိုင်ခြင်းကို တက္ကသိုလ်အတူတက်ခဲ့စဉ်က နယ်ဖက်ကသူငယ်ချင်းတွေပေါခဲ့သည့် ကျွန်တော် ကောင်းကောင်းသိသည်။ မည်သူ့ကိုမဆို အထင်သေးခြင်းမလုပ်မိဖို့ အဖေမှာထားသည့် ဆုံးမစကားကိုတော့ အမြဲတိုင် လက်ကိုင်နှလုံးသွင်းယင်း ဘဝခရီးအစိတ်ကျော်လွန်လာခဲ့ပြီ။