ဗုဒ္ဓဘာသာကိုးကွယ်သည့် မြိုများမှာ ရိုးရာနတ်အားပူဇော်ခြင်းကို လက်ရှိအချိန်ထိ လုပ်ဆောင်ကြသည်။ ရိုးရာနွားထိုးပွဲကျင်းပချိန်တွင် မြိုလူမျိုးတို့၏ ရိုးရာအက၊ အတီးအမှုတ်တူရိယာများကို ထည့်သွင်းကာ ပျော်ပျော်ရွှင်ရွှင်ဖြင့်ကျင်းပကြသည်။ ပွဲတော်ရက်ကို သုံးရက်တိုင်တိုင် ကျင်းပလေ့ရှိကြသည်။

ရခိုင်ပြည်မှ ထိပ်တန်းအဆင့်ရှိ မိတ်ကပ်ပညာရှင်တစ်ဦးက အလှပြင်ပစ္စည်းများကို တစ်ခုပြီးတစ်ခု အသုံးပြုလျက် မိန်းကလေးတစ်ဦး၏မျက်နှာကို ချယ်သပေးနေသည်။ ထိုမိန်းကလေး၏မျက်နှာကို အလှဆုံးဖြစ်လာစေဖို့ မိတ်ကပ်များကိုကျွမ်းကျင်စွာလိမ်းကာ နှုတ်ခမ်းနှင့် မျက်တောင်တို့ကိုလည်း အလှပဆုံးဖြစ်အောင် အာရုံစူးစိုက်ဖန်တီးနေလေသည်။ ထိုသူမှာ မိမိကိုကိုယ် LGBT အဖြစ်ခံယူထားသည့် အသက်(၃၂)နှစ်အရွယ် ကိုကျော်ကျော်မိုးဖြစ်သည်။

“သူ့ကိုကြည့်လိုက်တော့လည်း ဦးခေါင်းမှာ ဒဏ်ရာတွေရနေပါတယ်။ ကျမတို့ကတော့ ဒါဟာမဖြစ်သင့်ဘူးလို့ ထင်ပါတယ်။ ဆရာဝန်ကြီးတစ်ယောက်အနေနဲ့ ကိုယ့်လက်အောက်ဝန်ထမ်းတွေကို ရိုက်နှက်တယ်ဆိုတာက လုံးဝလက်မခံနိုင်ပါဘူး။ ကျမတို့ အမျိုးသမီးတွေအတွက် အသက်အန္တရာယ်နဲ့ လုံခြုံရေးအရပါ စိုးရိမ်စရာဖြစ်ရပါတယ်”ဟု မျက်မြင်သက်သေဖြစ်သူ ၎င်းကဆိုသည်။

သက်လူမျိုးတို့နေထိုင်ရာ မကျည်းကုန်ရွာသည် မောင်တောနှင့် ၄ မိုင်အကွာ ဘူးသီးတောင်-မောင်တော ကားလမ်းဘေး၊ မောင်တောတောင်ပိုင်း အငူမော်လမ်းမကြီးတို့နှင့် နီးကပ်စွာတည်ရှိသည်။ ယင်းကြောင့် မကျည်းကုန်းကျေးရွာတွင် အိမ်ခြေ ၂၅၀ ခန့်ရှိပြီး လူဦးရေအများဆုံးနေထိုင်ကြကြောင်း သိရသည်။

စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်တွင် သတင်းမီဒီယာသမား (၁၅၆)ဦးဖမ်းဆီးခံခဲ့ရပြီး ထိုအထဲမှ(၉၅)ဦးမှာ ပြန်လည်လွတ်မြောက်လာသည်။ သို့သော် လက်ရှိအချိန်ထိ သတင်းသမား(၆၁)ဦး ဆက်လက်ဖမ်းဆီး ခံထားရဆဲဖြစ်ကာ သတင်းသမားသုံးဦးမှာလည်း အသက်ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည်ဟု လွတ်လပ်စွာထုတ်ဖော်ပြောဆိုခွင့်အရေး ဆောင်ရွက်နေသည့် အသံအဖွဲ့က မေလ ၃ ရက်နေ့က ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

ရခိုင်ပြည်တွင် ရခိုင်အမျိုးသားပါတီ(ANP)၊ ရခိုင်ဦးဆောင်ပါတီ(AFP)၊ ရခိုင်ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့အချုပ်ပါတီ(ALD)ဟူ၍ အဓိကပါတီသုံးခုရှိသည်။ ယင်းအနက် ရခိုင်အမျိုးသားပါတီသည် အအောင်မြင်ဆုံးနှင့် အင်အားအကြီးဆုံးပါတီအဖြစ် ကုန်လွန်ခဲ့သည့်ရွေးကောက်ပွဲကာလများတွင် သက်သေထူနိုင်ခဲ့သည်။ မည်သို့ပင်ဆိုစေကာမူ လူတစ်ဦးမှာ အောင်မြင်မှု၊ ကျဆုံးမှုရှိသကဲ့သို့ ပါတီနိုင်ငံ‌ရေးမှာလည်း လောကဓံအနိမ့်အမြင့်နှင့် ရင်ဆိုင်ရတတ်သည်က သဘာဝပင်ဖြစ်၏။

“ရိုးရာအကတွေက နည်းပါးလာတယ်။ မျိုးဆက်သစ်တွေမွေးထုတ်ဖို့အတွက် အားနည်းချက်တွေ အများကြီးတွေ့ရတယ်”ဟု သူကပြောသည်။

“အခက်အခဲက အားလုံးအစုံပါပဲ။ ကျန်းမာရေးကိစ္စဆိုရင်လည်း WFP က ထောက်ပံ့ကြေးရမှပဲ သုံးရတာပါ။ ကိုယ့်မှာလည်း ကလေးတွေနဲ့ဆိုတော့ အလုပ်ရှာဖွေဖို့နည်းလမ်းလည်း မရှိဘူး။ ကလေးတွေ နေမကောင်းရင်လည်း ဆေးနှစ်ကြိမ်တိုက်ရမှာကို တစ်ကြိမ်ပဲတိုက်နေရတယ်”လို့ ဒေါ်မလှစိန်က အသံတုန်ရီစွာနဲ့ ပြောပြပါတယ်။

ရေစီးရေလာကောင်းမွန်စေရန် ဖောက်လုပ်ထားသည့်မြောင်းများမှာ ရေစီးဆင်းသည့် အသွင်သဏ္ဍာန်ကို မပြတော့ပေ။ အမှိုက်သရိုက်များနှင့် ပိတ်ဆို့နေသည့်မြောင်းထဲမှရေများမှာ မဲညစ်ညစ်အရောင်သို့ ပြောင်းလဲသွားခဲ့ပြီဖြစ်သည်။ ထိုမြင်ကွင်းကို ရှေးဟောင်းမြို့တော် မြောက်ဦးမြို့ရှိ ရေမြောင်းများတွင် တွေ့မြင်နေရခြင်းလည်းဖြစ်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံသည် ၁၉၄၈ ခုနှစ်မှစတင်၍ လွတ်လပ်သောနိုင်ငံဖြစ်လာသည်ဟု ပြောဆိုကြသော်လည်း ပြည်သူတို့မှာ လွတ်လပ်ရေးအနှစ်သာရများကို မခံစားရသေးပဲ စစ်ရေးပဋိပက္ခသံသရာထဲတွင် တဝဲလည်လည်နှင့် ဆင်းရဲမွဲတည်နေဆဲဖြစ်သည်။ တိုင်းရင်းသားဒေသများကို ပိုမိုဆိုးဝါးစွာဖြင့် လူမှုဘဝ၊ အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်းများ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုနှောင့်နှေးခြင်းအပြင် လူသားအရင်းအမြစ်များ နေ့စဉ်ဆုံးရှုံးပြီး ကြောက်မက်ဖွယ်ရာ အကျပ်အတည်းများကို ရင်ဆိုင်လာရသည်မှာ နှစ်ပေါင်း ၇၀ ကျော်လာပြီဖြစ်သည်။ ယင်းဖြစ်စဉ်တို့မှာ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်းတွင် ပိုမိုဆိုးဝါးစွာခံစားလာရပြီး ပြည်သူတို့မှာ တပူပေါ်နှစ်ပင်ဆင့်အထိ ခံစားနေကြရသည်။

(၁၃)နှစ်မြောက် ရက္ခိုင့်တပ်တော်နေ့ကို တော်လှန်ရေးအင်အားစုများ၊ အဖွဲ့အစည်းအသီးသီးမှ သဝဏ်လွှာများ ပေးပို့ကြသည်။ ထိုသို့ပေးပို့ကြသည့်အထဲတွင် နွေဦးတော်လှန်ရေးမှ ပေါက်ဖွားလာသည့် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့တစ်ချို့က ရက္ခိုင့်တပ်တော်၏ ကူညီထောက်ပံ့မှုအပိုင်းအစများကို ဖော်ပြလိုက်ကြသည်။ လတ်တလောတွင် ရက္ခိုင့်တပ်တော်သည် တော်လှန်ရေးအဖွဲ့အစည်း အနည်းဆုံးလေးဖွဲ့ကိုကူညီထားကြောင်း တွေ့ရှိရသည်။

မြေအောက်သယံဇာတများစွာထွက်တဲ့ ရခိုင်ပြည်အတွင်းက ကျောက်ဖြူမြို့နယ်မှာ သဘာဝဓာတ်ငွေ့ပိုက်လိုင်း စီမံကိန်း၊ ရေနံပိုက်လိုင်းစီမံကိန်းကြီးတွေရှိပေမယ့် ပြည်သူတွေဟာ စီမံကိန်းရဲ့အကျိုးကို တစ်စုံတစ်ရာ ခံစားခွင့်မရရှိကြသလို သိသာထင်ရှားတဲ့ဒေသဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှုလည်း မရှိလာဘူးလို့ ဒေသနေသူတွေက ဝေဖန်ကြပါတယ်။

မြန်မာ-တရုပ် နှစ်နိုင်ငံနယ်စပ်၊ KIA ဌာနချုပ်အခြေစိုက်သည့် လိုင်ဇာမြို့အနီးက ဂျာဒူကောင် တောင်ကုန်းပေါ်မှာ လူငယ် ၂၆ ဦးတို့က စိန်ခေါ်မှုများသည့် အိပ်မက်သစ်တစ်ခုကို ထုဆစ်မည်ဟု သစ္စာဆိုနေကြသည်။

ကမ္ဘာပေါ်မှာ စီးပွားရေးလုပ်ငန်း အများဆုံးကို ပိုင်ဆိုင်ထားတဲ့ စစ်တပ်ကိုပြပါဆိုရင် မြန်မာစစ်တပ်ကိုပဲ လက်ညှိုးထိုးပြကြမှာပါပဲ။ မြန်မာစစ်တပ်ဟာ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းပေါင်း ၁၅၀ လောက်ကို ချုပ်ကိုင်ထားပြီး အဲဒီက ရရှိနေတဲ့ အကျိုးအမြတ်တွေနဲ့ လည်ပတ်နေတာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။ စီးပွားရေးလုပ်ငန်းတွေထဲမှာ စီးကရက်၊ အရက်ကအစ ဘဏ်လုပ်ငန်းနှင့် မီဒီယာလုပ်ငန်းတွေအထိပါ ပိုင်ဆိုင်ထားပြီး အကျိုးအမြတ် မြိုးမြိုးမြက်မြက်ရနေတဲ့ လုပ်ငန်းတွေပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

ဝေးလံခေါင်ဖျားသည့် တောင်ပေါ်ဒေသများတွင်နေထိုင်ကာ တောတောင်ကိုအမှီပြု၍ တောင်ယာစိုက်ပျိုးရေး လုပ်ငန်းဖြင့် အသက်မွေးဝမ်းကျောင်းပြုကြသူတို့ကား ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်းနေထိုင်ကြသည့် ရခိုင်မျိုးနွယ်စုဝင် မြိုလူမျိုးတို့ပင်ဖြစ်ကြသည်။ ၎င်းတို့မှာ လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေးခက်ခဲမှုတို့ကြောင့် ဆင်းရဲမွဲတေမှုအပြင် ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ လူမှုရေး၊ ဗဟုသုတကအစ နိမ့်ကျနေကြရသည်။

(ဤဆောင်းပါး၌ တနိုင်ငံလုံးတွင် စစ်ကောင်စီက ခရိုင်တိုးချဲ့လာခြင်း၏ နောက်ကွယ်က နိုင်ငံရေးဆက်နွယ်မှုများ၊ ရခိုင်က တိုးချဲ့ခရိုင်တို့၏ ဒေသန္တရနိုင်ငံရေးအခြေအနေများနှင့် ခရိုင်တိုးခြင်းအပေါ် နိုင်ငံရေးသမားတို့၏ အမြင်၊ ဒေသခံတို့၏သဘောထား၊ လာမည့်ရွေးကောက်ပွဲအလားအလာနှင့်ပတ်သက်သည့် သုံးသပ်ချက်တို့ကို ဖော်ပြထားသည်)

မီးလောင်ထားသည့် နေအိမ် ၁၃၀ ကျော်နှင့် ဘုန်းတော်ကြီးကျောင်း၊ သိမ်၊ ဓမ္မာရုံတို့မှာ မြင်မကောင်းအောင် ဖြစ်နေသည်။ အလားတူ မီးမလောင်ဘဲကျန်ခဲ့သည့် နေအိမ်များနှင့် စာသင်ကျောင်း၊ ဆေးရုံတို့မှာလည်း ချုံနွယ်ပေါင်းပင်များ၏ ဝါးမျိုခြင်းကိုခံထားရကာ ရွာပျက်ကြီးသဖွယ် ချောက်ချားစရာကောင်းနေလေသည်။ အဆိုပါကျေးရွာမှ ထွက်ခွာသွားကြသော ကျေးရွာသားများ၏ပြန်အလာကို ကျေးရွာကြီးက စောင့်ဆိုင်းနေသည့်ဟန်ရှိနေသည်။

“ကျွန်မမရှိတော့ရင် သားသမီးတွေကို ကျွန်မစောင့်ရှောက်ခဲ့သလို ဆက်ပြီးစောင့်ရှောက်ပေးပါ။ နောက်ထပ် အိမ်ထောင်မပြုပါနဲ့၊ မီးရထားလမ်းဘေးက ကျွန်မစောင့်ကြည့်နေမယ်” လို့ အသက် ၃၄ နှစ်အရွယ် မအေးထွေးရီက လင်ယောင်္ကျားဖြစ်သူ ကိုထွန်းဦးကျော်ကို တဖွဖွမှာကြားခဲ့သည့်။ ထိုစကားပြောပြီးနောက် မအေးထွေးရီတစ်ယောက် လူ့လောကထဲမှ ထွက်ခွာသွားခဲ့လေသည်။

သက်တမ်းကြာရှည်နေပြီဖြစ်သည့်ဝါးများနှင့် သံဖြူဟောင်းများကိုအသုံးပြုကာ နံရံအဖြစ်ကာရန် ဆောက်လုပ်ထားသော ကျောင်းဆောင်ငယ်လေးမှာ တိတ်ဆိတ်ငြိမ်သက်လျက်ရှိနေသည်။ ထိုကျောင်းထဲ၌ သက်တော်(၃၈)နှစ်အရွယ်ရှိ ရဟန်းတစ်ပါးက အာရှတခွင်၌ထွန်းတောက်ခဲ့သော စံပြပုဂ္ဂိုလ်တစ်ဦး၏ ဘဝဖြတ်သန်းမှုများကို သဲကြီးမဲကြီးပြုစုရေးသားလျက်ရှိနေသည်။