ယူဂန်ဒါနိုင်ငံ၏အဓိကလေဆိပ်နှင့် ကင်ညာနိုင်ငံ၏ အကျိုးအမြတ်များသော မွန်ဘာဆာဆိပ်ကမ်းတို့နှင့် စပ်လျဉ်း၍လည်း တရုတ်သည် အလားတူဆွေးနွေးညှိနှိုင်းမှုများ ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ တရုတ်သည် ကင်ညာမီးရထားလမ်းများတွင် ၎င်း၏ ရင်းနှီး မြှုပ်နှံမှုပြန်လည်ရရှိရန် သေချာစေရေး နည်းလမ်းအဖြစ်  မွန်ဘာဆာဆိပ်ကမ်းကို အလဲအထပ်တစ်ခုသဖွယ် ပြုလုပ်ခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။

RCSS-SSA သည်လည်း တအောင်းအမျိုးသမီးငယ်တစ်ဦးအား အဓမ္မကျူးလွန်ကြောင်း စွပ်စွဲခံထားရပြီး အဆိုပါအမှုကို ဖော်ထုတ်ရန်အတွက် အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများနှင့် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်း မရှိပေ။ ပဋိပက္ခများကြောင့် ကျောက်မဲတွင် နေရပ်စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးရသူ ၅၀၀ ခန့်ရှိပြီး အရေးပေါ် အကူအညီများ လိုအပ်လျက်ရှိသည်။ ကိုရိုနာကပ်ရောဂါ ရှိနေသဖြင့် ၎င်းတို့သည် လွတ်လပ်စွာ သွားလာရန်လည်း အခက်အခဲ ကြုံနေရသည်။

အချို့သော လက်နက်ကိုင်အုပ်စုများအား တရုတ်က အားပေးအားမြှောက်ပြုမှုအပေါ် မြန်မာအနေဖြင့် စိုးရိမ်ပူပန်မှုရှိကြောင်း မကြာသေးခင်က ရုရှားနိုင်ငံပိုင်မီဒီယာတွင် ဖော်ပြခဲ့သည်။ ၎င်းမှာ အိန္ဒိယနိုင်ငံအတွက်လည်း အလွန်စိုးရိမ်စရာ ဖြစ်နေသည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် တောရိုင်းတိရစ္ဆာန် ကုန်ကူးမှုလုပ်ငန်းကို ထိန်းချုပ်နိုင်သည့်စွမ်းရည် မရှိခြင်းကြောင့် တိရစ္ဆာန်မှ လူသို့ ရောဂါကူးစက်ပြန့်ပွားနိုင်ခြေနှင့် ထိုမှတစ်ဆင့် “နောက်ထပ် ကိုဗစ်-၁၉” ကဲ့သို့ ရောဂါများ ဖြစ်ပွားလာမည်ကို ပညာရှင်များက စိုးရိမ်နေကြသည်။

၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲတွင် တိုင်းရင်းသားပါတီများ အချင်းချင်းယှဉ်ပြိုင်ခဲ့ကြပြီး ၎င်းတို့ကြားတွင် မဲကွဲမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ အဆိုပါ တိုင်းရင်းသားပါတီများမှာ ယခုတစ်ကြိမ်တွင် NLD ပါတီနှင့် ရင်ဘောင်တန်းယှဉ်ပြိုင်နိုင်ရေးအတွက် အချင်းချင်း ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးမှုများ ရှိလာနေပြီဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် NLD ပါတီအနေဖြင့် ယခုတစ်ခေါက်တွင်လည်း ယခင်ကဲ့သို့ သောင်ပြိုကမ်းပြို အနိုင်ရဦးမည်လော ဆိုသည်မှာ မေးခွန်းထုတ်စရာဖြစ်နေသည်။ လူအများစုကမူ NLD အနေဖြင့် အမတ်နေရာအများစုကို ထိန်းထားနိုင်ဦးမည် ဟု ယုံကြည်နေကြဆဲဖြစ်သည်။

အစိုးရညွှန်ကြားချက်၏ တရားဝင်မှုအပေါ် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ဥပဒေအရ မေးခွန်းထုတ်နိုင်သည့် အချက်အလက် အများအပြားကိုလည်း အဆိုပါထုတ်ပြန်ချက်တွင် ဖော်ပြထားသည်။

လူ့အခွင့်အရေး စောင့်ကြည့်အဖွဲ့ (Human Rights Watch) နဲ့ နိုင်ငံတကာလွတ်ငြိမ်းချမ်းသာ အဖွဲ့ကတော့ ခုလို အင်တာနက်ပိတ်ဆို့ထားတာဟာ ပြည်သူလူထုအတွက် အန္တရာယ်ရှိတယ်လို့ ပြောပါတယ်။ ပြည်သူတွေဟာ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်ခံရမှုတွေကို သတင်းပေး တိုင်ကြားခြင်း မပြုနိုင်ရုံသာမက အခုဆိုရင် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ကပ်ရောဂါနဲ့ ပတ်သက်တဲ့ လူထုကျန်းမာရေး ပညာပေး ဆောင်ရွက်ချက်တွေနဲ့ပါ အဆက်အသွယ် ပြတ်တောက်နေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ရခိုင်လူထု၏ ထောက်ခံမှုသည် အေအေအတွက် အထူးအရေးပါသည်။ ဤအချက်ကြောင့်ပင်လျှင် တပ်မတော်ကို တိုက်ခိုက်မှုများ ဆောင်ရွက်ပြီး မလူးသာမလွန့်သာအနေအထားသို့ တွန်းပို့နိုင်ခြင်းဖြစ်သည်။ သို့မဟုတ်ပါက စစ်မြေပြင်အခြေအနေအရ၊ ရရှိနိုင်သော အထောက်အပံ့များအရ တပ်မတော်နှင့် အလွန်အမင်းကွာဟမှု ရှိနေသည့် အေအေ၏ လက်နက်ကိုင်ပုန်ကန်မှုသည်...

“သူတို့က မီဒီယာကို ပိတ်ဆို့တယ်၊ သတင်းဌာနတွေကို ကန့်သတ်တားမြစ်တယ်၊ သတင်းတွေကို ပိတ်ပင်တယ်၊ သတင်းထောက်တွေကို အပြစ်ပေးတယ်။ နိုင်ငံမှာ မီဒီယာဆိုတာ ဒီမိုကရေစီရဲ့ အသက်သွေးကြောပါ။ မီဒီယာမရှိဘဲ ဒီမိုကရေစီစနစ်က ဘယ်လိုလုပ် ရှင်သန်နိုင်မှာလဲ” လို့ သူကဆိုပါတယ်။

မြန်မာစစ်တပ်နှင့် ရဲအရာရှိများ၏ ပို့စ်များနှင့် ဆက်သွယ်မှုအချက်အလက်များအား ဖေ့စ်ဘုတ်ကထုတ်ပြန်ပေးအောင် အမိန့်ချမှတ်ရန် အမေရိကန်တရားရုံးတစ်ခုသို့ ရှေ့နေများက တောင်းဆိုလိုက်သည်။

တပ်မတော်၏ မကြာသေးမီက သံတမန်ရေး လှုပ်ရှားမှုများသည် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များနှင့် ယုံကြည်မှုတည်ဆောက်ရန် အထောက်အကူပြုနိုင်သည်။ အထူးသဖြင့် KIO အဖွဲ့နှင့် ဖြစ်သည်။ အမှန်တကယ်တွင် KIO သည် မြောက်ပိုင်းမဟာမိတ်အဖွဲ့နှင့် ပူးပေါင်း၍ တပ်မတော်နှင့် နှစ်ဖက် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေး သဘောတူညီချက်ရရှိရန် ကြိုးပမ်းနေသည်။

မြန်မာ့တပ်မတော်သည် မကြာသေးမီကာလများအတွင်း ၎င်းတို့၏ နောက်ထပ်မိတ်ဆွေဟောင်းတစ်ဦးဖြစ်သူ ရုရှားထံပိုယိမ်းလာခဲ့ပြီး Sukhoi SU-30M ဂျက်တိုက်လေယာဉ် ၆ စီးအတွက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၂၀၄ သန်းတန် စာချုပ်အပါအဝင် စစ်သင်တန်းနှင့် စစ်လက်နက်ပစ္စည်းအကူအညီများ ရယူခဲ့သည်။  

တရုတ်အနေဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံနှင့် ပတ်သက်လာလျှင် လက်နက်ကိုင်ပဋိပက္ခ ကြားဝင်ဖြေရှင်းသူ အနေဖြင့် လည်းကောင်း၊ သူပုန်အဖွဲ့များအား လက်နက်ထောက်ပံ့သူ အဖြစ်လည်းကောင်း နှစ်ဖက်လုံးမှ အကျိုးအမြတ်ရရှိရေးနည်းလမ်းဖြင့် လုပ်ဆောင်လေ့ရှိသည်။ ၎င်းမှာ တရုတ်-မြန်မာ စီးပွားရေး စင်္ကြံလမ်းနှင့် ကြေးနီ၊ ရွှေ၊ ကျောက်စိမ်း၊ ပယင်းနှင့် ရှားပါး သတ္တုဒြပ်စင်များ အပါအဝင် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပေါကြွယ်လှသည့် သယံဇာတများ ထုတ်လုပ်သုံးစွဲခွင့်...

စစ်ဆင်ရေးဆောင်ရွက်ရာတွင် အေအေသည် ပုံမှန်လက်နက်များကိုသုံးသလို ပုံမှန်မဟုတ်သော လက်နက်ကိရိယာများကိုလည်း သုံးသည်။ ခေတ်မီလက်နက်များကို KIA နှင့် Wa တပ်မတော်တို့ထံမှ ရရှိပြီး တစ်ချို့လက်နက်များမှာ ၎င်းဒေသလုပ် လက်နက်များဖြစ်၍၊ တစ်ချို့မှာ တရုတ်နိုင်ငံလုပ် လက်နက်များဖြစ်ကြသည်။ တစ်ချို့လက်နက်များကို မှောင်ခိုဈေးကွက်မှ ဝယ်ယူ..

တစ်ချိန်တည်းတွင် မြေပြင်သတင်းအချက်အလက်များအရ ရခိုင်နှင့် ချင်းပြည်နယ်များတွင် တပ်မတော်မှ “နယ်မြေရှင်းလင်းရေး” ဟုဆိုသည့်  လုပ်ရပ်များ ဆောင်ရွက်နေဆဲဖြစ်ပြီး အာဏာပိုင်များ၏ လူအခွင့်အရေး အပေါ် ဗြောင်ကျကျ မထီမဲ့မြင်ပြုမှုများ ရှိနေဆဲဖြစ်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံ ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် အကြမ်းဖက်မှုများ အရှိန်မြင့်လာခြင်းနှင့် နိုင်ငံတွင်း ကိုရိုနာကပ်ရောဂါ ကူးစက်မှုအရေး အကျိုးသက်ရောက်ပုံကို ကုလသမဂ္ဂလုံခြုံရေးကောင်စီတွင် ဗီဒီယိုကွန်ဖရင့်ဖြင့် ဆွေးနွေးမည်ဖြစ်ကြောင်း အေအက်ဖ်ပီသတင်းတစ်ရပ်တွင် ဖော်ပြထားသည်။

အိန္ဒိယရဲ့ ဆယ်စုနှစ်ပေါင်းများစွာ ကြာပြီဖြစ်တဲ့ အရှေ့မျှော် ပေါ်လစီကို လက်တွေ့အကောင်အထည်ဖော်ရာမှာ အောင်မြင်မှုတစ်ချို့ ရှိနေပြီး ဖြစ်ပါတယ်။ ၁၉၉၁ ခုနှစ်မှာ ကွန်ဂရက်ပါတီအစိုးရက စတင်ဖွင့်ဟခဲ့တဲ့ ဒီပေါ်လစီ ဟာ ၂၀၁၄ ခုနှစ် နရန်ဒရာမိုဒီ ဦးဆောင်တဲ့ အစိုးရလက်ထက်မှာ အရှေ့သို့ ခြေဆန့်ခြင်းဆိုတဲ့ ပေါ်လစီအဖြစ် အားကောင်းမောင်းသန် ပေါ်ထွက်ခဲ့တာပဲ ဖြစ်ပါတယ်။

အသစ်ဖွဲ့စည်းလိုက်သည့် နာဂအမျိုးသားပါတီ (NNP) သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ယခုနှစ်ကုန်ပိုင်း၌ ကျင်းပမည့် အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲတွင် နာဂလူမျိုးများ၏ မဲရရှိရန် ရည်မှန်းထားသည်။ ဥက္ကဋ္ဌရှုမောင်က ၎င်းတို့ အာဏာရသည့်ချိန်တွင် ဥပဒေဘောင်အတွင်းမှ အပြောင်းအလဲ ဖော်ဆောင်နိုင်ရေး ကြိုးပမ်းမည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားသည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်နှင့် ချင်းပြည်နယ်တို့တွင် အရပ်သားသေဆုံးမှုများ မြင့်တက်လာသဖြင့် မြန်မာ့တပ်မတော်နှင့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ဖြစ်သည့် ရက္ခိုင့်တပ်တော် (အေအေ) အကြား တိုက်ပွဲများ အရှိန်မြင့်တက်လာခြင်းကို အဆုံးသတ်ရန် ကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးရုံးက တောင်းဆိုလိုက်သည်။