တရုတ်နဲ့အိန္ဒိယနှစ်နိုင်ငံစလုံးက ကမ္ဘာ့ဇာတ်ခုံပေါ်မှာ ပုံရိပ်ကြီးမားကြသူတွေ ဖြစ်တဲ့အတွက် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံအနေနဲ့ အင်အားကြီးနှစ်နိုင်ငံနဲ့ သူ့ဆက်ဆံရေးမှာ ဟန်ချက်ညီအောင်ဆောင်ရွက်ရပါမယ်။ ဒီအချက်ကပဲ မွတ်ဆလင် ဒုက္ခသည်တွေရဲ့ စိန်ခေါ်မှုကို ဒါကာက ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရာမှာ သိမ်မွေ့တဲ့ချဉ်းကပ်မှု ဖြစ်လာစေပါလိမ့်မယ်။

CMEC က ယူနန်ပြည်နယ် ကူမင်းမြို့ကနေ ကျောက်ဖြူရေနက်ဆိပ်ကမ်း အပါအဝင် မြန်မာနိုင်ငံရဲ့အနောက်ဘက် ကမ်းရိုးတန်းအထိ ဆန့်တန်းထားပြီး ကားလမ်း၊ ရထားလမ်းနဲ့ စီးပွားရေးအထူးဇုန်တွေ ပါဝင်တဲ့ သယ်ယူပို့ဆောင်ရေးစင်္ကြံတွေက ပတ်လည်ဝိုင်းရံထားပါလိမ့်မယ်။ ဒီစင်္ကြံရဲ့ ရည်ရွယ်ချက်က အငြင်းပွားမှုတွေတိုးမြှင့်နေတဲ့ တောင်တရုတ်ပင်လယ်ရဲ့ အနာဂတ်ပဋိပက္ခတွေကို ကျော်လွှားနိုင်ဖို့ဖြစ်ပြီး အမေရိကန်ရဲ့ စစ်ရေးအရဩဇာကြီးမားတဲ့ မလက္ကာရေလက်ကြားကို တခြားကျဉ်းမြောင်းတဲ့ ရေလက်ကြားနဲ့ အစားထိုးနိုင်ဖို့ပါပဲ။ ဒီကနေ့တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ ရေနံနဲ့ သဘာဝဓာတ်ငွေ့တင်ပို့မှုရဲ့ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းနဲ့ ကုန်သွယ်မှုအများစုကို အဲဒီပင်လယ်ရေကြောင်းလမ်း တလျှောက်ကနေ တင်ပို့ပေးနေပါတယ်။

ပြီးခဲ့တဲ့သောကြာက ဖနွမ်းပင်မှာစတင်ကျင်းပခဲ့တဲ့ အာဆီယံဒေသတွင်း ထိပ်သီးအစည်းအဝေးတွေ အနက်က အရှေ့တောင်အာရှခေါင်းဆောင်းတွေရဲ့ အစည်းအဝေးမှာ ဒေသတွင်းတည်ငြိမ်ရေးနဲ့ အားကောင်းလာတဲ့ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာ စိန်ခေါ်မှုတွေကို ဖြေရှင်းဖို့စီစဉ်ထားပြီး ကျိုးကြေနေတဲ့ ကမ္ဘာ့နိုင်ငံရေးကို ထင်ဟပ်စေလိမ့်မယ်လို့ ပညာရှင်တွေက ပြောပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံအရေးမှာ အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံတွေရဲ့ ဝင်ထွက်သွားလာ ချိတ်ဆက်ဆောင်ရွက်နိုင်မှု ရှုထောင့်က ကြည့်မယ်ဆိုရင် နိုင်ငံရေးနည်းလမ်းကို စွန့်ပယ်လိုက်ခြင်းက ဆုံးရှုံးမှုတစ်ခုဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့်လည်း လူသားချင်းစာနာ ထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အကူအညီတွေ ပေးအပ်ရာမှာ အာဆီယံခေါင်းဆောင်တွေက တာဝန်ပေးထားတဲ့ အာဆီယံရဲ့ လူသားချင်းစာနာ ထောက်ထားမှု အကူအညီပေးအပ်ရေး ညှိနှိုင်းဗဟိုဌာန(AHA Centre)က မြန်မာနိုင်ငံမှာ အကူအညီ အလွန်အမင်းလိုအပ်နေသူကို ထိရောက်တဲ့အကူအညီတွေ မပေးနိုင်ခဲ့ပါဘူး။ စစ်ကောင်စီက ဝင်ထွက်သွားလာခွင့်တွေကို ဆက်ပြီးကန့်သတ်ထားတဲ့အပြင် စစ်အုပ်စု ခွင့်ပြုတဲ့အုပ်စုတွေဆီကိုသာ အကူအညီတွေ ပေးအပ်ခွင့်ပြုလိမ့်မယ်လို့ ယူဆရပါတယ်။

မြန်မာ့အရေးကို ကူညီဖြေရှင်းရန် အာဆီယံအဖွဲ့ကြီး၏ အားထုတ်ခဲ့မှုများသည် အောင်မြင်မှုမရှိခဲ့ကြောင်း အာဆီယံနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများက မှတ်ချက်ပြုလိုက်သည်ဟု အေပီသတင်းတစ်ရပ်တွင် ဖော်ပြထားသည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင်း အကြမ်းဖက်မှုများအား ရပ်တန့်ရေးအတွက် အဖွဲ့၏အားထုတ်မှုများကို တိုးမြှင့်ဆောင်ရွက်ရန်လည်း ဝန်ကြီးများအားလုံး သဘောတူညီခဲ့ကြသည်ဟု အေပီသတင်းတွင် ဖော်ပြသည်။

လိုအပ်ချက်အရ တရုတ်ဘက်ကို ဒီလိုခြေဦးလှည့်ခဲ့ရပေမယ့် မြန်မာဗိုလ်ချုပ်ကြီးတွေဟာ တရုတ်လက်နက်တွေကို စိတ်တိုင်းကျမဖြစ်ခဲ့ပါဘူး။ အထူးသဖြင့် တိုက်လေယာဉ်တွေ ဖြစ်ပါတယ်။

IPI ကော်မတီအဖွဲ့ဝင်များသည် ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ်တွင် အချက်အလက်ရှာဖွေရေးမစ်ရှင်ကို ဖွဲ့စည်းခဲ့ကြပြီး ၎င်းအဖွဲ့တွင် ယခုမူရင်းဆောင်းပါးရေးသူလည်း တစ်ဦးအပါအဝင်ဖြစ်သည်။ အဆိုပါအဖွဲ့အနေဖြင့် မဲဆောက်တွင် ဒါဇင်နှင့်ချီသည့် အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများ၊ ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး၊ အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ၊ အမျိုးသားညီညွတ်ရေး အတိုင်ပင်ခံကောင်စီနှင့် အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေးလှုပ်ရှားမှု (CDM) မှ တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့ကြသည်။

အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများ၏ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများသည် အောက်တိုဘာလ ၂၇ ရက် ကြာသပတေးနေ့တွင် မြန်မာ့ငြိမ်းချမ်းရေး လုပ်ငန်းစဉ်နှင့် ပတ်သက်၍ အထူးအစည်းအဝေးတစ်ရပ်ကို အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ၌ ကျင်းပသွားမည်ဖြစ်ကြောင်း ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးက အောက်တိုဘာလ ၂၃ ရက်နေ့က ပြောကြားသည်။

ကမ္ဘာ့ဘဏ္ဍာရေးစောင့်ကြည့်အဖွဲ့ (Financial Action Task Force – FATF)က မြန်မာနိုင်ငံအား အကြမ်းဖက်မှုဆိုင်ရာ ဘဏ္ဍာရေးကိစ္စရပ်များနှင့်ဆက်စပ်ပြီး အမည်ပျက်စာရင်းတွင် ထည့်သွင်းကြေညာလိုက်ကြောင်း Nikkei Asia သတင်းတစ်ရပ်တွင် ဖော်ပြထားသည်။

စစ်အာဏာသိမ်းမှုကိုဆန့်ကျင်နေကြသူတွေရဲ့ တရုတ်အစိုးရဆီဦးတည်နေတဲ့ ပြင်းပြပူလောင်နေတဲ့ဒေါသတွေကို ထည့်သွင်းတွက်ချက်မယ်ဆိုရင်တော့ ဒီတွေ့ရှိချက်က အံဩဖို့ကောင်းလောက်အောင်ကိုပဲ အရောရောအထွေးထွေးနဲ့ ကွဲလွဲမှုတွေရှိနေပါတယ်။ အမှန်တကယ်ဆိုရင်လည်း ဒီစစ်တမ်းမှာတွေ့ရမှုတွေဟာ စင်္ကာပူနိုင်ငံရဲ့ ISEAS-Yusof Ishak Institute က နှစ်စဉ်ထုတ်ဝေတဲ့ အရှေ့တောင်အာရှဒေသဆိုင်ရာ အခွင့်ထူးခံအီလစ်တွေရဲ့ သဘောထားအမြင်များဆိုင်ရာစစ်တမ်း ၂၀၂၂ ခုနှစ် တွေ့ရှိချက်တွေနဲ့ သိသိသာသာကိုပဲ ကွဲလွဲနေပါတယ်။

၂၀၁၆ ခုနှစ် ဒီမိုကရေစီအစိုးရ မတက်လာခင်အချိန်အထိ မြန်မာနိုင်ငံကို စစ်အာဏာရှင်တွေက ဆယ်စုနှစ်ငါးစု ကျော်ကြာတဲ့အထိ အုပ်ချုပ်ခဲ့ပါတယ်။ အာဏာရှင်စစ်အစိုးရတွေရဲ့ ဒီမိုကရေစီစနစ် အသွင်ကူးပြောင်းမှုတွေကို လေ့လာခဲ့ကြတဲ့ ပညာရှင်တွေက ဒီမိုကရေစီဆိုတာ ဘက်မလိုက်ဘဲ တရားမျှတမှုရှိတဲ့ ပုံမှန်ရွေးကောက်ပွဲတွေကို ချောချောမွေ့မွေ့ ကျင်းပပေးပြီး အစိုးရသစ်တစ်ရပ် ရွေးကောက်တင်မြှောက်ရုံနဲ့မပြီးဘဲ အားလုံး တန်းတူညီမျှ ပါဝင်မှုရသင့်တယ်လို့ ပြောဆိုလေ့ရှိကြပါတယ်။

စစ်အာဏာသိမ်းမှုကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံမှ ရောက်ရှိနေကြသူများအားအမေရိကန်နိုင်ငံအတွင်းယာယီနေထိုင်ခွင့်ကိုတစ်နှစ်ခွဲထပ်မံသက်တမ်းတိုးခွင့်ပြုလိုက်ကြောင်းဘိုင်ဒန်အစိုးရအဖွဲ့ကတနင်္လာနေ့တွင် ကြေညာလိုက်သည်။

မြန်မာသည် ပြည်သူများကို အနိုင်ကျင့်သတ်ဖြတ်ကာ အကြမ်းဖက်နေသည့်အတွက် ၎င်းကိုလက်နက် ရောင်းချခြင်းက တားဆီးရန် နိုင်ငံများကို ကုလသမဂ္ဂက မကြာသေးမီက တောင်းဆိုခဲ့သည်။

ပြည်သူလူထုအားဖိနှိပ်မှု၊ အကြမ်းဖက်မှုများဖြင့် အုပ်ချုပ်နေသော မြန်မာစစ်တပ်ထံသို့ လက်နက်ရောင်းချခြင်း၊ ဘဏ္ဍာရေးအကျိုးအမြတ် ရရှိစေခြင်းများကိုကမ္ဘာ့နိုင်ငံများအနေဖြင့် ပိုမိုတားဆီးသင့်ကြောင်းကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးရုံးကစက်တင်ဘာလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် ပြောကြားလိုက်သည်။

စစ်ရာဇဝတ်မှုနှင့် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု စွပ်စွဲချက်များအတွက် အထောက်အပံ့ဖြစ်စေမည့် သန်းနှင့်ချီသည့် အချက်အလက်များကို ဖေ့စ်ဘုတ်က လွှဲပြောင်းပေးအပ်ခဲ့ကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးကော်မရှင် အဖွဲ့အကြီးအကဲက တနင်္လာနေ့တွင် ပြောကြားလိုက်သည်။

၁၉၄၅ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်အင်ပါယာကိုစစ်ရှုံးနိမ့်ပြီးနောက် အမေရိကန်က ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်တောင်ပိုင်းကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ကိုလိုနီခေတ်အတွင်း လွတ်လပ်သော တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတဦးဖြစ်သည့် Syngman Rhee ဦးဆောင်သော အမည်ခံဒီမိုကရေစီအစိုးရတရပ်ကို တည်ထောင်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော်ကိုရီးယားစစ်ပွဲက တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံရေးသမားများအကြား ပြင်းထန်သော ကွန်မြူနစ်ဆန့်ကျင်ရေး စိတ်ဓာတ်ကိုဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပြီး Rhee ၏ ၁၂ နှစ်သက်တမ်းရှည်ကြာစေမည့် တင်းကျပ်သော သက်ဦးဆံပိုင်အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်ကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။

အူရီဒူးမြန်မာ၏ လုပ်ငန်းလည်ပတ်မှုများအား စင်္ကာပူအခြေစိုက် Nine Communications ကုမ္ပဏီသို့ ရောင်းချရန် သဘောတူလက်မှတ်ထိုးလိုက်ပြီ ဖြစ်ကြောင်း ရိုက်တာသတင်းတစ်ရပ်တွင် ဖော်ပြထားသည်။

ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာပူတင်နှင့် မြန်မာစစ်တပ်ခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်တို့သည် ဗုဒ္ဓဟူးနေ့၌ ရုရှားနိုင်ငံ ဗလာဒီဗော့စတော့မြို့တွင် တွေ့ဆုံခဲ့ကြကြောင်း အေအက်ဖ်ပီသတင်းတစ်ရပ်တွင် ဖော်ပြသည်။

ကုလသမဂ္ဂ၏ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးကိုယ်စားလှယ် နိုလင်းဟေဇာက စစ်အစိုးရအနေဖြင့် သူမအား ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နှင့် တွေ့ခွင့်မပေးလျှင် မြန်မာနိုင်ငံသို့ ထပ်မံသွားရောက်တော့မည် မဟုတ်ကြောင်း တနင်္လာနေ့တွင် ပြောကြားလိုက်သည်။