ပြင်ပရှုထောင့်မှ ကြည့်မည်ဆိုလျှင်တော့ ဖြစ်ပွားနေသော မြန်မာ့ပဋိပက္ခမှာ စစ်ကောင်စီက ရှုံးနိမ့်မည်မဟုတ်ဘဲ အမှည့်ချွေချွေမည့် စစ်ပွဲတစ်ပွဲဟု မြင်ကောင်းမြင်ပေလိမ့်မည်။ ၁၉၅၀ ခုနှစ်များကစပြီး မြန်မာ့နိုင်ငံရေးတွင် စစ်တပ်က ထင်ရှားကျော်ကြားသော နိုင်ငံရေးအင်အားစုဖြစ်ခဲ့ပြီး စစ်သည်အင်အား သုံးသိန်းခွဲကျော် ပိုင်ဆိုင်ထားကာ အခြေခိုင်ခိုင်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ထားသည်။

မြန်မာနိုင်ငံရှိ များပြားလှသော တိုင်းရင်းသားလူနည်စုများကဲ့သို့ပင် ဤအုပ်စုသည်လည်း တိုင်းရင်းသားဆိုင်ရာ အမျိုးသားရေးဝါဒဖြင့် လွတ်လပ်သောနိုင်ငံတော်ကို တည်ဆောက်ချင်နေကြသူများ ဖြစ်သည်။ ဇိုမီးတော်လှန်ရေး တပ်မတော် (ZRA) ကလည်း ဇိုမီးလူမျိုးများနေထိုင်ရာ ချင်းပြည်နယ် အရှေ့မြောက်ပိုင်းကို ဖက်ဒရယ်ပြည်နယ် တစ်ခုအဖြစ် ပုံဖော်ထားသည်။ ၎င်းအဖွဲ့ခေါင်းဆောင်များသည် ပိုင်သဲ (Paite) မျိုးနွယ်မှ အဓိကဖြစ်သည်။ ပိုင်သဲမျိုးနွယ်များသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံ မဏိပူရနှင့် မီဇိုရမ်ပြည်နယ်တွင် နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်အရေအတွက် ပိုများသည်။

ပုံမှန်မဟုတ်သောလုပ်ရပ်များဖြင့် ထောက်လှမ်းရေးအချက်အလက်များ စုဆောင်းခြင်းအပါအဝင် ပစ်မှတ်ထား သတ်ဖြတ်ခြင်း သို့မဟုတ် ခြိမ်းခြောက်ခြင်းများကိုပံ့ပိုးပေးခြင်းနှင့် ဒေသခံအရပ်သားများ၏ အာဏာရှင်ဆန်သော အုပ်ချုပ်ရေးကို လိုက်လျောညီထွေဖြစ်စေရန် အကြမ်းဖက်မှုများကို အသုံးပြုခြင်းအားဖြင့် တော်လှန်ရေးသမားများအား နှိမ်နင်းရေးကဏ္ဍကို ဆောင်ရွက်လျက်ရှိသည်။

ဒီအချိန်က အာဆီယံအတွက်ရော မြန်မာအတွက်ပါ အရေးကြီးတဲ့အချိန်ပါပဲ။ မြန်မာနိုင်ငံဟာ စစ်အာဏာရှင်တွေ လက်အောက်ကျရောက်ခဲ့တာ ၁၅ လကျော်သွားခဲ့ပြီဖြစ်သလို လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ ကပ်ဘေးသင့်နေခဲ့ပါတယ်။ မြန်မာနိုင်ငံမှာ အာဏာသိမ်းစစ်တပ်ရဲ့ အကြမ်းဖက်မှုတွေကြောင့် လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အကူအညီလိုအပ်နေသူ ၁၄ သန်းနီးပါးရှိနေပါတယ်။ ဒီပမာဏက ယူကရိန်းစစ်ပွဲကြောင့် ထွက်ပြေးခဲ့ရတဲ့ ယူကရိန်းစစ်ဘေးဒုက္ခသည် အရေအတွက်ထက် ၃ ဆနီးပါး ရှိနေတာ ဖြစ်ပါတယ်။

ပြီးခဲ့သော ၂၀၂၁ ဖေဖော်ဝါရီအာဏာသိမ်းမှုအပြီး ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲအနိုင်ရ ရွေးကောက်ခံအမတ်တစ်စုက ၂၀၂၁ ဧပြီ ၁၆ ရက်တွင် အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ကိုတည်ထောင်ခဲ့သည်။ ၎င်းအဖွဲ့အစည်းကို အာဏာသိမ်း စစ်တပ်၏ နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ (SAC) က တရားမဝင်ဖွဲ့စည်းထားသော အသင်းအဖွဲ့ဖြစ်ကြောင်းနှင့် အကြမ်းဖက်အဖွဲ့အစည်းအဖြစ် ကြေညာခဲ့သည်။ ပြီးခဲ့သောမေလမှာတော့ ပြည်သူ့ကာကွယ်ရေးတပ်ဖွဲ့ (PDFs) ကို ဖွဲ့စည်းကြောင်း NUG ကကြေညာခဲ့ပြီး စက်တင်ဘာလမှာတော့ “ပြည်သူများ၏ခုခံစစ်” ကိုကြေညာခဲ့သည်။ နိုင်ငံတကာတွင်လည်း NUG သည်သာ မြန်မာနိုင်ငံကိုတရားဝင်ကိုယ်စားပြုသော အစိုးရအဖြစ် NUG ကကြေညာထားပြီး အချုပ်အခြာအာဏာပိုင် နိုင်ငံတကာအစိုးရများက NUG ကိုသာ သံတမန်ရေးအရ အသိအမှတ်ပြုရန် တောင်းဆိုထားသော်လည်း ထိုက်သင့်သည့်တုံ့ပြန်မှုများ မရရှိနိုင်သေးပေ။

တရုတ်နိုင်ငံအခြေစိုက် တေးသီချင်းဝန်ဆောင်မှု မိုဘိုင်းအပ်ပကလီကေးရှင်းဖြစ်သည့် JOOX Music Myanmar သည် မြန်မာနိုင်ငံမှ ဇွန်လ ၆ ရက်နေ့တွင် ပြန်လည်ထွက်ခွာတော့မည်ဖြစ်ကြောင်း ၎င်းကုမ္ပဏ္ဏီမှထုတ်ပြန်ကြေငြာသည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် အကြမ်းဖက်မှုများကြောင့် နေရပ်စွန့်ခွာထွက်ပြေးရသူ အရေအတွက်သည် တစ်သန်းအထိရှိနေပြီဖြစ်ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ ညှိနှိုင်းရေးရုံး (UNOCHA) က မေလ ၃၁ ရက်နေ့တွင် ပြောကြားလိုက်သည်။

စစ်ကောင်စီကိုဝေဖန်ခဲ့ပြီး ဖမ်းဆီးထားသော နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို လွှတ်ပေးရန် တောင်းဆိုခဲ့သည့် ဦးကျော်ဇော်မင်းကို လန်ဒန်မြို့ရှိ မြန်မာသံရုံဝန်ထမ်းများက သံရုံးတွင်း ဝင်ရောက်ခွင့်မပြုတော့ပဲ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဧပြီလကတည်းက သော့ခတ်ပိတ်ပင်ခဲ့သည်။ စစ်ကောင်စီက ထပ်ခါတလဲလဲ တောင်းဆိုနေသော်လည်း ဗြိတိန်နိုင်ငံဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကြီး ဦးကျော်ဇော်မင်းကတော့ လန်ဒန်အနောက်မြောက်ပိုင်းရှိ သံအမတ်ကြီးနေအိမ်မှ ထွက်ခွာပေးရန် ငြင်းဆိုထားသည်။

ဒီမိုကရေစီအသွင်ကူးပြောင်းမှု အောင်မြင်စေရန်အတွက် အမေရိကန်ပေါ်လစီမိတ်ကာများ အနေဖြင့် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းများနှင့် တရားဝင်လူသိရှင်ကြား ဆက်ဆံသင့်သည်။ ရှေးဦးစွာ ပေါ်လစီမိတ်ကာများက မြန်မာ့အနာဂတ်ဒီမိုကရေစီစနစ်တွင် တိုင်းရင်းသားများနှင့် ဆက်စပ်ပြီး ကြိုးပမ်းအားထုတ်နေသော NUG ၏လက်ရှိ ကြိုးပမ်းမှုများကို ထောက်ခံသင့်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းပေါင်း ၂၀ နီးပါး လက်ရှိအချိန်အထိ လှုပ်ရှားလျက်ရှိသည်။ ၎င်းအဖွဲ့အစည်းများက ဆယ်စုနှစ်များစွာကြာအောင် မြန်မာစစ်တပ်ကို လက်နက်ကိုင်တော်လှန်ခဲ့ပြီး နိုင်ငံရေးအရလည်း အရေးပါသော အဖွဲ့အစည်းများဖြစ်သလို မိမိတို့နယ်မြေကို စိုးမိုးထားနိုင်ကာ ကျန်းမာရေး၊ ပညာရေး၊ အုပ်ချုပ်ရေးနှင့် အခြားလူမှုရေးဆိုင်ရာများကိုလည်း ဝန်ဆောင်မှုပေးလျက်ရှိသည်။

မြန်မာစစ်တပ်သည် ရုရှား၏ ယူကရိန်းကျူးကျော်မှုအပေါ် မယုံကြည်နိုင်စရာ ကောင်းလောက်အောင် ကျော ထောက်နောက်ခံပြုထားသော်လည်း အရှေ့ဥရောပတွင် မော်စကို၏စစ်ရေးကျူးကျော်မှုကြောင့် မလိုလားအပ်သော အကျိုးဆက်များကို မြန်မာစစ်ဗိုလ်ချုပ်များ ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းရမည်သာ ဖြစ်သည်။ နေပြည်တော်အတွက် အစိုးရိမ်ရဆုံးသောအချက်မှာ ရုရှားစစ်တပ်က နိုင်ငံတကာ လက်နက်တင်ပို့မှုကို တိုးချဲ့လုပ်ဆောင်ခြင်း၏ သက်ရောက်မှုဖြစ်သည်။

“ပဋိပက္ခ” များက မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် ဖိအားများနှင့်ခြိမ်းခြောက်မှုပုံစံ ဖြစ်လာသည်။ ယင်းကလည်း ကွန်မြူနစ်ဆန့်ကျင်ရေးနှင့် တရုတ်ဆန့်ကျင်သောနိုင်ငံ ဖြစ်လာပြီး အမေရိကန်ဘက်သို့ ကူးပြောင်းသွားမှုကို တားဆီးရန်ဖြစ်သည်။

အခြားထင်ရှားသော EAO များ မြန်မာ့ပြည်တွင်းစစ်အတွင်းသို့ သိသိသာသာ တိုးမြှင့်ဝင်ရောက်လာခဲ့ခြင်း မရှိသေးပါ။ ၂၀၂၀ နိုဝင်ဘာရွေးကောက်ပွဲအပြီး AA နှင့် မြန်မာစစ်တပ်အကြား အလွတ်သဘော အပစ်အခတ်ရပ်စဲထားသော်လည်း အရပ်သားများသတ်ဖြတ်နေခြင်းကို မြန်မာစစ်တပ်က ဆက်ပြီးကျူးလွန်နေပါက အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးကို ဖြတ်တောက်မည်ဟု AA ကပြောကြားခဲ့သည်။ UWSA ကတော့ မြန်မာစစ်တပ်နှင့် နှစ်ဘက်အပစ်ရပ်ရေးကို ဆက်ပြီးလိုက်နာဆဲဖြစ်သည်။

၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲတွင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်၏ NLD က အမတ်နေရာ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းပါးဖြင့် အနိုင်ယူနိုင်ခဲ့ သောကြောင့် တပ်မတော်၏ USDP ကံကြမ္မာကို ပြောင်းပြန်လှန်နိုင်ခဲ့သည်။ သို့သော် ရလဒ်များကို အသေးစိတ် လေ့လာကြည့်ခြင်းအားဖြင့် တိုင်းရင်းသားလူနည်းစုများကြားတွင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် နှင့် NLD ကိုထောက်ခံမှုက လူတိုင်းအတွက် အလှမ်းဝေးနေကြောင်းနှင့် တိုင်းရင်းသားလူနည်းစုများသည် NLD အောင်ပွဲနှင့် ညွှန်ပြချက် နှစ်ခုလုံးတွင် အဓိကအချက်များ ဖြစ်သည်။

တပ်မတော်ကာကွယ်ရေးဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင်နှင့် ၎င်း၏စစ်တပ်က မြန်မာနိုင်ငံကိုအာဏာ သိမ်းပြီး သုံးလကျော်သွားပြီးနောက်ပိုင်း နိုင်ငံတော်စီမံအုပ်ချုပ်ရေးကောင်စီ (SAC) အမည်ဖြင့် စစ်အာဏာရှင် အစိုးရသစ်ကို တရားမဝင်တည်ထောင်ခဲ့သည်။

မြန်မာစစ်တပ်အာဏာသိမ်းပြီး တစ်နှစ်ကျော်အကြာမှာပဲ ယူကရိန်းစစ်ပွဲကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံအနေဖြင့် အတိတ်က အပယ်ခံအနေအထားသို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိသွားခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့်လည်း မြန်မာစစ်တပ်က ယုံကြည်စိတ်ချရသော ၎င်း၏စစ်ဘက်မဟာမိတ်ဟောင်းများထဲမှ တစ်ဦးဖြစ်သော မြောက်ကိုရီးယားနိုင်ငံထံသို့ ပြန်ပြီး ဦးလှည့်သွားခြင်းမှာ အံ့ဩစရာတစ်ခုတော့လည်း မဟုတ်ပေ။

အန္တရာယ်များပြီး မဖြစ်နိုင်သောစစ်ရေးချဲ့ထွင်မှုဖြစ်သည့် RCSS စစ်ဆင်ရေးများသည် ရှမ်းပြည်နယ်အနောက်မြောက်ပိုင်း တောင်ကုန်းများတွင် တဖြည်းဖြည်းချင်း ကျဆုံးသွားခဲ့သည်။ လက်နက်အင်အား လူအင်အား မမျှတသည့်အပြင် ထောက်ပံ့ရေးလမ်းကြောင်းနှင့် အလှမ်းကွာလွန်းသည့် နေရာတွင်ရှိနေသော ယွက်စစ်တပ်များသည် ဒေသတွင်းပြဿနာ အများအပြား ကြုံခဲ့ရပြီး တွက်ချက်မှုမှားယွင်းသော မြန်မာစစ်တပ်၏ ၂၀၂၁ အာဏာသိမ်းမှုကလည်း အခြေအနေများကို ပိုပြီးဆိုးရွားသွား စေခဲ့ပြန်သည်။

မြန်မာစစ်တပ်က မွတ်ဆလင်လူနည်းစုများအပေါ် ကျူးလွန်ခဲ့သော အကြမ်းဖက်မှုများသည် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှုနှင့် လူသားမျိုးနွယ်အပေါ် ကျူးလွန်သော ရာဇဝတ်မှု မြောက်ကြောင်း သမ္မတဘိုင်ဒန် အစိုးရအဖွဲ့က တရားဝင် ဆုံးဖြတ်လိုက်သည်ဟု အမေရိကန်အာဏာပိုင်များထံမှ သိရကြောင်း ရိုက်တာသတင်းတစ်ရပ်တွင် ဖော်ပြထားသည်။

မြန်မာစစ်တပ် အာဏာသိမ်းပြီး တစ်နှစ်ပြည့်နှစ်ပတ်လည်နေ့တွင် အောင်မြင်မှုနှင့် ကျရှုံးမှုဆိုင်ရာ အလားအလာများနှင့် ပတ်သက်ပြီး “တစ်နှစ်အလွန်” အစီရင်ခံစာများကို နိုင်ငံတကာမီဒီယာများက အကျဉ်းချုံးပြီး ပြန်လည်အာရုံစိုက်ခဲ့ကြသည်။