အိမ်နီးချင်း ရခိုင်ဒေသ၏ အရေးပါမှုကို ထည့်သွင်းတွက်ချက်ပြီး ဘင်္ဂလာ-ရခိုင် နယ်စပ် တက္ကနာမြို့နယ်ရှိ ဂွမ်ဒေါင်း (Ghumdhum) စီရင်စုတွင် ကုန်းတွင်းဆိပ်ကမ်းတစ်ခု တည်ဆောက်ကာ လက်ရှိ ကုန်ဆိပ်နေရာကို ရေတပ်အတွက် အသုံးပြုရန် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်အစိုးရက လေ့လာဆန်းစစ်မှုများ ပြုလုပ်နေကြောင်း ဒါကာထရီဗျူးန် သတင်းတစ်ရပ်တွင် ဖော်ပြထားသည်။

မြန်မာနိုင်ငံရှိ ကလေးငယ် ၆ သန်းမှာ အဆိုးရွားဆုံး လူသားစာနာအကျပ်အတည်း ဒုက္ခနှင့် ရင်ဆိုင်နေရပြီး ၃.၅ သန်းခန့်သော ပြည်တွင်းနေရပ်စွန့်ခွာသူများအနက် ၃၃ ရာခိုင်နှုန်းမှာ ကလေးငယ်များဖြစ်သည်။

ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ရေနံကုန်သွယ်မှု အကြီးဆုံးလုပ်ငန်းစုဖြစ်သော PTT ရေနံနှင့် လက်လီရောင်းချမှု လုပ်ငန်းစု(OR) သည် အိမ်နီးချင်းနိုင်ငံအတွင်း လှုပ်ရှားလျက်ရှိသော ရာဇဝတ်ဂိုဏ်းများကို ကိုင်တွယ်ရန် အစိုးရ၏ မူဝါဒနှင့်အညီ မြန်မာနိုင်ငံသို့ သန့်စင်ပြီး ရေနံတင်ပို့မှုကို ရပ်ဆိုင်းရန် ပြင်ဆင်နေပြီဖြစ်ကြောင်း ဘန်ကောက်ပို့စ် သတင်းတစ်ရပ်တွင် ဖော်ပြထားသည်။

စင်္ကာပူနိုင်ငံတွင် ၁၁ လသားအရွယ် ကလေးငယ်တစ်ဦးကို ကိုက်ခြင်း၊ ဆွဲဆိတ်ခြင်းများ ပြုလုပ်ခဲ့သည့် မြန်မာအိမ်အကူ တစ်ဦးအား တရားရုံးက ထောင်ဒဏ် ချမှတ်လိုက်ကြောင်း စီအန်အေ သတင်းတစ်ရပ်တွင် ဖော်ပြထားသည်။

လက်ရှိမှာတော့ နိုင်ငံတကာ အသိုင်းအဝိုင်းဟာ မြန်မာ့လိုအပ်ချက်နဲ့ ကိုက်ညီတဲ့ စိတ်ကူး ဉာဏ်ဆန်းသစ်မှု၊ ရဲရင့်မှု၊ အရင်းအမြစ်နဲ့ မျှော်မှန်းချက်တွေ အသုံးမပြုနိုင် ဖြစ်နေပါတယ်။ အာဆီယံရဲ့ ဘုံသဘောတူညီချက် ငါးရပ်၊ တရုတ်ရဲ့ ကိုယ်ကျိုးစီးပွား အခြေခံတဲ့ အတင်းအကျပ် ကြားဝင်စွက်ဖက်မှု၊ ဒါမှမဟုတ်လည်း တခြား အင်အားကြီးတွေရဲ့ ပထဝီနိုင်ငံရေးနဲ့ ဆက်စပ်တဲ့ သာမန်ကာလျှံကာ ထိတွေ့ဆက်ဆံမှု အစရှိတာတွေဟာ တစ်ခုမှ မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ လက်ရှိလိုအင်အတွက် ကူညီနိုင်စွမ်း မရှိပါဘူး။

လာမည့် ကြာသပတေးနေ့တွင် မဲဆောက်ခရိုင်သို့ သွားပြီး ထိုင်း-မြန်မာ နယ်စပ်တလျှောက် အခြေအနေကို စနည်းနာပြီးနောက်တွင် လျှပ်စစ်မီး ၅၀ ရာခိုင်နှုန်း ဖြတ်တောက်မည့် အမိန့်ကို ထုတ်ပြန်မည်ဟု ဝန်ကြီးက ပြောသည်။

ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း သက်ဆင် ရှင်နာဝပ်နှင့် မလေးရှားဝန်ကြီးချုပ် အန်ဝါ အီဘရာဟင် တို့သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင်း ဖြစ်ပေါ်နေသော အခြေအနေနှင့် ဒီဂျစ်တယ်ငွေကြေးစနစ် ခရစ်တိုငွေကြေး ကိစ္စရပ်များကို ဆွေးနွေးခဲ့ကြောင်း ဘန်ကောက်ပို့စ် သတင်းတစ်ရပ်တွင် ဖော်ပြထားသည်။

ထိုင်းနိုင်ငံ၏ ဒုတိယဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်ပြီး ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးလည်းဖြစ်သူ ဖွမ်သမ်ဝီချာယာချိုင်က ဤငွေလိမ်လုပ်ငန်းများသည် နိုင်ငံအများအပြားတွင် နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် လုပ်ကိုင်နေကြခြင်းဖြစ်သဖြင့် ထိုင်းတစ်နိုင်ငံတည်းကို အပြစ်ပုံချ၍မရကြောင်း တုံ့ပြန်ပြောကြားသည်။

“ရွေးကောက်ပွဲက ဦးစားပေးမဟုတ်ဘူး၊ အခုဦးစားပေးရမှာက အပစ်ရပ်ရေးပဲဖြစ်တယ်လို့ ကျွန်တော်တို့ ပြောလိုက်ပါတယ်” ဟု ဝန်ကြီး မိုဟာမက်ဟာဆန်က သတင်းထောက်များကို ပြောကြားသည်။

မြန်မာစစ်ကောင်စီက ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းရန် သဘောတူခဲ့မည်ဆိုလျှင် ရခိုင်လက်နက်ကိုင်များသည် လွတ်လပ်ရေးအတွက် အလောတကြီး ကြိုးပမ်းဦးမည် မဟုတ်ပေ။ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရ သီးခြားဖက်ဒရယ်ပုံစံအတွက် အခြားသော တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းများနှင့်အတူ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်းမျိုး လုပ်နိုင်ဖွယ်ရာရှိသည်။

ဒေသတွင်း၌ တရုတ်၏ နိုင်လိုမင်းထက် အပြုအမူပိုများလာခြင်းက တင်းမာမှုများပိုမြင့်တက်လာစေပြီး ဗီယက်နမ်နှင့် အင်ဒိုနီးရှားကဲ့သို့ နိုင်ငံများတွင်ဆိုလျှင် မူဝါဒချမှတ်ခြင်းကိစ္စတွင်ပါ စစ်တပ်များက သြဇာလွှမ်းမိုးမှု ရှိသွားစေသည်။

ဘေဂျင်းနှင့် အငြင်းပွားရမှုတွင် ရှေ့တန်းမျက်နှာစာ၌ ရှိနေသည့် ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံကတော့ နိုင်ငံရေးတွင် စစ်ဘောင်လွှမ်းမိုးမှုကို တွန်းလှန်ထားနိုင်ဆဲ ဖြစ်သည်။

လေ့လာသူတွေကတော့ AA ရဲ့ ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရရှိရေးပန်းတိုင်ဟာ အမှန်တကယ် အကောင်အထည် ပေါ်လာနိုင်တယ်လို့ ခန့်မှန်းထားကြပါတယ်။ ဒါဟာ မြန်မာပြည်တွင်းမှာသာ မကဘဲ ပိုမိုကျယ်ပြန့်တဲ့ အရှေ့တောင်အာရှ ပထဝီနိုင်ငံရေးအထိ ပြတ်ပြတ်သားသား သက်ရောက်မှုတွေ ရှိလာဦးမှာလည်း ဖြစ်ပါတယ်။

The Diplomat မှာ ဖော်ပြထားတဲ့ ဆောင်းပါးရှင် Rajeev Bhattacharyya ရဲ့ 5 Factors That Catapulted Arakan Army to Unprecedented Success Against the Myanmar Military ကို ဆီလျော်အောင် ဘာသာပြန်ပါတယ်။ Rajeev Bhattacharyya ဟာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ အရှေ့မြောက်ပိုင်း အာသံပြည်နယ်က အကြီးတန်း သတင်းထောက်တစ်ဦး ဖြစ်ပါတယ်။

ရခိုင်-ဘင်္ဂလာနယ်စပ် ရခိုင်ဘက်ခြမ်းတွင် ဇန်နဝါရီလ ၆ ရက် တနင်္လာနေ့ နံနက်ပိုင်းမှ စတင်၍ ကျယ်လောင်သည့် ပေါက်ကွဲသံများ ကြားခဲ့ရသဖြင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နယ်ခြားစောင့်တပ် (BGB) သည် နတ်မြစ်နှင့် ကမ်းခြေဧရိယာတလျှောက်တွင် ကင်းလှည့်စောင့်ကြပ်လျက်ရှိကြောင်း ဒါကာထရီဗျူးန် သတင်းတစ်ရပ်တွင် ဖော်ပြထားသည်။

“ဒီတော့ နယ်စပ်အရေးနဲ့ ပတ်သက်ပြီး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဟာ မြန်မာအစိုးရနဲ့သာမက အာရက္ခတပ်တော်နဲ့ပါ ဆက်သွယ်ဆောင်ရွက်ရမှာ ဖြစ်ပါတယ်” ဟု ချောင်ဒရီက ပြောသည်။

The Diplomat သတင်းဝဘ်ဆိုက်မှာ ဆောင်းပါးရှင် Rajeev Bhattacharyya ရေးထားတဲ့ Smuggled Commodities From India and Bangladesh are Lifelines for Myanmar’s Arakan ကို ဆီလျော်အောင် ကောက်နုတ် ဘာသာပြန်ပါတယ်။ Rajeev Bhattacharyya ဟာ အိန္ဒိယနိုင်ငံ အရှေ့မြောက်ပိုင်းက အာသံပြည်နယ်အခြေစိုက် အကြီးတန်း သတင်းထောက်တစ်ဦး ဖြစ်ပါတယ်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကာလဝမ်းရောဂါဖြစ်ပွားမှု အရေအတွက် ၇,၀၀၀ ခန့်ရှိနေကြောင်း တရားဝင်မဟုတ်သော အစီရင်ခံစာများက ဆိုသည်ဟု ဘန်ကောက်ပို့စ်က ရေးသားထားသည်။

မြဝတီခရိုင် ရွှေကုက္ကိုမြို့တွင် ကာလဝမ်းရောဂါ ကူးစက်ပျံ့နှံ့နေသည့်အတွက် ထိုင်းနိုင်ငံဘက်တွင် ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှုများ၊ စောင့်ကြည့်ရေး အစီအမံများ ဆောင်ရွက်နေကြောင်း ဘန်ကောက်ပို့စ် သတင်းတစ်ရပ်တွင် ဖော်ပြထားသည်။

ဘေးကင်းဇုန်များကို စီမံအုပ်ချုပ်ရမည့်သူ ဖြစ်လာနိုင်သည့် အာရက္ခတပ်တော်သည် ရိုဟင်ဂျာများကို အတင်းအကျပ် နေရာပြောင်းရွှေ့ခိုင်းခြင်း၊ အကြမ်းဖက်ခြင်း အစရှိသည့် ရန်လိုမုန်းထားသော နောက်ခံသမိုင်း ရှိထားသည်။ ရိုဟင်ဂျာ အသိုင်းအဝိုင်း အတွက်ကတော့ ၎င်းတို့၏ လက်တွင်း၌ အကြောက်တရားများဖြင့် ရှင်သန်ခဲ့ရသည့် အမှတ်သညာများ ရှိနေဆဲဖြစ်ရာ AA အား မိမိတို့ကို ကာကွယ်ပေးမည့်သူအဖြစ် ယုံမှတ်ရန်မှာ စိတ်ကူး၍ပင် မရနိုင်ပေ။