ပြည်သူလူထုအားဖိနှိပ်မှု၊ အကြမ်းဖက်မှုများဖြင့် အုပ်ချုပ်နေသော မြန်မာစစ်တပ်ထံသို့ လက်နက်ရောင်းချခြင်း၊ ဘဏ္ဍာရေးအကျိုးအမြတ် ရရှိစေခြင်းများကိုကမ္ဘာ့နိုင်ငံများအနေဖြင့် ပိုမိုတားဆီးသင့်ကြောင်းကုလသမဂ္ဂ လူ့အခွင့်အရေးရုံးကစက်တင်ဘာလ ၁၆ ရက်နေ့တွင် ပြောကြားလိုက်သည်။

စစ်ရာဇဝတ်မှုနှင့် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု စွပ်စွဲချက်များအတွက် အထောက်အပံ့ဖြစ်စေမည့် သန်းနှင့်ချီသည့် အချက်အလက်များကို ဖေ့စ်ဘုတ်က လွှဲပြောင်းပေးအပ်ခဲ့ကြောင်း မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးကော်မရှင် အဖွဲ့အကြီးအကဲက တနင်္လာနေ့တွင် ပြောကြားလိုက်သည်။

၁၉၄၅ ခုနှစ်တွင် ဂျပန်အင်ပါယာကိုစစ်ရှုံးနိမ့်ပြီးနောက် အမေရိကန်က ကိုရီးယားကျွန်းဆွယ်တောင်ပိုင်းကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်။ ကိုလိုနီခေတ်အတွင်း လွတ်လပ်သော တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတဦးဖြစ်သည့် Syngman Rhee ဦးဆောင်သော အမည်ခံဒီမိုကရေစီအစိုးရတရပ်ကို တည်ထောင်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော်ကိုရီးယားစစ်ပွဲက တောင်ကိုရီးယားနိုင်ငံရေးသမားများအကြား ပြင်းထန်သော ကွန်မြူနစ်ဆန့်ကျင်ရေး စိတ်ဓာတ်ကိုဖြစ်ပေါ်စေခဲ့ပြီး Rhee ၏ ၁၂ နှစ်သက်တမ်းရှည်ကြာစေမည့် တင်းကျပ်သော သက်ဦးဆံပိုင်အုပ်ချုပ်ရေးစနစ်ကို ဖြစ်ပေါ်စေခဲ့သည်။

အူရီဒူးမြန်မာ၏ လုပ်ငန်းလည်ပတ်မှုများအား စင်္ကာပူအခြေစိုက် Nine Communications ကုမ္ပဏီသို့ ရောင်းချရန် သဘောတူလက်မှတ်ထိုးလိုက်ပြီ ဖြစ်ကြောင်း ရိုက်တာသတင်းတစ်ရပ်တွင် ဖော်ပြထားသည်။

ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာပူတင်နှင့် မြန်မာစစ်တပ်ခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်တို့သည် ဗုဒ္ဓဟူးနေ့၌ ရုရှားနိုင်ငံ ဗလာဒီဗော့စတော့မြို့တွင် တွေ့ဆုံခဲ့ကြကြောင်း အေအက်ဖ်ပီသတင်းတစ်ရပ်တွင် ဖော်ပြသည်။

ကုလသမဂ္ဂ၏ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူးကိုယ်စားလှယ် နိုလင်းဟေဇာက စစ်အစိုးရအနေဖြင့် သူမအား ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နှင့် တွေ့ခွင့်မပေးလျှင် မြန်မာနိုင်ငံသို့ ထပ်မံသွားရောက်တော့မည် မဟုတ်ကြောင်း တနင်္လာနေ့တွင် ပြောကြားလိုက်သည်။

NUG ၊ NUCC ၊ ပြည်နယ်အဆင့်အတိုင်ပင်ခံ ကောင်စီများ၊ ဒေသန္တရအုပ်ချုပ်ရေးအဖွဲ့များ၊ EAO များ၏ အရပ်ဘက်အဖွဲ့အစည်းများ၊ သပိတ်ကော်မတီနှင့် အကြမ်းမဖက် အာဏာဖီဆန်ရေး လှုပ်ရှားမှုအဖွဲ့များအပါအဝင် အဓိကကျသော တော်လှန်ရေးအုပ်စုများအား ပံ့ပိုးပေးနေသည့် အရပ်ဘက်အဖွဲ့ အစည်းများအား နှစ်ဆတိုးထောက်ခံရပေမည်။

ဗီယက်နမ်သည် ဆိုလာစွမ်းအင်တွင် အများဆုံးရင်းနှီးမြှုပ်နှံသည့် ကမ္ဘာ့နိုင်ငံများစာရင်းတွင် လောလောလတ်လတ် ပါဝင်လာသည်။ ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် ရုရှားနှင့် နျူကလီးယားစွမ်းအင် သဘောတူညီချက်တစ်ရပ် ရေးထိုးခဲ့သည့် လာအိုနိုင်ငံသည် ရေအားလျှပ်စစ်တင်ပို့သည့် အဓိကနိုင်ငံ တစ်နိုင်ငံ ဖြစ်သည်။

စစ်ကောင်စီသည် အိမ်နီးချင်းထိုင်းနိုင်ငံကို အားကျမခံဘဲ အတုခိုးဖို့ကြိုးစားနေသည်က ထင်ရှားပါသည်။ ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ် ပရာယွတ်ချန်အိုချာသည် စစ်တပ်အကြီးအကဲအဖြစ် ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် အာဏာသိမ်းမှုကို ဦးဆောင်ခဲ့ပြီး ထိုင်းနိုင်ငံကို ၈ နှစ်ကြာ အုပ်ချုပ်ခဲ့သည်။ ၎င်းသည် အာဏာရပါတီစုံ ညွှန့်ပေါင်းဖွဲ့မှုဖြင့် ၂၀၁၉ ခုနှစ် အထွေထွေရွေး ကောက်ပွဲကို အောင်မြင်စွာ အကောင်အထည်ဖော်နိုင်ခဲ့သည်။

ရုရှားသည် ပြီးခဲ့သောနှစ်ဖေဖော်ဝါရီလက ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်၏ ရွေးကောက်ခံအစိုးရထံမှ နိုင်ငံတော်အာဏာသိမ်းယူခဲ့သော မြန်မာစစ်တပ်အတွက် အဓိကထောက်ခံသူနှင့် လက်နက်ထောက်ပံ့ပေးသူဖြစ်သည်။ အချို့ သောလက်နက်များသည် စစ်အုပ်ချုပ်ရေး ဆန့်ကျင်နေကြသော တော်လှန်ရေးသမားများနှင့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်များကို တိုက်ခိုက်ရာတွင် အသုံးပြုခဲ့သည် ဟုဆိုသည်။

မလေးရှားနိုင်ငံသည် အဖွဲ့တွင်းမှ သိသိသာသာခွဲထွက်ပြီး NUG ကိုယ်စားလှယ်များနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့သော ပထမဆုံး အာဆီယံအဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံ ဖြစ်လာခဲ့သည်။ အကယ်၍ စစ်ကောင်စီအနေဖြင့် သွေးလွှမ်းသောလမ်းကို ဆက်ပြီးလျှောက် လှမ်းနေဦးမည်ဆိုလျှင်တော့ နောက်တက်လာမည့် အာဆီယံဥက္ကဌက ဆိုးရွားသောအဖြစ်အပျက်များကို တိတ်တဆိတ် ရပ်ကြည့်နေလိမ့်မည်တော့ မဟုတ်ပေ။ NUG ကို ဂျကာတာတွင် ရုံးခန်းဖွင့်ခွင့်ပေးကာ စစ်ကောင်စီအပေါ် ဖိအားများ တိုးမြှင့်လာစေလိမ့်မည်။ စစ်ကောင်စီအား ပြင်းပြင်းထန်ထန်ဝေဖန်နေခဲ့သော ဖိလစ်ပိုင်သည် မလေးရှားနိုင်ငံ၏ ချဉ်းကပ်မှုအတိုင်း လိုက်ပါဆောင်ရွက်မည့် နောက်ထပ်အာဆီယံနိုင်ငံ ဖြစ်လာနိုင်ပေသည်။

PDF များအပေါ် NUG ကအမိန့်ပေးနိုင်မှုနှင့် ထိန်းချုပ်မှုမည်မျှရှိနေသည် ဆိုသည်ကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်းမသိရသေးပါ။ PDF အများစုက လုံးဝလွတ်လပ်နေပြီး သီးခြားရပ်တည်နေခြင်းလည်း ပါဝင်ပါသည်။ စစ်ကောင်စီကို အထိရောက်ဆုံး ခုခံတော်လှန်နေကြသော EAO များအပေါ် NUG ၏ထိန်းချုပ်နိုင်မှု သို့မဟုတ် ထိထိရောက်ရောက် ကိုယ်စားပြုမှု မည်မျှရှိသည်ကိုလည်း ထုတ်ဖော်ပြောဆိုနိုင်ခြင်း မရှိသေးပါ။

ဥရောပအစိုးရများအတွက် ပြဿနာတစ်ခုမှာ မြန်မာ့အကျပ်အတည်း ဖြေရှင်းရာတွင် အာဆီယံဦးဆောင်ဖြေရှင်းနေမှုကို တောက်လျှောက်ထောက်ခံနေမှု ဖြစ်ပြီး ၂၀၂၂ ခုနှစ်မှာတော့ ထိုဦးဆောင်မှုက ပိုပြီးမေးခွန်းထုတ်စရာဖြစ်လာသည်။ ပြီးခဲ့သောနှစ်က အာဆီယံ နှင့် စစ်ကောင်စီအကြား သဘောတူညီထားခဲ့သော အချက် ၅ ချက်ပါ သဘောတူညီချက်က အောင်မြင်မှုလုံးဝမရခဲ့သော်လည်း မြန်မာနိုင်ငံသို့ လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အကူအညီများရောက်ရှိရန် နှစ်ဆနီးပါး အာဆီယံက အားထုတ်ခဲ့သည်။

အစောပိုင်းရက်များတွင် ဒေါက်တာ ဇော်ဝေစိုးသည် လန်ဒန်မြို့သို့သွားရောက်ခဲ့ပြီး ဗြိတိန်၏ အာရှနှင့် အရှေ့ အလယ်ပိုင်းဆိုင်ရာ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး အမန်ဒါမိုင်းလင်းနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့သည်။ ထို့နောက်မှာတော့ အမန်ဒါ မိုင်းလင်း က “ NUG နှင့် မြန်မာနိုင်ငံဒီမိုကရေစီနိုင်ငံပြန်ဖြစ်လာရန် တောင်းဆိုနေကြသူများ အားလုံးကို ထောက်ခံကြောင်း” တွစ်တာတွင် ရေးသားခဲ့လေသည်။

ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ခေါင်းဆောင်သော အစိုးရလက်ထက် မြန်မာနိုင်ငံတွင် နိုင်ငံသားများအပေါ် အကြမ်းဖက်မှု များကြောင့် နိုင်ငံတကာတွင် သူမ၏ရေပန်းစားမှုများ ကျဆင်းခဲ့လင့်ကစား မြန်မာနိုင်ငံ ဗုဒ္ဓဘာသာ အသိုင်းအဝိုင်း ကြားမှာတော့ သူမက ရေပန်းစားနေဆဲဖြစ်သည်။ အကျိုးဆက်အနေဖြင့်လည်း သူမ နှင့် သူမပါတီ NLD က ၂၀၂၀ နိုဝင်ဘာရွေးကောက်ပွဲတွင် သောင်ပြိုကမ်းပြို အနိုင်ရခဲ့သည်။ အတိုက်အခံပါတီကို စစ်တပ်က ကျောထောက်နောက်ခံ ပေးထားသဖြင့် ရွေးကောက်ပွဲတွင် မဲမသမာမှုများရှိခဲ့သည်ဟုဆိုက မဲပြန်ထည့်ဖို့ တောင်းဆိုခဲ့သည်။

MiG-29 ဖြစ်ရပ်မတိုင်ခင်က ထိုင်း-မြန်မာဆက်ဆံရေးကို ဆက်စပ်ကြည့်မည်ဆိုလျှင်တော့ ၎င်းတို့ဆက်ဆံရေးက မျက်ခုံးပင့်စရာအခြေအနေ ဖြစ်နေပြီဖြစ်သည်။ ၂၀၀၆ နှင့် ၂၀၁၄ ခုနှစ်များက ထိုင်းနိုင်ငံတွင် ထိပ်တန်းအာဏာ သိမ်းယူမှုနှင့်အတူ နှစ်နိုင်ငံစစ်ဘက်ဆက်ဆံရေးက ပိုပြီးနက်နက်ရှိုင်းရှိုင်း ဖြစ်လာသည်။ နှစ်ဘက်အဆင့်မြင့်အရာရှိကြီးများ ပုံမှန်လည်ပတ်နေကြသည်များနှင့် ထိပ်တန်းအဆင့်ဆွေးနွေးမှုများ၊ ဆက်ဆံမှုများက အဆိုပါရင်းနှီးမှုကို ဖော်ပြနေခြင်းဖြစ်သည်။

အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ကလည်း အရေအတွက်အတိအကျ မသိသော တူညီယူနီဖောင်းဝတ် PDF များကို ဖွဲ့စည်းထားသည်။ တိကျသောကိန်းဂဏန်းများနှင့် ပတ်သက်ပြီး တင်းကြပ်စွာ ထိန်းချုပ်ထားသော်လည်း PDF တပ်ဖွဲ့ဝင်များ (NUG ကလေ့ကျင့်ပေးထားသော တပ်ဖွဲ့ဝင်များအပါအဝင်) စုစုပေါင်းအင်အားမှာ ၅ သောင်းဝန်းကျင်ဖြစ်ပြီး NUG နှင့်ပေါင်းစပ်ထားသော LDF အဖွဲ့များ၏ ညွှန့်ပေါင်းတပ်ဖွဲ့တွင် တပ်ဖွဲ့ဝင်အင်အား ၆ သောင်း မှ ၇ သောင်း ရှိသည်ဟု အတွင်းသတင်းရင်းမြစ်များက ဆိုသည်။

ပြင်ပရှုထောင့်မှ ကြည့်မည်ဆိုလျှင်တော့ ဖြစ်ပွားနေသော မြန်မာ့ပဋိပက္ခမှာ စစ်ကောင်စီက ရှုံးနိမ့်မည်မဟုတ်ဘဲ အမှည့်ချွေချွေမည့် စစ်ပွဲတစ်ပွဲဟု မြင်ကောင်းမြင်ပေလိမ့်မည်။ ၁၉၅၀ ခုနှစ်များကစပြီး မြန်မာ့နိုင်ငံရေးတွင် စစ်တပ်က ထင်ရှားကျော်ကြားသော နိုင်ငံရေးအင်အားစုဖြစ်ခဲ့ပြီး စစ်သည်အင်အား သုံးသိန်းခွဲကျော် ပိုင်ဆိုင်ထားကာ အခြေခိုင်ခိုင်ဖြင့် ဖွဲ့စည်းတည်ဆောက်ထားသည်။

မြန်မာနိုင်ငံရှိ များပြားလှသော တိုင်းရင်းသားလူနည်စုများကဲ့သို့ပင် ဤအုပ်စုသည်လည်း တိုင်းရင်းသားဆိုင်ရာ အမျိုးသားရေးဝါဒဖြင့် လွတ်လပ်သောနိုင်ငံတော်ကို တည်ဆောက်ချင်နေကြသူများ ဖြစ်သည်။ ဇိုမီးတော်လှန်ရေး တပ်မတော် (ZRA) ကလည်း ဇိုမီးလူမျိုးများနေထိုင်ရာ ချင်းပြည်နယ် အရှေ့မြောက်ပိုင်းကို ဖက်ဒရယ်ပြည်နယ် တစ်ခုအဖြစ် ပုံဖော်ထားသည်။ ၎င်းအဖွဲ့ခေါင်းဆောင်များသည် ပိုင်သဲ (Paite) မျိုးနွယ်မှ အဓိကဖြစ်သည်။ ပိုင်သဲမျိုးနွယ်များသည် အိန္ဒိယနိုင်ငံ မဏိပူရနှင့် မီဇိုရမ်ပြည်နယ်တွင် နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်အရေအတွက် ပိုများသည်။