မြန်မာစစ်တပ် အာဏာသိမ်းပြီး တစ်နှစ်ပြည့်နှစ်ပတ်လည်နေ့တွင် အောင်မြင်မှုနှင့် ကျရှုံးမှုဆိုင်ရာ အလားအလာများနှင့် ပတ်သက်ပြီး “တစ်နှစ်အလွန်” အစီရင်ခံစာများကို နိုင်ငံတကာမီဒီယာများက အကျဉ်းချုံးပြီး ပြန်လည်အာရုံစိုက်ခဲ့ကြသည်။

ဝါရှင်တန်တွင် မတ်လကုန်ပိုင်း၌ ကျင်းပမည့် အမေရိကန်-အာဆီယံ အစည်းအဝေးသို့ မြန်မာနိုင်ငံမှ နိုင်ငံရေးနှင့် မသက်ဆိုင်သည့် ကိုယ်စားလှယ်တစ်ဦးကိုသာ ဖိတ်ကြားသွားမည်ဟု အမေရိကန်က ပြောကြားလိုက်ကြောင်း ရိုက်တာသတင်းတစ်ရပ်တွင် ဖော်ပြထားသည်။

မေလတွင် မြန်မာစစ်တပ်အတွက် ဒေါ်လာ ၂ ဒဿမ ၅ ဘီလီယံတန် မီးလင်းချိုင့် လျှပ်စစ်ဓာတ်အားပေး စက်ရုံသစ်ကို တရုတ်ကုမ္ပဏီများက တည်ဆောက်လည်ပတ်မည်ဖြစ်ပြီး ပိုင်ဆိုင်မှု ၈၁ ရာခိုင်နှုန်းကို ဆက်လက် ထိန်းသိမ်းထားမည်ဖြစ်သည်။ စိတ်ဝင်စားစရာ ကောင်းသည်က ယင်းစီမံကိန်းကို ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် စတင်ဆောင်ရွက်နေပြီး ပွင့်လင်းမြင်သာမှုမရှိကြောင်း စွပ်စွဲမှုများနှင့် ရင်ဆိုင်ခဲ့ရသည်။ နောက်ပိုင်းတွင် အဂတိလိုက်စားမှု တိုက်ဖျက်ရေးကော်မရှင်သည် ထိုအချိန်က စွမ်းအင်ဝန်ကြီးဖြစ်ခဲ့သော ဦးဝင်းခိုင်၏ စာရင်းများကို စတင်စစ်ဆေးခဲ့ပြီး ၂၀၂၁ ခုနှစ်အထိ စီမံကိန်းနှင့် ပတ်သက်ပြီး ကြေညာချက်မရှိတော့ပေ။

JF-17 တိုက်လေယာဉ်များကို ၂၀၁၅ ခုနှစ်မှစတင်ပြီး ပထမဆုံးအကြိမ် တင်သွင်းခွင့်ရသော နိုင်ငံများတွင် မြန်မာနိုင်ငံလည်းပါဝင်သည်။ ၎င်းတိုက်လေယာဉ်များသည် ဘက်စုံသုံး အပေါ့စားတိုက်လေယာဉ်များ ဖြစ်ပြီး Pakistan Aeronautical Complex နှင့် တရုတ်နိုင်ငံမှ Chengdu Aircraft Industries Corporation တို့ ပူးပေါင်းထုတ်လုပ်သော တိုက်လေယာဉ်များ ဖြစ်ကြသည်။

နယူးဒေလီနှင့် မတည်ငြိမ်သည့်ဆက်ဆံရေး ကာလရှည်ကြာရှိခဲ့သည့် အိန္ဒိယနိုင်ငံ၏ ဝေးလံခေါင်သီသော အရှေ့မြောက်ဒေသသို့ ပြဿနာများ တဖန်ပြန်လည်ရောက်ရှိလာပြီ ဖြစ်သည်။ အဆိုပါနယ်မြေများတွင် ပြည်နယ် ရ ပြည်နယ်ရှိပြီး ၄ ပြည်နယ်က မြန်မာနှင့် နယ်နိမိတ်ချင်းထိစပ်နေသလို ၁ ပြည်နယ်က တရုတ်နှင့် နယ်နိမိတ်ချင်း ထိစပ်နေသည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် လည်ပတ်နေသည့် သဘာဝဓာတ်ငွေ့တူးဖော်ရေးလုပ်ငန်းများ အားလုံး ရပ်ဆိုင်းပြီး ထွက်ခွာရန်ပြင်ဆင်နေကြသည့် တိုတယ်နှင့် ချက်ဗရွန်ကုမ္ပဏီတို့၏ အစုရှယ်ယာများအားလုံးကို ထိုင်းကုမ္ပဏီ PTT Pcl က ဝယ်ယူရန် ကမ်းလှမ်းထားကြောင်း ဘလွန်းဘက် သတင်းတစ်ရပ်တွင် ဖော်ပြထားသည်။

ပြည်တွင်းနိုင်ငံရေးနှင့် ဆက်နွယ်သည့်ဖြစ်ရပ်များ ရှိနေသော နိုင်ငံများတွင် မိမိတို့ အကူအညီပေးမည်မဟုတ်ကြောင်း နိုင်ငံတကာမှုခင်းရဲတပ်ဖွဲ့ (အင်တာပို) က ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၀ ရက် ကြာသပတေးနေ့တွင် ပြောကြားလိုက်သည်။ မြန်မာစစ်တပ်က အကူအညီများ တောင်းခံထားပြီဖြစ်ကြောင်း ပြောကြားပြီးနောက် အင်တာပိုဘက်က ယခုကဲ့သို့ ထုတ်ပြန်လာခြင်း ဖြစ်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံသည် ပြိုကျလုနီးပါးဖြစ်နေသည်။ အာဏာသိမ်းပြီး တစ်နှစ်အကြာတွင် လူဦးရေထက်ဝက် စားနပ်ရိက္ခာဖူလုံခြင်း မရှိတော့သလို ပြည်တွင်းသုံး ကျပ်ငွေတန်ဖိုးကလည်း ၅၀ ရာခိုင်နှုန်း ကျဆင်းသွားခဲ့သည်။ နိုင်ငံခြားကုမ္ပဏီများလည်း မြန်မာနိုင်ငံမှ ထွက်ခွာသွားကြသည်။ မြန်မာစစ်တပ်က အရပ်သားများကို လမ်းမကြီးတွေပေါ်မှာပင် ပစ်သတ်နေသလို စစ်တပ်ဆန့်ကျင်သူ အုပ်စုများကလည်း ဗုံးခွဲတိုက်ခိုက်မှုများနှင့် လုပ်ကြံသတ်ဖြတ်မှုများ ပြုလုပ်နေကြဆဲဖြစ်သည်။

အဓိပ္ပာယ်ဖွင့်ဆိုချက်အရ အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်နိုင်ငံဆိုတာ လူဦးရေ၊ နယ်မြေ၊ အစိုးရနဲ့ အခြားသော အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်နိုင်ငံတွေနဲ့ ဆက်ဆံနိုင်တဲ့ စွမ်းပကား ရှိဖို့လိုပါတယ်။ နစကဟာ ဒီလေးချက်စလုံးမှာ ကျပ်မပြည့်ပါဘူး။

စစ်တပ်အာဏာသိမ်းမှု တစ်နှစ်ကြာမြင့်လာချိန်၌ မြန်မာအာဏာပိုင်များအပေါ် အမေရိကန်၊ ဗြိတိန်နှင့် ကနေဒါနိုင်ငံများက အရေးယူဒဏ်ခတ်မှုအသစ်များ ထပ်တိုးချမှတ်မည်ဟု ရိုက်တာသတင်းတစ်ရပ်တွင် ဖော်ပြထားသည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် ကပ်ဘေးကြီးနှင့်အတူ စစ်တပ်အာဏာသိမ်းမှုကိုပါ ရင်ဆိုင်ခဲ့ရသည့် ၂၀၂၁ ခုနှစ်အတွင်း စက်ရုံများ၊ ခရီးသွားလုပ်ငန်းနှင့် ဆောက်လုပ်ရေးလုပ်ငန်းများ ထိခိုက်နစ်နာမှုများ ရှိခဲ့ပြီး အလုပ်အကိုင် ဆုံးရှုံးမှုစုစုပေါင်း ၁.၆ သန်းခန့် ရှိခဲ့ကာ အမျိုးသမီးများအပေါ် ထိခိုက်မှု ပိုများခဲ့ကြောင်း အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ အလုပ်သမားရေးရာအဖွဲ့ (ILO) က ပြောကြားလိုက်သည်။

အဓိကပါဝင်လှုပ်ရှားနေကြသူများ၏ အားနည်းချက်၊ အားသာချက်များက လူများစုဗမာကြီးစိုး သည့်ဒေသများနှင့် တိုင်းရင်းသားဒေသနှစ်မျိုးစလုံးမှ ထင်ရှားစွာ ထွက်ပေါ်လာခဲ့ပြီဖြစ်သည်။ ၂၀၂၂ ခု နှစ်က မည်သည့်ဘက်မှ အနိုင်ရမည်နည်းဆို သည့်မေးခွန်းကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့်ဆောင်ကျဉ်း လာမည်ဖြစ်သည်။ နှစ်ဘက်အခြေအနေကလည်း လျော့ပါးသွားနိုင်ဖွယ်မရှိပါ။

ဥပဒေပျက်ယွင်းမှု၊ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများ ရှိနေသည့် မြန်မာစစ်အစိုးရနှင့် ဆက်စပ်မှုရှိလျှင် ဆုံးရှုံးမှုများ ကြုံရနိုင်ခြေရှိသဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင် စီးပွားရေးလုပ်ကိုင်မည့် ကုမ္ပဏီများအနေဖြင့် အထူးသတိထားကြရန် အမေရိကန်အစိုးရက ကုမ္ပဏီများအား သတိပေးလိုက်ကြောင်း

ပြီးခဲ့သောနှစ်က ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီးမင်းအောင်လှိုင် သဘောတူခဲ့သည့် ငြိမ်းချမ်းရေးအစီအစဉ်နှင့် ပတ်သက်၍ တိုးတက်မှုများ ဆောင်ရွက်နိုင်ပါက အာဆီယံအစည်းအဝေးသို့ တက်ရောက်နိုင်သည်ဟု မြန်မာစစ်အုပ်စုအကြီးအကဲအား ဖိတ်ခေါ်ခဲ့ကြောင်း ကမ္ဘောဒီးယားဝန်ကြီးချုပ်က ပြောကြားလိုက်သည်။

မြန်မာနိုင်ငံသို့ အီရန်လေယာဉ်များဆင်းသက်မှု ရှိခဲ့ပြီးနောက် အီရန်နှင့်မြန်မာအကြား စစ်ဘက်ဆိုင်ရာ လျှို့ဝှက်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုများ ရှိနေသည် ဆိုသော ထင်ကြေးများ ထွက်ပေါ်လာခဲ့သည်။ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှုများ ရှိနေသော မြန်မာစစ်တပ်အပေါ် လက်နက်ရောင်းချခွင့်များ ပိတ်ပင်ရန် နိုင်ငံတကာတောင်းဆိုမှု မြှင့်တက်နေချိန်မှာပင် အီရန်က လက်နက်များရောင်းချနေခြင်း ဖြစ်နိုင်ချေကိုလည်း တွက်ချက်လာကြသည်။

မြန်မာနိုင်ငံတွင် အာဏာသိမ်းမှုနောက်ပိုင်း လူသားချင်းစာနာထောက်ထားမှု အခြေအနေများ ပိုမိုဆိုးရွားလာနေသည့်အတွက် လက်ရှိလည်ပတ်နေသော လုပ်ငန်းများအား ရပ်ဆိုင်းတော့မည်ဖြစ်ကြောင်း စွမ်းအင်ကုမ္ပဏီကြီးများဖြစ်သည့် တိုတယ် နှင့် ချက်ဗရွန်ကုမ္ပဏီတို့က ပြောကြားလိုက်သည်။

မြန်မာ့အကျပ်အတည်းကြီး ပိုမိုဆိုးရွားမလာအောင် ထိုင်းနိုင်ငံက ကူညီပေးရန် ကုလသမဂ္ဂအထူးကိုယ်စားလှယ် နိုလင်းဟေဇာက တနင်္လာနေ့တွင် တောင်းဆိုလိုက်ကြောင်း ရိုက်တာသတင်းတစ်ရပ်တွင် ဖော်ပြထားသည်။

မြန်မာ့စီးပွားရေးလုပ်ငန်း ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုများ စတင်လာပြီးနောက်ပိုင်း လွန်ခဲ့သည့်စုနှစ်များ အတွင်း တရုတ်ရင်းနှီးမြှုပ်သူများလှိုင်းလုံး မြန်မာနိုင်ငံသို့ ဝင်ရောက်လာခဲ့ပြီး အထည်ချုပ်စက်ရုံများ ဖွင့်လှစ်လုပ်ကိုင်ခဲ့ကြသည်။ ကိုဗစ်ကူးစက်ရောဂါ မတိုင်ခင်ကဆိုလျှင် အထည်ချုပ်တင်ပို့မှုက မြန်မာ့ကုန်သွယ်မှုစုစုပေါင်း၏ ၃၀ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ရှိခဲ့သည်။

အာဆီယံဘုံသဘောတူညီချက်များအား ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု မပြုလုပ်သရွေ့ မြန်မာစစ်တပ်ခေါင်းဆောင်များအား အာဆီယံအစည်းအဝေးများသို့ တက်ရောက်ခွင့်မပြုဘဲ ထားသင့်သည်ဟု စင်္ကာပူဝန်ကြီးချုပ် လီရှန်လွန်းက ပြောကြားလိုက်ကြောင်း ရိုက်တာသတင်းတစ်ရပ်တွင် ဖော်ပြထားသည်။